ارتودنسی مداخله گر

درمان ارتودنسی در سنین پایین تحت عنوان ارتودنسی مداخله گر شناخته می شود. این درمان می تواند در سنین ۶ یا ۷ سالگی انجام شود، زمانی که فک ها هنوز در حال رشد هستند و دندان های دائم بیرون نیامده اند. هدف از انجام درمان ارتودنسی مداخله گر حذف یا کاهش نیاز به درمان در دوره رشد دندان های دائمی است. مهم ترین مزیت چنین درمانی ممکن است این باشد که در مقایسه با درمان جامع ارتودنسی با ابزارهای ثابت، از نظر تکنیکی ساده تر و نسبتاً ارزان تر است.

در این مقاله به موضوعاتی همچون نیاز به ارتودنسی مداخله گر به منظور پرهیز از پیامدهای اکلوزال و دندانی می پردازیم که نتایج از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری و عادات مکیدن غیر تغذیه ای هستند. نیاز به مداخلات پیشگیرانه و زود هنگام در بیمارانی که اپن بایت قدامی، کراس بایت فانکشنال خلفی و علائم رشد نابجای دندان های نیش دارند نیز مورد بحث قرار می گیرد.

درمان مال اکلوژن شامل درمان های اصلاحی و نیز پیشگیرانه است. گاهی اوقات ممکن است درمان های پیشگیرانه در دوره رشد دندان های شیری یا اوایل دوره واسط دندانی (زمانی که تعدادی از دندان ها دائمی و تعدادی دیگر شیری هستند) انجام شوند، زمانی که نخستین علائم رشد نامناسب اکلوژن قابل مشاهده هستند. برای چنین درمان هایی معمولاً عادات زیان آوری مانند مکیدن های غیر تغذیه ای ترک داده می شوند تا تأثیرات منفی از دست رفتن دائمی دندان های مولر شیری از بین بروند.

ارتودنسی پیشگیرانه

ارتودنسی پیشگیرانه

درمان ارتودنسی پیشگیرانه به عنوان درمانی تعریف می شود که در طول دوره رشد دندان های شیری یا دوره واسط دندانی آغاز می شود و هدف آن ارتقاء رشد دندانی و اسکلتی، قبل از رشد دندان های دائم است. هدف این درمان اصلاح و جلوگیری از مال اکلوژن است، در نتیجه می توان نیاز به درمان های پیچیده در طول دوره رشد دندان های دائم را کاهش داد. اصول اصلی مداخلات زود هنگام حذف و از بین بردن هر گونه عامل تشخیصی اولیه به منظور کنترل و مدیریت ناهماهنگی های موجود در طول قوس دندانی و اصلاح دیسپلازی اسکلتی است. فواید این درمان عبارتند از سادگی تکنیکی آن و نسبتاً ارزان بودن آن در مقایسه با درمان های جامع با ابزارهای ثابت ارتودنسی، از طرف دیگر، این درمان در حیطه کاری دندانپزشک های با تجربه نیز قرار می گیرد.

در کشورهایی که درمان ارتودنسی به یکی از مراقبت های سلامت دهانی عمومی برای کودکان و نوجوانان تبدیل شده است، تقاضای بالایی که برای این درمان وجود دارد موجب بوجود آمدن علاقه به کاربردهای طراحی شده سیستمیک تر در ارتودنسی شده است. در تحقیقاتی که روی درمان مداخله گر صورت گرفته است مشاهده شده است که این درمان کاملاً موفقیت آمیز است و نیاز به درمان های بیشتر و پیچیده تر، کاهش چشمگیری داشته است. به همین ترتیب با زودتر شروع شدن درمان ارتودنسی، می توان تا میزان زیادی در هزینه ها صرفه جویی کرد.

