عدم تقارن صورت و انحراف فک

تقارن کامل اجزاء صورت و اعضاء بدن مفهومی نظری است که به ندرت در موجودات زنده وجود دارد. همانطور که عدم تقارن یا ناقرینگی در بدن انسان بین اعضاء سمت چپ و سمت راست، از نظر اندازه و قدرت عملکرد وجود دارد، عدم تقارن در اجزاء صورت نیز وجود دارد. عدم تقارن در اندازه تاج دندان های سمت راست و چپ فک نیز عادی است، که قابل مشاهده نیست اما با اندازه گیری ابزاری می توان به وجود آن پی برد.

عدم تقارن جزئی در چهره بسیاری افراد مشاهده می شود، حتی افرادی که از نظر ظاهری جذابیت زیادی دارند. در صورتی که این عدم تقارن زیاد و “غیر عادی” باشد منجر به مشکلات عملکردی و زیبایی خواهد شد. عدم تقارن غالباً پایین صورت را بیشتر از بالای آن درگیر می کند. معمولاً قسمت پایین صورت نسبت به قسمت پایین، انحراف بیشتری از خط وسط صورت دارد.

یکی از دلایل آن این است که دوره رشد فک پایین طولانی تر است. در صورت بیمارانی که دفورمیتی دندان و صورت دارند، و در بیمارانی که دفورمیتی اکلوزال کلاس ۳ دارند، عدم تقارن بیشتری مشاهده می شود، به همین دلیل توصیه می شود در این بیماران بیشتر به عدم تقارن توجه شود.

علل عدم تقارن صورت

عدم تقارن صورت می تواند با اکلوژن کلاس ۱ همراه باشد، اما بیشتر در اکلوژن کلاس ۲ و ۳ وجود دارد. در برخی موارد، عدم تقارن می تواند در پی هیپرپلازی (پر سازی یا افزایش حجم بافت یا عضو در نتیجه ایجاد و رشد یاخته های جدید) یا هیپو پلازی (رشد ناکامل یک بافت یا عضو که به اندازه حالت کامل خود نمی رسد) کندیلی (برجستگی مدور سر استخوان)، انکیلوز (جوش خوردن) مفاصل گیجگاهی- آرواره ای، جابجا شدن شکستگی های کندیلی، یا کوچک بودن غیر عادی نیمی از صورت بوجود بیاید.

با این حال، هنوز علت برخی از عدم تقارن های صورت ناشناخته است. به طور خلاصه، علل عدم تقارن صورت را می توان به سه دسته تقسیم کرد: ۱) مادرزادی، که ریشه در قبل از تولد دارد؛ ۲) تکاملی، که در طول دوره رشد بروز می یابد و علت آن ناشناخته است؛ و ۳) اکتسابی، که در نتیجه حادثه یا بیماری بوجود می آید.

عدم تقارن صورت و انحراف فک

مهم ترین نوع، غیر قرینگی است که حین رشد بروز می یابد و بدون علت و غیر سندرومی است و معمولاً در افراد انگشت شماری دیده می شود. در این موارد، عدم تقارن حین تولد و در دوران نوزادی مشاهده نمی شود و به تدریج در سنین نوجوانی نمود ظاهری پیدا می کند. معمولاً این افراد سابقه آسیب به صورت یا بیماری که منجر به عدم تقارن شده باشد، وجود ندارد. یکی از منشاء های احتمالی این نوع عدم تقارن، جویدن غذا در یک سمت فک از روی عادت است، که باعث می شود اسکلت یک طرف صورت بیشتر رشد کند. خوابیدن مداوم روی یک سمت صورت می تواند علت دیگر باشد.

عدم تقارن صورت و انحراف فک

تشخیص عدم تقارن صورت

عدم تقارن صورت را می توان با کمک معاینات بالینی، عکس صورت، سفالوگرافی، و در برخی موارد با توموگرافی کامپیوتری سه بعدی بررسی نمود. طی معاینات بالینی می توان غیر قرینگی را از زوایای مختلف (درز سهمی یا پیکانی جمجمه sagittal، تاجی coronal، و عمودی) مورد بررسی قرار داد. این روش مهمترین ابزار برای بررسی عدم تقارن صورت است.

