جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

فِرِنِکتومی چیست و چرا انجام آن ضروری است؟

فرنکتومی به فرایند جراحی گفته می شود که برای برداشت بافتی در دهان تحت عنوان فرنوم انجام می شود. فرنوم بافتی است که از طریق یک اتصال ماهیچه ای، دو بافت را به یکدیگر متصل می کند. در دهان دو فرنوم وجود دارد که در اکثر افراد عملکرد کاملاً طبیعی دارند. این دو فرنوم عبارتند از:

فرنوم لبی که لثه فک بالا را به لب بالا متصل می کند، درست از قسمت بالای دو دندان وسط جلوی فک بالا آغاز می شود و تا بالای لب بالا امتداد دارد؛ و فرنوم زبانی که زبان را به کف دهان متصل می کند. در صورتی که عملکرد طبیعی این دو فرنوم با مشکل مواجه شود، بایستی به فکر فرنکتومی، یا همان جراحی فرنوم بود.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی فرنوم زبانی

همانطور که گفته شد، فرنوم زبانی، زبان را به کف دهان متصل می کند، عارضه ای که تحت عنوان انکیلوگلوسیا Ankyloglosia یا محدودیت حرکتی زبان نیز نامیده می شود. در برخی موارد این فرنوم تا نوک زبان امتداد می یابد، که موجب ایجاد “گره زبانی” می شود. فرنوم زبانی که محدود کننده و مشکل آفرین است، معمولاً باید در دوران نوزادی و  کودکی درمان شود. غالباً، کودکان قادرند خود را با فرنوم زبانی برجسته خود تطبیق دهند و به صورت عادی حرف بزنند و غذا بخورند. اما در صورت امتداد آن تا نوک زبان، این عملکردهای زبان (کمک به حرف زدن و خوردن غذا) با مشکل مواجه خواهند شد و بایستی جراحی فرنکتومی انجام شود زیرا تنها گزینه ای است که می تواند عملکرد طبیعی زبان را به آن بازگرداند.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی فرنوم لب بالا

این فرنوم قادر است لثه ها را از قسمت بالای وسط دو دندان جلوی فک بالا به لب بالا متصل کند. با بلند کردن لب بالای خود، و مشاهده زیر آن، به راحتی قادر به دیدن این فرنوم خواهید بود. از جمله مشکلاتی که در نتیجه عدم جراحی این نوع فرنوم ممکن است فرد با آن مواجه شود عبارتند از اتصال فرنوم به لثه های کنار دندان ها. در نتیجه لثه ها از روی دندان ها کنار خواهند رفت و دندان ها بدون پوشش باقی خواهند ماند. از سوی دیگر، اگر قرار باشد روزی روی لثه ها پروتز مصنوعی قرار گیرد، این فرنوم مانع قرار گیری درست آن روی لثه ها خواهد شد.

در صورت برجسته بودن این فرنوم، بین دو دندان جلوی فک بالا نیز فاصله بوجود خواهد آمد. این شرایط می تواند برای فرد یا حتی والدین او ناراحت کننده باشد. در صورتی که این فرنوم درد ایجاد نکند نیاز نیست فوراً درمان شود. بهتر است درمان این فرنوم تا پس از رشد کامل دندان های دائم به تعویق بیفتد. در اکثر موارد، زمانی که دندان های دائم جایگزین دندان های شیری می شوند، این فاصله بصورت خود به خود بسته می شود. در صورتی که این فاصله بصورت طبیعی بسته نشود، با کمک براکت های ارتودنسی می توان آن را از بین برد.

در صورتی که فرنوم باعث شود دندان ها مجدداً از یکدیگر فاصله بگیرند، پس از بستن مجدد فاصله با کمک براکت های ارتودنسی، فرنکتومی فرنوم لب بالا ضروری خواهد بود. معمولاً تا زمانی که فاصله بین دندان ها از بین نرود فرنکتومی انجام نمی شود، زیرا تشکیل بافت اسکار (جای بخیه) در نتیجه برداشتن فرنوم موجب می شود بستن فاصله بین دندان ها غیر ممکن باشد.