ارتودنسی پیشگیرانه

ناهماهنگی در طول قوس دندانی در نتیجه پوسیدگی دندان ها

حفظ رشد سالم دندان های شیری تا زمان افتادن آنها به صورت طبیعی، برای رشد طبیعی دندان های پرمولر و نیش، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از بین رفتن مواد بین دندان ها در نتیجه عدم درمان پوسیدگی دندان های مولر شیری یا کشیدن این دندان ها قبل از بالغ شدن، می تواند با جابجایی مزیال دندان های مولر همراه باشد. پیامد این اتفاقات می تواند کوتاه شدن قوس دندانی، فشردگی و نامرتبی دندان های دائم و تغییر در ارتباط خلفی- قدامی دندان های مولر باشد.

در صورتی که این اتفاقات در مراحل اولیه و پیش از رشد نخستین دندان های مولر رخ دهند، خطر نسبتاً بالاتر خواهد بود. بعلاوه، وجود فشردگی و نامرتبی دندان ها از قبل می تواند احتمال کاهش فضا یا فاصله بین دندان ها را افزایش دهد. هر چند در یکی از مطالعاتی که اخیراً روی گروهی از کودکان انجام شده بود که پوسیدگی شدید دندان داشتند، نتایج حاکی از این بود که فشردگی دندان های فک پایین شایع تر از فک بالا است، درنتیجه به طور کلی پذیرفته شده است که خطر از بین رفتن فضا در قوس دندانی بالا بیشتر است.

در برنامه های فلورایده کردن دندان ها، استفاده از خمیر دندان های فلورایده را افزایش دادند، آگاهی از وضعیت دندان ها را افزایش دادند و درمان کافی پوسیدگی های اولیه دندان ها موجب کاهش چشمگیر ضایعات پوسیده ای می شود که در کشورهای صنعتی روی اکلوژن تأثیر می گذارند. بنابراین، ناهماهنگی های اکلوزال که در نتیجه کشیدن دندان های مولر شیری قبل از بلوغ آنها رخ می دهند، در دنیای غرب دیگر جزء مشکلات اصلی محسوب نمی شود.

ارتودنسی پیشگیرانه

توصیه شده است، در پی از دست رفتن زود هنگام هر یک از دندان های مولر، ۶ ماه قبل از بیرون آمدن طبیعی دندان های دائم جایگزین آنها، از فضا نگهدار استفاده شود. این فاصله ممکن است با ابزارهای ثابت و متحرک حفظ شود. مزیت طرح های ثابت آنها در مقایسه با طرح های متحرک، غیر وابسته بودن آنها به همکاری بیمار است. فضا نگهدارهای متحرک برای پیشگیری از افزایش فاصله بین دندان های نیش دو قوس دندانی و ارتفاع آنها، در طول دوره تبدیل دندان های شیری به دندان های دائمی توصیه می شوند.

از دست رفتن زود هنگام دندان های مولر شیری به این معنا نیست که به عنوان یک قانون کلی باید حتماً از فضا نگهدار استفاده شود، بلکه برای استفاده از آنها باید بر اساس وضعیت رشد دندان های کودک، نوع اکلوژن، قابلیت کلی برای ایجاد فاصله یا فشردگی دندان ها، وضعیت بهداشت دهان و همکاری بیمار، تصمیم گرفت.

ارتودنسی پیشگیرانه

ترک عادات مکیدن انگشت در کودکان

فعالیت و فشاری که گونه ها و لب ها از خارج و زبان از داخل وارد می کنند عوامل حائز اهمیتی هستند، زیرا می توانند رشد اکلوزال را هدایت کنند. در صورتی که تعادل بین ماهیچه های گونه و لب ها و زبان دچار اختلال شود، می تواند منجر به اختلال در رشد اکلوزال و اسکلتی شود. مکیدن یکی از کارهایی است که نوزاد به صورت غریزی انجام می دهد. در حالی که مکیدن پستانک یا انگشت از جمله نمودهای ظاهری تمایل شدید به این کار هستند. در صورتی که کودک خیلی زود با مکیدن شیشه شیر آشنا شود و مدت کوتاهی از سینه مادر تغذیه کند، می تواند منجر به عادت مکیدن پستانک شود. این عادات می توانند منجر به افزایش کراس بایت خلفی شوند.

