در مقاله قبل مشکل عدم تقارن صورت را برای شما شرح دادیم و به علل بروز آن اشاره کردیم و گفتیم برای تشخیص آن از چه ابزارهایی می توان استفاده کرد. در این مقاله قصد داریم از روش های درمان این مشکل برای شما بگوییم.

تصمیم گیری در خصوص مداخله برای درمان دفورمیتی های دنتو فاسیال (بد ریختی در دندان و صورت) به میزان آگاهی بیمار از مشکلات زیبایی خود، میزان دفورمیتی اکلوزال، یا مقدار ناهماهنگی عمودی یا صفحه ساجیتال (خط وسط بدن) بستگی دارد.

 

عدم تقارن صورت

عدم تقارن صورت می تواند عناصر دندانی، اسکلتی، و بافت نرم را شامل شود و ممکن است ترکیبی از درمان ارتودنسی و جراحی ارتوگناتیک نیاز داشته باشد. درمان عدم تقارن صورت در کودکانی که هنوز به بلوغ نرسیده اند اغلب دشوار است و نتایج آن قابل پیش بینی نیستند. تغییراتی که با ابزارهای فانکشنال در رشد ایجاد شده اند، مشکل آفرین بوده اند و در اکثر موارد حتی با استفاده از بایت بلاک (bite-block) نیز به دیگر روش های درمان نیاز بوده است. یک بیمار در حال رشد، که عدم تقارن خفیف و کندیل فانکشنال دارد، باید از درمان ارتودنسی زود هنگام بهره مند شود و قبل از انجام جراحی باید اجازه داد رشد کامل شود.

عدم تقارن دندانی

عدم تقارن واقعی دندانی را می توان با درمان ارتودنسی به تنهایی درمان نمود. برای اصلاح عدم تقارن قوس دندانی، می توان از کشیدن دندان و مکانیک های عدم تقارن بهره برد. برای دندان هایی که به شدت غیر عادی هستند می توان از ترمیم های مصنوعی استفاده کرد. انحرافات فانکشنال متوسط را نیز می توان با تنظیمات اکلوزال اندک درمان نمود. انحرافات شدیدتر ممکن است به درمان ارتودنسی نیاز داشته باشند تا به کمک آن دندان ها صاف شوند تا به عملکرد درست خود برسند.

علاوه بر کارهای جبرانی ارتودنتیکی که قبل از جراحی انجام می شوند، ممکن است برای بیمارانی که عدم تقارن دارند، ارتودنسی جبرانی عرضی نیز لازم باشد. اضافی بودن یک طرفه ماگزیلا (فک بالا) از نمای عمودی اغلب با کجی اکلوزال همراه است. این توضیح می دهد چرا اکثر عدم تقارن ها با یک جراحی فک قابل درمان نیستند.

عدم تقارن های شدید، ترکیبی از درمان ارتودنسی و ارتوگناتیک نیاز دارند. آزمایشات بالینی نشان داده اند که برای عدم تقارن هایی که منشاء متفاوتی دارند اما شکل ظاهری آنها شبیه یکدیگر است، اصلاح مجموعه استخوانی ماگزیلا- مندیبل آنها با جراحی ممکن است تفاوت چندانی نداشته باشد، غیر از آنکه، در طول طراحی درمانی تأکید بیشتری روی نمای روبرو می شود. درمان جراحی درست، با یک تشخیص مناسب و ارزیابی صحیح همه ابعاد صورت آغاز می شود.

برخی بیماران بواسطه درمان ضعیف، مشاهده می کنند پزشک آنها تا پس از جراحی نتوانسته است عدم تقارن را تشخیص دهد. با این حال، اصلاح عدم تقارن صورت با جراحی می تواند چالش برانگیز باشد، زیرا عدم تقارن ممکن است بافت های نرم و سخت را در ابعاد مختلف درگیر کرده باشد. این مشکل ممکن است ماگزیلا، مندیبل، مفاصل، و دیگر اجزاء اسکلتی دنتو فاسیال یا ترکیبی از آنها را درگیر کرده باشد. درمان مؤثر بافت های سخت است که می تواند تغییرات باور نکردنی ایجاد نماید، زیرا به طور کلی، بافت نرم، استخوان های زیرین را دنبال می نماید. در غیر اینصورت، دفورمیتی هایی که به بافت نرم محدود می شوند معمولاً در طول، یا پس از اصلاح اسکلتی درمان می شوند.