فواید فرنکتومی

بیمارانی که جراحی فرنکتومی داشته اند، بهبود کیفیت زندگی را تجربه کرده اند. در اینجا به برخی فواید فرنکتومی اشاره خواهیم کرد:

فرنکتومی لب بالا:

• بهبود عملکرد بایت
• کاهش ناراحتی های دهانی
• بهبود ظاهر با از بین بردن فاصله بین دندان ها
• افزایش اعتماد به نفس در نتیجه بهبود ظاهر

فرنکتومی زبانی:

• بهبود گفتار با بهبود عملکرد زبان
• بهبود ارتباطات در نتیجه بهبود گفتار
• بهبود اشتها، زیرا با عدم عملکرد درست زبان، فرد قادر به درست جویدن غذا نخواهد بود.

تمریناتی که پس از فرنکتومی باید برای کودک انجام داد

پس از انجام جراحی فرنکتومی تا هفته سوم روزی ۶ مرتبه باید هر قسمت را اندکی بکشید و ماساژ دهید.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

کشش و ماساژ لب بالا

1. با دست تمیز لب بالا را بگیرید و آن را به سمت بینی بالا و پایین بیاورید.
2. لب را بیشتر از ۳ ثانیه در وضعیتی که در تصویر نشان داده شده است نگه ندارید.
3. از نوک انگشت اشاره خود برای ماساژ دادن تیغه لثه استفاده کنید، درست مانند مسواک زدن. بسیار آرام عمل کنید و مطمئن شوید که قسمت تا شده بالای لب را نیز ماساژ می دهید. پنج مرتبه از طرفین و بالا و پایین ماساژ دهید. این گام نباید بیشتر از ۵ ثانیه طول بکشد.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

کشش و ماساژ زبان

1. با دست های تمیز، دو انگشت اشاره خود را دو طرف گوشه های لوزی قرار دهید.
2. اجازه دهید انگشتانتان به داخل کف دهان فرو روند و آنها را به یکدیگر نزدیک کنید.
3. استفاده از دیگر انگشتان نیز می تواند برای پایین نگه داشتن چانه و باز نگه داشتن دهان کمک کننده باشد.
4. از هر دو انگشت اشاره برای ۵ مرتبه بالا و پایین بردن زبان استفاده کنید. اگر این کار را درست انجام دهید، با بالا آمدن زبان، لوزی تا شده باز خواهد شد.
5. به آرامی و با فشار متوسط، حدود ۵ مرتبه داخل لوزی را به طرفین و بالا و پایین ماساژ دهید.

نکات کلی

فرنکتومی معمولاً در مواردی پیشنهاد می شود که فرنوم بوضوح موجب بروز درد و یا مانع عملکرد طبیعی شود. فرنکتومی زبان معمولاً زمانی انجام می شود که کودک در گفتار، بلع یا غذا خوردن مشکل داشته باشد. فرنکتومی لب بالا تنها زمانی در دوران کودکی و زمانی که دندان شیری در دهان وجود دارد انجام می شود که کودک در نتیجه وجود این فرنوم درد داشته باشد. در صورتی که فرنوم لبی تنها منجر به ایجاد فاصله بین دندان های جلو شود، فرنکتومی زمانی انجام می شود که فاصله بین دندان ها با کمک براکت های ارتودنسی کاملاً بسته شده باشد. اگر این نوع فرنکتومی قبل از کامل بسته شدن فاصله بین دندان ها انجام شود، اسکاری که در نتیجه جای بخیه بوجود می آید موجب خواهد شد بسته شدن فاصله غیر ممکن شود و فرد مجبور خواهد بود برای همیشه فاصله بین دندان ها را تحمل کند.