در مقاله بعد برای شما خواهیم گفت این عادات چه تأثیرات منفی دیگری دارند و درمان زود هنگام چه کمکی می تواند به درمان آنها بکند.

در مقاله قبل دندان نهفته را معرفی کردیم و از خطرات نهفته ماندن آن گفتیم و اشاره کردیم که در صورت امکان می توان با کمک درمان ارتودنسی آن را در جای درست خود هدایت کرد یا اگر به طور کامل داخل بافت قرار داشته باشد باید پس از جراحی اکسپوز (جراحی برای برداشتن بافت روی دندان نهفته) با کمک ارتودنسی بیرون آورده شود. در انتها اشاره کردیم برای تصمیم گیری در خصوص انجام جراحی اکسپوز و بیرون کشیدن دندان و هدایت آن به محل درست با کمک درمان ارتودنسی، عوامل مختلفی هستند که باید مد نظر قرار گیرند. در این مقاله به ادامه معرفی این عوامل می پردازیم.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

جابجایی دندان نهفته و مشکلات آن

جابجایی دندان های مجاور و ضایعات پاتولوژیک همراه با دندان نهفته می تواند کشیدن دندان نهفته را ضروری کند. با این حال، کیست های رویشی eruption cysts، کیست های دانتی ژور dentigerous cysts، و ضایعات خوش خیم (مانند تومور ادنتوژنیک آدنوماتوئید adenomatoid odontogenic tumor، ضایعات سلولی بزرگ، کیست های آنوریسمی استخوان aneurysmal bone cysts، و غیره) استثناء هستند. در این موارد، این امکان وجود دارد که تنها ضایعه برداشته شود و دندان نهفته نجات یابد.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

جنبه زیبایی و تناسب ظاهری نهفتگی دندان

جنبه های زیبایی و تناسب ظاهری نهفتگی دندان از جمله مسائلی هستند که می توانند روی تصمیم گیری برای اکسپوز یا کشیدن دندان نهفته تأثیر گذار باشند. به عنوان مثال، دندان نیش بسیار استراتژیک است زیرا زمانی که بیمار لبخند می زند دیده می شود؛ بنابراین، ارزش حفظ شدن دارد؛ در حالی که یک دندان نیش بد شکل، کج و کوله، یا به درد نخور، ممکن است ارزش نگه داشتن نداشته باشد، مگر آنکه پس از بیرون آمدن ترمیم و اصلاح شود.

قابلیت و کارآمدی دندان نهفته

دندان نهفته ای که شکل بسیار نازیبایی دارد، ریشه کوتاهی دارد، و بر اساس بررسی ها ناکارآمد تشخیص داده می شود، به احتمال زیاد به جای جراحی اکسپوز و صاف شدن به کمک ارتودنسی، نیاز به کشیدن خواهد داشت.

مدت زمان درمان جراحی، درمان ارتودنسی و هزینه آنها

طول درمان ارتودنسی، جراحی و هزینه ها دیگر موضوعات فرعی هستند که ارتودنتیست پیش از برنامه ریزی برای طرح درمان باید با بیمار یا والدین او راجع به آنها صحبت کند. درمان ارتودنسی برای هدایت دندان نهفته به سمت قوس دندانی و اکلوژن (بسته به سن بیمار، تراکم استخوان، میزان شکل گیری ریشه، انحراف ریشه یا دیلاسریشن (نوعی آنومالی که در آن تاج و ریشه دندان رابطه خطی خود را از دست می دهند مثلاً تاج روی ریشه می چرخد یا منحرف می شود)، عمق و زاویه نهفتگی، میزان فضای موجود در قوس دندانی) معمولاً ۱ تا ۳ سال زمان می برد. هزینه ها مستقیماً با پارامترهایی که ذکر شد رابطه دارند (هر چه مدت زمان بیشتری طول بکشد تا دندان نهفته در جای خود قرار بگیرد، هزینه بیشتری در بر خواهد داشت). از قبل هزینه ها باید برآورد شوند.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