 

یکی دیگر از مشکلات برای طراحی درمان صحیح، در نظر گرفتن جنبه های رشد است. در نتیجه، طراحی و میزان اصلاح با جراحی باید حساب شده و سنجیده باشد، و جراحی دوم نیز ممکن است لازم باشد. هایپرپلازی کندیلی یک طرفه همراه با رشد زیاد، ممکن است تا سن ۲۳ سال ادامه داشته باشد. بیماری رومبرگ ممکن است تا پس از سن ۱۸ سالگی نیز ادامه داشته باشد. بروز عدم تقارن در نتیجه تروما (آسیب) و بیماری آخرین علت است. آسیب های جزئی به مفاصل فکی- گیجگاهی در دوران کودکی می توانند از نظر بالینی مورد توجه قرار نگیرند اما به تدریج با بزرگ شدن، قابل مشاهده خواهند بود.

معمولاً درمان جراحی عدم تقارن صورت به جراحی هر دو فک (Bimaxillary) نیاز دارد، که شامل برداشت استخوان لفورت ۱ (Le Fort I) و برداشت استخوان از دو طرف ساجیتال می شود. بسیاری از جراحان تکنیک جراحی “تک اسپلینت” را ترجیح می دهند. مجموعه ماگزیلا و مندیبل متحرک هستند، اسپلینت اکلوزال نهایی بین فکی اعمال می شود. موقعیت مجموعه ماگزیلا- مندیبل بین جراحی تنظیم می شود تا بهترین نتایج زیبایی حاصل شوند. برای جبران دفورمیتی های بافت نرم ممکن است نیاز باشد در وضعیت ایده آل از پیش تعیین شده تغییر ایجاد شود، مخصوصاً در بیمارانی که همی فاسیال میکروسومیا (hemifacial macrosomia کوچک بودن غیر عادی نیمی از صورت) دارند. پس از جراحی می توان از فیس بو face bow استفاده کرد تا تغییر وضعیت مجموعه ماگزیلا- مندیبل از قسمت خط وسط راحت تر انجام شود.

جراحی ارتوگناتیک را می توان با اقدامات دیگری ترکیب نمود، از جمله روش کانتور استخوان، مثلاً کاهش زاویه مندیبل (فک پایین)، برداشت استخوان حاشیه ای پایین مندیبل، ترمیم پلاستیک چانه، و تقویت استخوان و نیز کانتور بافت نرم از قبیل کاهش توده چربی باکال و ماهیچه های جونده که می توان آنها را همراه جراحی ارتوگناتیک انجام داد. بسته به نیازهای هر بیمار، فرایندهای جزئی مانند تزریق چربی پیوندی، ساکشن چربی (لیپوساکشن) زیر پوستی را نیز می توان به عنوان فرایند ثانویه انجام داد. در صورت لزوم می توان جراحی ارتوگناتیک هر دو فک را با فرایند لیفت صورت و نیز استفاده از یک ابزار تثبیت کننده قابل جذب انجام داد.

 

درمان عدم تقارن صورت و انحراف فک

در مقاله قبل مشکل عدم تقارن صورت را برای شما شرح دادیم و به علل بروز آن اشاره کردیم و گفتیم برای تشخیص آن از چه ابزارهایی می توان استفاده کرد. در این مقاله قصد داریم از روش های درمان این مشکل برای شما بگوییم.

تصمیم گیری در خصوص مداخله برای درمان دفورمیتی های دنتو فاسیال (بد ریختی در دندان و صورت) به میزان آگاهی بیمار از مشکلات زیبایی خود، میزان دفورمیتی اکلوزال، یا مقدار ناهماهنگی عمودی یا صفحه ساجیتال (خط وسط بدن) بستگی دارد.

عدم تقارن صورت

عدم تقارن صورت می تواند عناصر دندانی، اسکلتی، و بافت نرم را شامل شود و ممکن است ترکیبی از درمان ارتودنسی و جراحی ارتوگناتیک نیاز داشته باشد. درمان عدم تقارن صورت در کودکانی که هنوز به بلوغ نرسیده اند اغلب دشوار است و نتایج آن قابل پیش بینی نیستند. تغییراتی که با ابزارهای فانکشنال در رشد ایجاد شده اند، مشکل آفرین بوده اند و در اکثر موارد حتی با استفاده از بایت بلاک (bite-block) نیز به دیگر روش های درمان نیاز بوده است. یک بیمار در حال رشد، که عدم تقارن خفیف و کندیل فانکشنال دارد، باید از درمان ارتودنسی زود هنگام بهره مند شود و قبل از انجام جراحی باید اجازه داد رشد کامل شود.

عدم تقارن دندانی

عدم تقارن واقعی دندانی را می توان با درمان ارتودنسی به تنهایی درمان نمود. برای اصلاح عدم تقارن قوس دندانی، می توان از کشیدن دندان و مکانیک های عدم تقارن بهره برد. برای دندان هایی که به شدت غیر عادی هستند می توان از ترمیم های مصنوعی استفاده کرد. انحرافات فانکشنال متوسط را نیز می توان با تنظیمات اکلوزال اندک درمان نمود. انحرافات شدیدتر ممکن است به درمان ارتودنسی نیاز داشته باشند تا به کمک آن دندان ها صاف شوند تا به عملکرد درست خود برسند.