معاینات بالینی با عدم رضایت بیمار از حالت چهره خود، و ارزیابی سوابق پزشکی وی آغاز می شوند. معاینات بالینی شامل بررسی چشمی کل صورت، معاینه با دست برای یافتن تفاوت ها در بافت های نرم و نقص های استخوانی، مقایسه خط وسط دندان با خط وسط صورت، بررسی تقارن بین زاویه گونیال gonial و خط پایین فک پایین، تعیین میزان لثه ای که از هر سمت قابل مشاهده است، بررسی مال اکلوژن ها، انحراف دندان های قدامی، اپن بایت، حداکثر شکاف بین لبه های دندان های جلو، انحراف فک پایین و مفصل فکی- گیجگاهی می باشند. با این حال، ژست بدن، عادت کردن به نگه داشتن صورت به یک فرم خاص، و مدل مو می توانند موجب پنهان شدن عدم تقارن شوند و طرح درمان را منحرف سازند. اکثراً بیماران به ناهماهنگی افقی بیشتر از ناهماهنگی عمودی توجه می کنند.

در برخی موارد، در کنار معاینات بالینی بایستی از دیگر روش های تشخیصی نیز کمک گرفته شود (از جمله قالب گیری از دندان ها، جابجایی فیس بو (دستگاهی است در دندانپزشکی برای ثبت ارتباطات وضعیتی مرز فکی نسبت به مفاصل فکی- گیجگاهی) و تکنیک های تصویربرداری مختلف) تا از این طریق محل ساختار نامتقارن به درستی تشخیص داده شود.

 در بررسی های رادیوگرافیک، برای شناسایی محل و علت عدم تقارن چهره به جنبه های مختلف می توان دقت کرد. معمولاً نمای کناری یا جنبی تصویر سفالومتری اطلاعات مفید چندانی برای غیر قرینگی صورت ارائه نمی دهد. از سوی دیگر، نمای پانورامیک می تواند مفید باشد. ساختار اسکلتی و دندانی فک های بالا و پایین به راحتی قابل بررسی هستند. وجود ناهنجاری های بزرگ، دندان های اضافه یا از دست رفته (افتاده) را می توان شناسایی نمود.

تصویر سفالومتری خلفی- قدامی، ابزاری ارزشمند برای بررسی ساختار راست و چپ صورت می باشد. زیرا از منبع اشعه ایکس و فیلم رادیوگرافی فاصله برابر دارند. این نما می تواند از روبرو و با دهان باز گرفته شود تا میزان انحراف فانکشنال مشخص شود.

عدم تقارن صورت و انحراف فک

علاوه بر این، خط وسط دندان های فک بالا و پایین، و خط وسط اسکلتی باید مقایسه شوند. استریو فتوگرامتری Stereophotogrammetry با استفاده از دو یا چند دوربین برای گرفتن تصاویر سه بعدی صورت با مثلث بندی نیز مفید هستند. با استفاده از این سیستم می توان تقارن بافت نرم صورت را، قبل و بعد از جراحی ارتوگناتیک، به خوبی بررسی نمود.

یکی دیگر از ابزارهای رادیوگرافیک که به بررسی عدم تقارن صورت کمک می کنند توموگرافی کامپیوتری (computed tomography (CT)) است. سی تی اسکن های دو بعدی و سه بعدی می توانند جزئیات دقیق لازم برای تشخیص و درمان درست را ارائه دهند. بعلاوه، تصاویر سی تی اسکن سه بعدی می توانند اطلاعاتی برای ساخت قالب های اسکلتی آکریلیک سه بعدی ارائه دهند تا بررسی ها و طراحی جراحی را ساده تر کنند. سی تی اسکن پرتو مخروطی در بسیاری مراکز دندانپزشکی استفاده می شود.

در مقاله بعد برای شما خواهیم گفت این ناهنجاری ها و مشکلات را چگونه می توان درمان کرد…