ارزش حفظ دندان نهفته

معمولاً بواسطه عدم هماهنگی طول قوس دندانی و اندازه دندان ها، دندان مولر سوم نهفته باقی می ماند. اغلب، به علت عدم وجود جای کافی در قوس دندانی، وجود پاکت های پریودنتال، مسدود شدن مسیر رشد دندان، مال اکلوژن، پوسیدگی و کرم خوردگی دندان و یا عفونت پری کرونیت (اطراف تاج دندان)، دندان های عقل نیاز به کشیدن دارند. بنابراین، به ندرت برای دندان های مولر سوم جراحی اکسپوز انجام می شود یا با ارتودنسی صاف می شوند؛ با این حال، در صورتی که برای حمایت دندان مصنوعی یا روکش، یک اباتمنت دیستال نیاز باشد، صاف کردن مولر سوم فک پایین نیاز خواهد بود.

دندان های مولر و پرمولر دوم معمولاً کمتر نهفته هستند و درمان تحت تأثیر عواملی همچون اکلوژن، فضای قوس دندانی، پوسیدگی دندان، ارزش استراتژیک دندان و هزینه های آن می باشد. تصمیم گیری برای حفظ دندان یا کشیدن آن، به شرایط هر مورد بستگی دارد. پس از معاینات بالینی، مشاوره، و همکاری با ارتودنتیست تصمیمات گرفته خواهند شد.

دندان های پیشین دائم به ندرت نهفته هستند؛ با این حال، در صورت نهفته شدن آنها، در هر دو فک ارزش حفظ شدن دارند، زیرا به لحاظ زیبایی مهم هستند و با لبخند زدن قابل مشاهده هستند. بعلاوه، نقش مهمی در تعیین خط وسط دندان ها ایفا می کنند که از نظر زیبایی از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ زیرا انحراف خط وسط کاملاً مشخص است و مورد توجه دیگران قرار می گیرد.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

دندان های نیش دائمی فک بالا، در میان دندان هایی که احتمال نهفته بودن آنها وجود دارد، رتبه دوم را دارند. این دندان بلندترین ریشه را دارد و در اکلوژن هایی که دندان نیش آنها در سطحی بالاتر قرار می گیرد مهم است. معمولاً زمانی که فرد لبخند می زند دندان های نیش او قابل مشاهده هستند. بنابراین، از نظر زیبایی حائز اهمیت هستند و هر زمان که امکان داشته باشد، حفظ آنها ارزشمند است.

گزینه های درمانی پیش روی بیمارانی که دندان نیش دائمی آنها نهفته است عبارتند از:

مداخله با  کشیدن دندان: کشیدن دندان نیش شیری برای بهبود رشد دندان نیش دائم زمانی انجام می شود که ریشه به طور کامل شکل نگرفته باشد و برای رشد فضای کافی وجود داشته باشد.

عدم درمان: به جز ارزیابی های رادیوگرافیک دوره ای برای بررسی تغییرات پاتولوژیک، در صورتی که برای انجام جراحی اکسپوز یا کشیدن دندان محدودیت هایی وجود داشته باشد، هیچ درمانی صورت نخواهد گرفت.

کشیدن دندان با کمک جراحی: کشیدن دندان نیش نهفته با کمک جراحی و قرار دادن جایگزین مصنوعی زمانی انجام می شود که برای حفظ دندان محدودیت هایی وجود داشته باشد.

جراحی اکسپوز: جراحی اکسپوز دندان های نیش و صاف کردن آنها با درمان ارتودنسی زمانی انجام می شود که ممکن باشد.

اطلاعاتی از قبیل سن و جنس بیمار، فضا برای صاف کردن دندان، وجود دندان نیش شیری، جابجایی دندان پرمولر اول به محل دندان نیش، و دیگر مسائلی که ذکر شدند بایستی بررسی و ثبت شوند. در صورتی که دندان موقعیت استراتژیک داشته باشد و تصمیم گرفته شود دندان حفظ شود، سپس باید بررسی شود که آیا می توان دندان نیش نهفته را با جراحی اکسپوز و با فشار بیرون کشید یا باید با جراحی کشیده شود.