علاوه بر کارهای جبرانی ارتودنتیکی که قبل از جراحی انجام می شوند، ممکن است برای بیمارانی که عدم تقارن دارند، ارتودنسی جبرانی عرضی نیز لازم باشد. اضافی بودن یک طرفه ماگزیلا (فک بالا) از نمای عمودی اغلب با کجی اکلوزال همراه است. این توضیح می دهد چرا اکثر عدم تقارن ها با یک جراحی فک قابل درمان نیستند.

عدم تقارن های شدید، ترکیبی از درمان ارتودنسی و ارتوگناتیک نیاز دارند. آزمایشات بالینی نشان داده اند که برای عدم تقارن هایی که منشاء متفاوتی دارند اما شکل ظاهری آنها شبیه یکدیگر است، اصلاح مجموعه استخوانی ماگزیلا- مندیبل آنها با جراحی ممکن است تفاوت چندانی نداشته باشد، غیر از آنکه، در طول طراحی درمانی تأکید بیشتری روی نمای روبرو می شود. درمان جراحی درست، با یک تشخیص مناسب و ارزیابی صحیح همه ابعاد صورت آغاز می شود. برخی بیماران بواسطه درمان ضعیف، مشاهده می کنند پزشک آنها تا پس از جراحی نتوانسته است عدم تقارن را تشخیص دهد. با این حال، اصلاح عدم تقارن صورت با جراحی می تواند چالش برانگیز باشد، زیرا عدم تقارن ممکن است بافت های نرم و سخت را در ابعاد مختلف درگیر کرده باشد.

این مشکل ممکن است ماگزیلا، مندیبل، مفاصل، و دیگر اجزاء اسکلتی دنتو فاسیال یا ترکیبی از آنها را درگیر کرده باشد. درمان مؤثر بافت های سخت است که می تواند تغییرات باور نکردنی ایجاد نماید، زیرا به طور کلی، بافت نرم، استخوان های زیرین را دنبال می نماید. در غیر اینصورت، دفورمیتی هایی که به بافت نرم محدود می شوند معمولاً در طول، یا پس از اصلاح اسکلتی درمان می شوند.

یکی دیگر از مشکلات برای طراحی درمان صحیح، در نظر گرفتن جنبه های رشد است. در نتیجه، طراحی و میزان اصلاح با جراحی باید حساب شده و سنجیده باشد، و جراحی دوم نیز ممکن است لازم باشد. هایپرپلازی کندیلی یک طرفه همراه با رشد زیاد، ممکن است تا سن ۲۳ سال ادامه داشته باشد. بیماری رومبرگ ممکن است تا پس از سن ۱۸ سالگی نیز ادامه داشته باشد. بروز عدم تقارن در نتیجه تروما (آسیب) و بیماری آخرین علت است. آسیب های جزئی به مفاصل فکی- گیجگاهی در دوران کودکی می توانند از نظر بالینی مورد توجه قرار نگیرند اما به تدریج با بزرگ شدن، قابل مشاهده خواهند بود.

معمولاً درمان جراحی عدم تقارن صورت به جراحی هر دو فک (Bimaxillary) نیاز دارد، که شامل برداشت استخوان لفورت ۱ (Le Fort I) و برداشت استخوان از دو طرف ساجیتال می شود. بسیاری از جراحان تکنیک جراحی “تک اسپلینت” را ترجیح می دهند. مجموعه ماگزیلا و مندیبل متحرک هستند، اسپلینت اکلوزال نهایی بین فکی اعمال می شود. موقعیت مجموعه ماگزیلا- مندیبل بین جراحی تنظیم می شود تا بهترین نتایج زیبایی حاصل شوند.

برای جبران دفورمیتی های بافت نرم ممکن است نیاز باشد در وضعیت ایده آل از پیش تعیین شده تغییر ایجاد شود، مخصوصاً در بیمارانی که همی فاسیال میکروسومیا (hemifacial macrosomia کوچک بودن غیر عادی نیمی از صورت) دارند. پس از جراحی می توان از فیس بو face bow استفاده کرد تا تغییر وضعیت مجموعه ماگزیلا- مندیبل از قسمت خط وسط راحت تر انجام شود.