نگین یا براکت توربو حاصل اتصال مواد کامپوزیتی به سطح پالاتال یا اکلوزال دندان ها است. هدف اصلی استفاده از آنها پیشگیری از تماس شدید دندان های بالا با ابزاری است که به طور ثابت روی دندان های افرادی قرار گرفته است که اوربایت عمیق دارند اما می توانند در مواردی مانند کراس بایت یا پر کاری ماهیچه های مربوط به جویدن نیز مفید واقع شوند.

از گذشته تاکنون ارتودنتیست ها اوربایت عمیق را با بایت پلیت های آکریلیک متحرک و ثابت روی دندان های جلوی فک بالا برطرف کرده اند. این ابزارها دندان های عقب را از هم باز می کنند؛ عملکرد ماهیچه های مربوط به جویدن را تغییر می دهند؛ بیرون آمدن، رو به جلو آوردن و صاف کردن دندان های جلو را ممکن می سازند. بایت پلیت های متحرک مستلزم مسئولیت پذیری بیمار و نیز، تنظیم منظم ابزار برای جابجایی ارتودنتیک دندان ها است. بایت پلیت هایی که با بند به دندان متصل می شوند جایگزینی ثابت هستند، اما کمتر می توانند دندان ها را جابجا کنند و می توانند موجب بروز حساسیت در دندان ها شوند.

توربو بایت های فلزی جایگزین بایت پلیت های آکریلیک شدند. نمونه اولیه آنها، تغییر یافته براکت های لینگوال دندان های جلوی فک بالا بود. پس از اتصال یک تا چهار نگین به سطح پالاتال دندان های جلوی فک بالا، دندان های جلوی فک پایین روی لبه های اکلوزال ۴۴ درجه توربو جفت می شوند تا به باز کردن بایت کمک کنند. تصور می شد برای تغییر عملکرد ماهیچه ها، فلز ماده ای بهتر از آکریلیکی باشد که در بایت پلیت های سنتی استفاده می شد.

توربوهای فلزی، بواسطه دوام آنها، سهولت در حفظ بهداشت، و سادگی استفاده، جایگزین بایت پلیت ها شدند، اما بدون مشکل هم نبودند. مهم تر از همه اینکه، گاهی اوقات کارگذاری توربوهای فلزی کار دشواری است، که به علت آناتومی لینگوال دندان های جلوی فک بالا است. نگین های فلزی خلفی شامل تاج هایی از فلز ضد زنگ هستند که روی دندان های مولری که مشکل ندارند قرار می گیرند. از جمله عوارض جانبی شایع توربوهای فلزی نوک زبانی حرف زدن (در تلفظ حروفی مانند س و ز) و لرزش غیر قابل تحمل دندان ها است. این مشکلات منجر به ساخت جایگزین رزینی آنها برای اصلاح اور بایت شد.

نگین براکت یا براکت توربو

اصلاح مشکل اوربایت

بیمارانی که رتروگناتی retrognathia (قرارگیری فک ها عقب تر از سطح جلویی پیشانی) دارند یا جلوی قوس دندانی فک پایین آنها عقب تر است، بیشتر مستعد پیشرفت اور بایت عمیق و قوس اسپی (curve of Spee) شیب دار هستند. دندان های جلوی فک پایین تا زمانی که با دندان های روبرو یا بافت نرم پالاتال تماس پیدا کنند به رشد خود ادامه می دهند، و بخشی از جلوی قوس اسپی را تشکیل می دهند. سپس مولرهای دوم به صورت دیستال نسبت به مولرهای اول بالا بیرون می آیند و هیچ مانعی برای متوقف ساختن آنها وجود ندارد تا اینکه با دندان های مولر دوم فک بالا تماس پیدا کنند.

اصلاح اوربایت به فرایندی برعکس این روند، تا سطح قوس اسپی نیاز دارد. مخصوصاً زمانی که دندان های پرمولر و مولرهای اول رو به جلو هستند، در حالی که دندان های جلو، نیش، و مولرهای دوم رو به عقب هستند. هم سطح کردن کامل قوس اسپی بدون باندینگ مولرهای دوم فک پایین دشوار است، زیرا وجود آنها یک بازوی اهرم مانند برای دندان های عقبی فک پایین فراهم می آورد.

از آنجا که منحرف کردن دندان های عقب رو به بیرون و اصلاح اور بایت در بیمارانی که زاویه فک آنها پایین است می تواند چالش بر انگیز باشد، مولرهای دوم فک پایین باید هر چه زودتر باند شوند. الاستیک (کش) های سبک، عمودی خلفی می توانند برای کمک به رو به بیرون آوردن دندان های پرمولر استفاده شوند. در صورتی که ماهیچه های جویدن فرد فعالیت زیادی داشته باشند می توان در کنار توربو بایت ها از بوتاکس استفاده کرد تا رو به بیرون منحرف کردن دندان های عقب، با توربوهای رزینی روی دندان های وسط جلوی فک بالا راحت تر شود.

نگین براکت یا براکت توربو

محل قرار گیری براکت توربو

بیشترین جایی که برای قرار گرفتن توربوهای رزینی انتخاب می شود سمت زبانی دندان های جلوی مرکزی فک بالا است. روی هر دو دندان مرکزی توربو قرار می گیرد تا نیروی اکلوزالی که وارد می شود تقسیم شود. به ندرت روی دندان های کناری دو دندان وسط براکت توربو قرار می گیرد، زیرا ریشه های آنها کوتاه تر است، هر چند اگر بیمار نوک زبانی حرف بزند، روی این دندان ها نیز نگین قرار خواهد گرفت.

نگین براکت یا براکت توربو

توربوهای رزینی عقب معمولاً روی کاسپ هایی قرار می گیرند که از دندان های مولر اول فک پایین حمایت می کنند. در بیمارانی که در سنین پیش از نوجوانی به سر می برند، مولرهای دوم فک پایین گزینه دیگر هستند. برخی ارتودنتیست ها برای راحت تر ایزوله کردن طی فرایند باندینگ، ترجیح می دهند براکت های توربو را روی پرمولرها و مولرهای فک بالا قرار دهند. به طور کلی، نگین های عقب دهان برای ایجاد مانع جلوی براکت های دندان های عقب فک پایین تأثیر کمتری دارند و در بیمارانی که زاویه دندان های آنها پایین است ممکن است نیاز باشد ضخامت بسیار زیادی داشته باشد.

توربو براکت های فانکشنال

توربوهای رزینی اریب که تحت عنوان توربوهای فانکشنال نیز نامیده می شوند با سطح اکلوزالی اندک اریب ساخته می شوند و دندان های روبرو را به سمت محل مطلوب خود هدایت می کنند. بیش ترین استفاده آنها برای اصلاح کراس بایت قدامی خفیف است.

نگین براکت یا براکت توربو

مواد توربوهای رزینی به لبه انسیزال (لبه تیز دندان های قدامی) دو یا چند دندان پیشین فک پایین چسبانده می شوند سپس به صورت لینگوال اریب می شوند. دندان های پیشین فک بالا بواسطه تماس با سطح اریب به سمت جلو منحرف می شوند و فک پایین رو به عقب منحر می شود. کراس بایت دندانی نیز معمولاً ظرف مدت ۳ ماه اصلاح می شود.

نگین براکت یا براکت توربو

برای بهبود مشکلات مربوط به مال اکلووژن کلاس ۲، توربوهای فانکشنال را می توان روی دندان های پر مولر نیز قرار داد. این نوع توربوها مانند ابزار Twin Block  عمل می کند: با لغزیدن دندان های پرمولر روی سطح اریب، محل مندیبل تغییر داده می کند. از همین تکنیک می توان برای بیمارانی استفاده کرد که از اینویزیلاین استفاده می کنند، که با افزودن اتصال مستطیلی پر نشده به سطح اکلوزال الاینر عمل می کند.