جراحی ارتوگناتیک را می توان با اقدامات دیگری ترکیب نمود، از جمله روش کانتور استخوان، مثلاً کاهش زاویه مندیبل (فک پایین)، برداشت استخوان حاشیه ای پایین مندیبل، ترمیم پلاستیک چانه، و تقویت استخوان و نیز کانتور بافت نرم از قبیل کاهش توده چربی باکال و ماهیچه های جونده که می توان آنها را همراه جراحی ارتوگناتیک انجام داد. بسته به نیازهای هر بیمار، فرایندهای جزئی مانند تزریق چربی پیوندی، ساکشن چربی (لیپوساکشن) زیر پوستی را نیز می توان به عنوان فرایند ثانویه انجام داد. در صورت لزوم می توان جراحی ارتوگناتیک هر دو فک را با فرایند لیفت صورت و نیز استفاده از یک ابزار تثبیت کننده قابل جذب انجام داد.

در مقاله قبل دندان نهفته را معرفی کردیم و از خطرات نهفته ماندن آن گفتیم و اشاره کردیم که در صورت امکان می توان با کمک درمان ارتودنسی آن را در جای درست خود هدایت کرد یا اگر به طور کامل داخل بافت قرار داشته باشد باید پس از جراحی اکسپوز (جراحی برای برداشتن بافت روی دندان نهفته) با کمک ارتودنسی بیرون آورده شود. در انتها اشاره کردیم برای تصمیم گیری در خصوص انجام جراحی اکسپوز و بیرون کشیدن دندان و هدایت آن به محل درست با کمک درمان ارتودنسی، عوامل مختلفی هستند که باید مد نظر قرار گیرند. در این مقاله به ادامه معرفی این عوامل می پردازیم.

 

جابجایی دندان نهفته و مشکلات آن

جابجایی دندان های مجاور و ضایعات پاتولوژیک همراه با دندان نهفته می تواند کشیدن دندان نهفته را ضروری کند. با این حال، کیست های رویشی eruption cysts، کیست های دانتی ژور dentigerous cysts، و ضایعات خوش خیم (مانند تومور ادنتوژنیک آدنوماتوئید adenomatoid odontogenic tumor، ضایعات سلولی بزرگ، کیست های آنوریسمی استخوان aneurysmal bone cysts، و غیره) استثناء هستند. در این موارد، این امکان وجود دارد که تنها ضایعه برداشته شود و دندان نهفته نجات یابد.

 

جنبه زیبایی و تناسب ظاهری نهفتگی دندان

جنبه های زیبایی و تناسب ظاهری نهفتگی دندان از جمله مسائلی هستند که می توانند روی تصمیم گیری برای اکسپوز یا کشیدن دندان نهفته تأثیر گذار باشند. به عنوان مثال، دندان نیش بسیار استراتژیک است زیرا زمانی که بیمار لبخند می زند دیده می شود؛ بنابراین، ارزش حفظ شدن دارد؛ در حالی که یک دندان نیش بد شکل، کج و کوله، یا به درد نخور، ممکن است ارزش نگه داشتن نداشته باشد، مگر آنکه پس از بیرون آمدن ترمیم و اصلاح شود.

قابلیت و کارآمدی دندان نهفته

دندان نهفته ای که شکل بسیار نازیبایی دارد، ریشه کوتاهی دارد، و بر اساس بررسی ها ناکارآمد تشخیص داده می شود، به احتمال زیاد به جای جراحی اکسپوز و صاف شدن به کمک ارتودنسی، نیاز به کشیدن خواهد داشت.

مدت زمان درمان جراحی، درمان ارتودنسی و هزینه آنها

طول درمان ارتودنسی، جراحی و هزینه ها دیگر موضوعات فرعی هستند که ارتودنتیست پیش از برنامه ریزی برای طرح درمان باید با بیمار یا والدین او راجع به آنها صحبت کند. درمان ارتودنسی برای هدایت دندان نهفته به سمت قوس دندانی و اکلوژن (بسته به سن بیمار، تراکم استخوان، میزان شکل گیری ریشه، انحراف ریشه یا دیلاسریشن (نوعی آنومالی که در آن تاج و ریشه دندان رابطه خطی خود را از دست می دهند مثلاً تاج روی ریشه می چرخد یا منحرف می شود)، عمق و زاویه نهفتگی، میزان فضای موجود در قوس دندانی) معمولاً ۱ تا ۳ سال زمان می برد. هزینه ها مستقیماً با پارامترهایی که ذکر شد رابطه دارند (هر چه مدت زمان بیشتری طول بکشد تا دندان نهفته در جای خود قرار بگیرد، هزینه بیشتری در بر خواهد داشت). از قبل هزینه ها باید برآورد شوند.