نگین براکت یا براکت توربو

فِرِنِکتومی چیست و چرا انجام آن ضروری است؟

فرنکتومی به فرایند جراحی گفته می شود که برای برداشت بافتی در دهان تحت عنوان فرنوم انجام می شود. فرنوم بافتی است که از طریق یک اتصال ماهیچه ای، دو بافت را به یکدیگر متصل می کند. در دهان دو فرنوم وجود دارد که در اکثر افراد عملکرد کاملاً طبیعی دارند. این دو فرنوم عبارتند از:

فرنوم لبی که لثه فک بالا را به لب بالا متصل می کند، درست از قسمت بالای دو دندان وسط جلوی فک بالا آغاز می شود و تا بالای لب بالا امتداد دارد؛ و فرنوم زبانی که زبان را به کف دهان متصل می کند. در صورتی که عملکرد طبیعی این دو فرنوم با مشکل مواجه شود، بایستی به فکر فرنکتومی، یا همان جراحی فرنوم بود.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی فرنوم زبانی

همانطور که گفته شد، فرنوم زبانی، زبان را به کف دهان متصل می کند، عارضه ای که تحت عنوان انکیلوگلوسیا Ankyloglosia یا محدودیت حرکتی زبان نیز نامیده می شود. در برخی موارد این فرنوم تا نوک زبان امتداد می یابد، که موجب ایجاد “گره زبانی” می شود. فرنوم زبانی که محدود کننده و مشکل آفرین است، معمولاً باید در دوران نوزادی و  کودکی درمان شود. غالباً، کودکان قادرند خود را با فرنوم زبانی برجسته خود تطبیق دهند و به صورت عادی حرف بزنند و غذا بخورند. اما در صورت امتداد آن تا نوک زبان، این عملکردهای زبان (کمک به حرف زدن و خوردن غذا) با مشکل مواجه خواهند شد و بایستی جراحی فرنکتومی انجام شود زیرا تنها گزینه ای است که می تواند عملکرد طبیعی زبان را به آن بازگرداند.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

فرنکتومی فرنوم لب بالا

این فرنوم قادر است لثه ها را از قسمت بالای وسط دو دندان جلوی فک بالا به لب بالا متصل کند. با بلند کردن لب بالای خود، و مشاهده زیر آن، به راحتی قادر به دیدن این فرنوم خواهید بود. از جمله مشکلاتی که در نتیجه عدم جراحی این نوع فرنوم ممکن است فرد با آن مواجه شود عبارتند از اتصال فرنوم به لثه های کنار دندان ها. در نتیجه لثه ها از روی دندان ها کنار خواهند رفت و دندان ها بدون پوشش باقی خواهند ماند. از سوی دیگر، اگر قرار باشد روزی روی لثه ها پروتز مصنوعی قرار گیرد، این فرنوم مانع قرار گیری درست آن روی لثه ها خواهد شد.

در صورت برجسته بودن این فرنوم، بین دو دندان جلوی فک بالا نیز فاصله بوجود خواهد آمد. این شرایط می تواند برای فرد یا حتی والدین او ناراحت کننده باشد. در صورتی که این فرنوم درد ایجاد نکند نیاز نیست فوراً درمان شود. بهتر است درمان این فرنوم تا پس از رشد کامل دندان های دائم به تعویق بیفتد. در اکثر موارد، زمانی که دندان های دائم جایگزین دندان های شیری می شوند، این فاصله بصورت خود به خود بسته می شود. در صورتی که این فاصله بصورت طبیعی بسته نشود، با کمک براکت های ارتودنسی می توان آن را از بین برد.

در صورتی که فرنوم باعث شود دندان ها مجدداً از یکدیگر فاصله بگیرند، پس از بستن مجدد فاصله با کمک براکت های ارتودنسی، فرنکتومی فرنوم لب بالا ضروری خواهد بود. معمولاً تا زمانی که فاصله بین دندان ها از بین نرود فرنکتومی انجام نمی شود، زیرا تشکیل بافت اسکار (جای بخیه) در نتیجه برداشتن فرنوم موجب می شود بستن فاصله بین دندان ها غیر ممکن باشد.

فواید فرنکتومی

بیمارانی که جراحی فرنکتومی داشته اند، بهبود کیفیت زندگی را تجربه کرده اند. در اینجا به برخی فواید فرنکتومی اشاره خواهیم کرد:

فرنکتومی لب بالا:

• بهبود عملکرد بایت
• کاهش ناراحتی های دهانی
• بهبود ظاهر با از بین بردن فاصله بین دندان ها
• افزایش اعتماد به نفس در نتیجه بهبود ظاهر

فرنکتومی زبانی:

• بهبود گفتار با بهبود عملکرد زبان
• بهبود ارتباطات در نتیجه بهبود گفتار
• بهبود اشتها، زیرا با عدم عملکرد درست زبان، فرد قادر به درست جویدن غذا نخواهد بود.

تمریناتی که پس از فرنکتومی باید برای کودک انجام داد

پس از انجام جراحی فرنکتومی تا هفته سوم روزی ۶ مرتبه باید هر قسمت را اندکی بکشید و ماساژ دهید.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

کشش و ماساژ لب بالا

1. با دست تمیز لب بالا را بگیرید و آن را به سمت بینی بالا و پایین بیاورید.
2. لب را بیشتر از ۳ ثانیه در وضعیتی که در تصویر نشان داده شده است نگه ندارید.
3. از نوک انگشت اشاره خود برای ماساژ دادن تیغه لثه استفاده کنید، درست مانند مسواک زدن. بسیار آرام عمل کنید و مطمئن شوید که قسمت تا شده بالای لب را نیز ماساژ می دهید. پنج مرتبه از طرفین و بالا و پایین ماساژ دهید. این گام نباید بیشتر از ۵ ثانیه طول بکشد.

جراحی فرنوم لب و زبان (فرنکتومی)

کشش و ماساژ زبان

1. با دست های تمیز، دو انگشت اشاره خود را دو طرف گوشه های لوزی قرار دهید.
2. اجازه دهید انگشتانتان به داخل کف دهان فرو روند و آنها را به یکدیگر نزدیک کنید.
3. استفاده از دیگر انگشتان نیز می تواند برای پایین نگه داشتن چانه و باز نگه داشتن دهان کمک کننده باشد.
4. از هر دو انگشت اشاره برای ۵ مرتبه بالا و پایین بردن زبان استفاده کنید. اگر این کار را درست انجام دهید، با بالا آمدن زبان، لوزی تا شده باز خواهد شد.
5. به آرامی و با فشار متوسط، حدود ۵ مرتبه داخل لوزی را به طرفین و بالا و پایین ماساژ دهید.

نکات کلی

فرنکتومی معمولاً در مواردی پیشنهاد می شود که فرنوم بوضوح موجب بروز درد و یا مانع عملکرد طبیعی شود. فرنکتومی زبان معمولاً زمانی انجام می شود که کودک در گفتار، بلع یا غذا خوردن مشکل داشته باشد. فرنکتومی لب بالا تنها زمانی در دوران کودکی و زمانی که دندان شیری در دهان وجود دارد انجام می شود که کودک در نتیجه وجود این فرنوم درد داشته باشد. در صورتی که فرنوم لبی تنها منجر به ایجاد فاصله بین دندان های جلو شود، فرنکتومی زمانی انجام می شود که فاصله بین دندان ها با کمک براکت های ارتودنسی کاملاً بسته شده باشد. اگر این نوع فرنکتومی قبل از کامل بسته شدن فاصله بین دندان ها انجام شود، اسکاری که در نتیجه جای بخیه بوجود می آید موجب خواهد شد بسته شدن فاصله غیر ممکن شود و فرد مجبور خواهد بود برای همیشه فاصله بین دندان ها را تحمل کند.