 

ارزش حفظ دندان نهفته

معمولاً بواسطه عدم هماهنگی طول قوس دندانی و اندازه دندان ها، دندان مولر سوم نهفته باقی می ماند. اغلب، به علت عدم وجود جای کافی در قوس دندانی، وجود پاکت های پریودنتال، مسدود شدن مسیر رشد دندان، مال اکلوژن، پوسیدگی و کرم خوردگی دندان و یا عفونت پری کرونیت (اطراف تاج دندان)، دندان های عقل نیاز به کشیدن دارند. بنابراین، به ندرت برای دندان های مولر سوم جراحی اکسپوز انجام می شود یا با ارتودنسی صاف می شوند؛ با این حال، در صورتی که برای حمایت دندان مصنوعی یا روکش، یک اباتمنت دیستال نیاز باشد، صاف کردن مولر سوم فک پایین نیاز خواهد بود.

دندان های مولر و پرمولر دوم معمولاً کمتر نهفته هستند و درمان تحت تأثیر عواملی همچون اکلوژن، فضای قوس دندانی، پوسیدگی دندان، ارزش استراتژیک دندان و هزینه های آن می باشد. تصمیم گیری برای حفظ دندان یا کشیدن آن، به شرایط هر مورد بستگی دارد. پس از معاینات بالینی، مشاوره، و همکاری با ارتودنتیست تصمیمات گرفته خواهند شد.

دندان های پیشین دائم به ندرت نهفته هستند؛ با این حال، در صورت نهفته شدن آنها، در هر دو فک ارزش حفظ شدن دارند، زیرا به لحاظ زیبایی مهم هستند و با لبخند زدن قابل مشاهده هستند. بعلاوه، نقش مهمی در تعیین خط وسط دندان ها ایفا می کنند که از نظر زیبایی از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ زیرا انحراف خط وسط کاملاً مشخص است و مورد توجه دیگران قرار می گیرد.

 

دندان های نیش دائمی فک بالا، در میان دندان هایی که احتمال نهفته بودن آنها وجود دارد، رتبه دوم را دارند. این دندان بلندترین ریشه را دارد و در اکلوژن هایی که دندان نیش آنها در سطحی بالاتر قرار می گیرد مهم است. معمولاً زمانی که فرد لبخند می زند دندان های نیش او قابل مشاهده هستند. بنابراین، از نظر زیبایی حائز اهمیت هستند و هر زمان که امکان داشته باشد، حفظ آنها ارزشمند است.

گزینه های درمانی پیش روی بیمارانی که دندان نیش دائمی آنها نهفته است عبارتند از:

مداخله با  کشیدن دندان: کشیدن دندان نیش شیری برای بهبود رشد دندان نیش دائم زمانی انجام می شود که ریشه به طور کامل شکل نگرفته باشد و برای رشد فضای کافی وجود داشته باشد.

عدم درمان: به جز ارزیابی های رادیوگرافیک دوره ای برای بررسی تغییرات پاتولوژیک، در صورتی که برای انجام جراحی اکسپوز یا کشیدن دندان محدودیت هایی وجود داشته باشد، هیچ درمانی صورت نخواهد گرفت.

کشیدن دندان با کمک جراحی: کشیدن دندان نیش نهفته با کمک جراحی و قرار دادن جایگزین مصنوعی زمانی انجام می شود که برای حفظ دندان محدودیت هایی وجود داشته باشد.

جراحی اکسپوز: جراحی اکسپوز دندان های نیش و صاف کردن آنها با درمان ارتودنسی زمانی انجام می شود که ممکن باشد.

اطلاعاتی از قبیل سن و جنس بیمار، فضا برای صاف کردن دندان، وجود دندان نیش شیری، جابجایی دندان پرمولر اول به محل دندان نیش، و دیگر مسائلی که ذکر شدند بایستی بررسی و ثبت شوند. در صورتی که دندان موقعیت استراتژیک داشته باشد و تصمیم گرفته شود دندان حفظ شود، سپس باید بررسی شود که آیا می توان دندان نیش نهفته را با جراحی اکسپوز و با فشار بیرون کشید یا باید با جراحی کشیده شود.

 

هاپردونشیا، پر دندانی، یا دندان اضافی

هایپردونشا Hyperdontia  شرایطی است که موجب می شود تعداد دندان هایی که در داخل دهان رشد می کنند بیشتر از حد معمول باشند. این دندان های اضافه دندان های supernumerary نیز نامیده می شوند. این دندان ها می توانند هر جایی از قوسی که دندان ها به استخوان فک متصل می شوند رشد کنند. این منطقه قوس دندانی نامیده می شود. ۲۰ دندانی که در زمان کودکی رشد می کنند دندان های شیری هستند. ۳۲ دندانی که جایگزین آنها می شوند دندان های دائم هستند. با وجود هایپردونشیا ممکن است هم دندان شیری اضافه وجود داشته باشد، هم دندان دائم اضافه، اما وجود دندان دائم اضافه شایع تر است.

علائم وجود دندان اضافه

 

مهم ترین علائم هایپردونشیا رشد دندان اضافه، مستقیماً پشت یا نزدیک دندان های شیری یا دائم اصلی است. این دندان ها عموماً در افراد بزرگسال بیشتر مشاهده می شوند. رشد این دندان در مردان دو برابر بیشتر از زنان است. دندان های اضافه بر اساس شکل یا موقعیت آنها در دهان دسته بندی می شوند. شکل دندان های اضافه می تواند به صورت های زیر باشد:

• مکمل Supplemental. این نوع دندان ها شبیه دندان هایی هستند که در نزدیکی آنها رشد می کنند.

 

• دکمه ای Tuberculate. دندان لوله- مانند یا استوانه ای است.
  

  دندان اضافه و درمان آن

• ادونتومای کمپوند Compound odontoma. دندان از چندیدن ضایعه دندان- مانند کوچک نزدیک یکدیگر تشکیل می شود.
• ادونتومای کمپلکس Complex odontoma. به جای تنها یک دندان، در یک منطقه بافتی شبیه دندان در یک گروه نامنظم رشد می کند.
  

  دندان اضافه و درمان آن

• مخروطی یا میخ- مانند. دندان از پایه عریض تر است و در بالا باریک می شود و شکلی شبیه میخ دارد.

محل رشد دندان های اضافه در دهان عبارتند از:

• بالای دندان مولر Paramolar. یک دندان اضافه در عقب دهان، کنار یکی از دندان های مولر رشد می کند.
• دیستومولر Distomolar. به جای کنار دندان های مولر، یک دندان اضافه همراستا با آنها رشد می کند.
• مزیودنس Mesiodens. یک دندان اضافه در پشت یا اطراف دندان های پیشین (چهار دندان صاف جلوی دهان که برای گاز زدن استفاده می شوند) رشد می کند. این شایع ترین نوع دندان اضافه در افرادی است که هایپردونشیا دارند.

هایپردونشیا یا وجود دندان اضافه معمولاً دردناک نیست. با این حال، گاهی اوقات ممکن است دندان اضافه به فک و لثه ها فشار وارد کند و موجب بروز تورم و درد شود. فشردگی و نامرتبی دندان ها که در نتیجه هایپردونشیا یا وجود دندان اضافه بروز می یابد نیز می تواند منجر به کج شدن دندان ها شود، که درمان آن مستلزم قرار گرفتن تحت درمان ارتودنسی با کمک براکت ها است.

علل رشد دندان اضافه

علت دقیق هایپردونشیا ناشناخته است، اما به نظر می رسد در نتیجه شرایط ارثی متفاوتی بروز یابد، از جمله:

• سندروم گاردنر Gardner’s syndrome. اختلال ژنتیکی نادری که موجب بروز کیست های پوستی، تومور در جمجمه، و تومور روده بزرگ یا مقعد می شود.
• سندورم اهلرز- دانلوس Ehlers-Danlos syndrome. شرایط ارثی که موجب شل شدن مفاصل می شود که به راحتی جابجا شوند و در می روند، پوست کبود می شود، اسکولیوز (کوژ پشت شدن به راست یا چپ) بروز می یابد، و فرد در ماهیچه ها و مفاصل درد دارد.
• بیماری فابری Fabry. در نتیجه این سندورم بدن توانایی عرق کردن خود را از دست می دهد، دست و پاها دردناک می شوند، ضایعات پوستی قرمز یا آبی رنگ، و دردهای شکمی بوجود می آیند.
• شکاف کام و لب یا لب شکری. این نقص مادر زادی موجب بروز یک شکاف در سقف دهان یا لب بالا می شود، که موجب می شود غذا خوردن یا حرف زدن دشوار باشد یا عفونت های گوش بروز پیدا کنند.

چه می شود اگر دندان اضافه درمان نشود؟

اگر مسیر رشد دندان های اصلی با دندان های اضافه مسدود شده باشد، دندان های اصلی قادر نخواهند بود از لثه بیرون بیایند در نتیجه پنهان باقی خواهند ماند و بیرون آوردن آنها مستلزم انجام جراحی و استفاده از براکت های ارتودنسی خواهد بود. برای این منظور پس از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها، رابر بند یا کش الاستیک به چِین متصل می شود و به سیم روی براکت ها تکیه داده می شود. این کار اجازه می دهد دندان نهفته به تدریج بیرون بیاید اگر این مشکل زود تشخیص داده شود، با کشیدن به موقع دندان اضافه می توان از بروز مشکل پیشگیری کرد.

تشخیص وجود دندان اضافه

در صورتی که دندان اضافه رشد کرده و از لثه بیرون آمده باشد، شناسایی آن ساده است. اما اگر کامل بیرون نیامده باشد، باز هم در یک تصویر رادیوگرافی معمولی با اشعه ایکس قابل مشاهده خواهد بود. برای داشتن نگاهی دقیق تر به دهان، فک و دندان ها، دندانپزشک ممکن است از سی تی اسکن استفاده نماید.

درمان دندان اضافه

هرچند برخی موارد هایپردونشیا یا دندان اضافه درمان نیاز ندارند. برخی موارد دیگر نیز هستند که نیاز است دندان اضافه کشیده شود. علاوه بر این، ممکن است دندانپزشک کشیدن دندان را پیشنهاد دهد اگر:

• شرایط ژنتیکی خاصی وجود دارد که موجب بیرون آمدن دندان اضافه می شوند.
• نمی توان غذا را درست جوید یا حین جویدن غذا، دندان اضافه موجب ایجاد بریدگی در داخل دهان می شود.
• فشردگی دندان ها موجب بروز درد و ناراحتی می شود.
• وجود دندان اضافه موجب می شود مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان به شکل درست، دشوار باشد در نتیجه منجر به پوسیدگی دندان و بیماری لثه می شود.
• فرد از ظاهر دندان اضافه خود احساس ناراحتی یا شرمندگی می کند.

در صورتی که دندان اضافه تنها موجب بروز دردی خفیف شده است، ممکن است دندانپزشک برای تسکین درد داروی ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDها)، مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین)، برای بیمار تجویز کند.

ادامه زندگی با هایپردونشیا یا دندان اضافه

بسیاری از افراد که هایپردونشیا یا دندان اضافه دارند، نیاز به درمان ندارند. برای برخی افراد دیگر نیز ممکن است نیاز باشد همه دندان های اضافه کشیده شوند تا از بروز مشکلات دیگر پیشگیری شود. اگر بواسطه وجود دندان اضافه درد، ناراحتی یا تورم دارید یا احساس خوبی ندارید، آن را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.

 

چرا از الاستیک های ارتودنسی استفاده می شود؟

دندان ها با وجود فشار ملایم و مستمر بهتر جابجا می شوند. یکی از مؤثرترین راه ها برای اصلاح بایت استفاده از الاستیک یا رابر بند است. به ندرت پیش می آید که یک بیمار تحت درمان ارتودنسی با استفاده از براکت ها قرار گیرد و طی یک بازه زمانی، به استفاده از کش ارتودنسی یا الاستیک ارتودنسی نیاز نداشته باشد. الاستیک ها یا رابر بندها بخش بسیار مهمی از درمان ارتودنسی موفق هستند. آنها در کنار براکت ها و سیم های کمانی عمل می کنند تا لبخندی زیبا و بایتی با عملکرد صحیح خلق نمایند. با کمک براکت های ارتودنسی می توان دندان های بالا و پایین را مستقل از یکدیگر صاف کرد در حالی که الاستیک ها اجازه می دهند دندان های بالا و پایین را به یکدیگر متصل کرد و رابطه بین آنها را اصلاح نمود. علاوه بر این، برای حل مشکلات مربوط به اندازه عرض کام، فاصله بین دندان ها، و نیز عدم هماهنگی بین خط وسط دندان های فک بالا و پایین، ابزارهای فوق العاده ای هستند. خود بیمار با استفاده درست و به موقع از الاستیک ها قادر به اصلاح این مشکلات خواهد بود. به این معنا که بیمار می تواند در کیفیت و طول درمان ارتودنسی خود نقش مهمی ایفا کند.

کش (الاستیک) ارتودنسی

دستورالعمل های کلی برای استفاده از الاستیک های ارتودنسی

در این بخش به بیان دستورالعمل هایی خواهیم پرداخت که باید دقیقاً طبق آنها عمل کنید تا مطمئن شوید به نتایج دلخواه خود و مد نظر ارتودنتیست دست خواهید یافت.

• پس از قرار گرفتن الاستیک ها روی براکت ها، با جابجا شدن دندان ها ممکن است احساس حساسیت بیشتری در آنها وجود داشته باشد. این درد و حساسیت معمولاً چند روز بیشتر طول نمی کشد. برای تسکین آن بهتر است از ادویل (ایبوپروفن) یا تیلنول (استامینوفن) استفاده کنید.
• در استفاده از الاستیک وقفه ایجاد نکنید زیرا تنها باعث می شود دفعه بعد که استفاده از آنها را آغاز می کنید مجبور به تحمل مجدد این درد باشید و جابجایی دندان ها دشوارتر شود.
• استفاده مداوم از الاستیک ها، یکی از عوامل حیاتی برای حصول اطمینان از اتمام درمان در زمان پیش بینی شده است.
• برای مؤثر واقع شدن الاستیک ها، باید از آنها به صورت تمام وقت، ۲۴ ساعت در روز و ۷ روز در هفته استفاده کرد (مگر آنکه دستور ارتودنتیست شما غیر از این باشد). حتی حین خوردن غذا نیز می توانید از آنها استفاده کنید. تنها زمان هایی که مجاز به خارج کردن آنها هستید برای مسواک زدن یا تعویض آنها با الاستیک های جدید است.

 

• دو تا سه مرتبه در طول روز الاستیک های ابزار خود را تعویض کنید زیرا ممکن است قدرت کشش خود را از دست بدهند و ضعیف شوند.
• به خاطر داشته باشید که کلید اصلی برای اصلاح ارتودنتیک مؤثر، فشار ملایم و مستمر است. از استفاده از الاستیک هایی با اندازه ی متفاوت یا افزایش تعداد آنها بپرهیزید، مگر آنکه دستور ارتودنتیست شما چیزی غیر از این باشد. فشار شدید می تواند به دندان ها و استخوان های پیرامون آنها آسیب برساند، و باعث خواهد شد دندان ها با سرعت کمتری جابجا شوند.
  

  کش (الاستیک) ارتودنسی

• همیشه یک بسته الاستیک با خود به همراه داشته باشید تا بتوانید به طور منظم آنها را تعویض کنید. در صورتی که بین دو جلسه مراجعه به ارتودنتیست الاستیک های شما رو به اتمام هستند سعی کنید یا خودتان آنها را تهیه کنید یا برای گرفتن آنها از ارتودنتیست به مطب مراجعه نمایید. هر روز از درمان که بدون الاستیک سپری شود ممکن است چند روز به طول درمان شما افزوده شود.
• با پیشرفت روند درمان و جابجایی دندان ها، ممکن است ارتودنتیست صلاح بداند از الاستیک هایی با میزان استحکام متفاوت استفاده کنید یا زمان و الگوی استفاده از آنها را تغییر دهد.

نحوه قرار دادن الاستیک یا کش روی براکت های ارتودنسی

برای قرار دادن الاستیک روی براکت های ارتودنسی، در حالی که دستانتان خشک هستند، الاستیک ها را بین انگشتان شست و اشاره خود قرار دهید. طبق دستور ارتودنتیست خود، الاستیک را روی براکت ها یا قلاب های براکت ها بکشید. معمولاً کار کردن از عقب به جلو راحت تر است.

در این بخش قرار دادن الاستیک با الگوهای مختلف را برای شما شرح خواهیم داد.

الاستیک های عمودی

این شکل قرار گرفتن الاستیک روی براکت ها به بستن فاصله بین دندان های بالا و پایین کمک می کند.

• بایستی الاستیک، قلاب براکت های دندان های نیش فک بالا را به قلاب براکت های دندان های نیش و پرمولر فک پایین وصل کند.
• به عبارت دیگر به شکل مثلثی است که نوک آن در بالا قرار می گیرد.

الاستیک های کلاس۲

از این شکل قرار گیری الاستیک ها برای اصلاح اورجت و اوربایت استفاده می شود.

• الاستیک ها را از قلاب براکت های دندان های نیش فک بالا به قلاب براکت های دندان های مولر اول فک پایین متصل نمایید.
• به عبارت دیگر از دندان های جلوی فک بالا به دندان های عقب فک پایین متصل می شوند.

الاستیک های کلاس ۳

 

از این شکل قرار گیری الاستیک ها برای اصلاح کراس بایت قدامی و آندر بایت استفاده می شود.

• الاستیک ها را از قلاب براکت های دندان های نیش فک پایین به قلاب براکت های دندان های مولر اول فک بالا متصل نمایید.
• به عبارت دیگر از دندان های جلوی فک پایین به دندان های عقب فک بالا متصل می شوند.

الاستیک های ضربدری

 

از این شکل قرار گیری الاستیک ها برای اصلاح کراس بایت استفاده می شود.

• الاستیک ها را از دکمه ای که به سطح زبانی دندان های فک بالا متصل شده است به قلاب براکت های دندان های فک پایین وصل نمایید.

الاستیک های مربعی شکل جلوی دهان

از این شکل قرار گیری الاستیک ها برای اصلاح اپن بایت استفاده می شود.

• الاستیک را از قلاب های براکت های دندان های جانبی دندان های پیشین سمت راست و چپ فک بالا به قلاب براکت های دندان های جانبی دندان های پیشین سمت چپ و راست فک پایین متصل نمایید.