آفت دهان که تحت عنوان زخم های آفتی مکرر نیز شناخته می شود، یکی از شایع ترین ضایعات مخاطی دهان است که پزشکان و دندانپزشکان با آن مواجه می شوند. آفت اختلالی با منشاء ناشناخته است که ممکن است موجب بروز عوارض قابل توجهی شود. یک یا چند زخم گسسته، کم عمق، و دردناک در غشاء مخاطی دهانی غیر متصل قابل مشاهده است. زخم های تکی عموماً ۷ تا ۱۰ روز وجود دارند و بدون هیچ اسکاری (جای زخم) بهبود پیدا می کنند. زخم های بزرگتر ممکن است چند هفته تا چند ماه باقی بمانند و پس از بهبودی ممکن است جای زخم آنها باقی بماند.
آفت دهان
علل بروز آفت دهان چیست؟
آفت های دهان معمولاً افراد بزرگسال را تحت تأثیر قرار می دهد، اما ممکن است گرایش خانوادگی داشته باشد. علت دقیق این بیماری ناشناخته است. عوامل متعددی وجود دارند که تصور می شود در گسترش آفت های دهان دخیل باشند. از جمله:
- سیستم ایمنی مشکل دار (در حال مبارزه با بیماری دیگر)
- برخی غذاهای خاص ممکن است موجب ظهور ضایعات شوند، مانند: قهوه، شکلات، پنیر، آجیل ها، مرکبات، گوجه ها.
- استرس
- ویروس ها و باکتری ها
- آسیب های فیزیکی و شیمیایی به دهان (شامل تکنیک بد مسواک زدن)
- رژیم غذایی بد
- برخی داروهای خاص
- گاز گرفتن داخل گونه
- مسواک زدن نامناسب
- اقدامات دندانپزشکی
- کمبود آهن، ویتامین B12 اسید فولیک، و روی
- تغییرات هورمونی
- حساسیت به غذاها و عفونت ها نیز مطرح شده اند
آفت دهان معمولاً در کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۱۹ ساله مشاهده می شود. در حدود یک سوم از کودکانی که تحت تأثیر قرار می گیرند، ضایعات به مدت یک سال پس از ظاهر شدن مجدداً ظهور پیدا می کنند. برخی زخم ها در کودکان کم سن (کمتر از ۱۰ سال) ممکن است با عفونت ویروسی خاصی ارتباط داشته باشند. در صورتی که متوجه زخم در دهان کودک خود شدید او را نزد پزشک یا دندانپزشک ببرید.
اطلاع داشتن از علت بروز آفت می تواند به پیشگیری از بروز مجدد آن کمک کند.
آفت دهان چه علائم و نشانه هایی دارد؟
در زیر به برخی از شایع ترین علائم آفت دهان می پردازیم. با این حال، هر فرد ممکن است تنها تعدادی از اسن علائم را داشته باشد:
- زخم های دردناک در دهان، معمولاً داخل لب ها، داخل گونه ها، یا روی زبان.
- روی زخم ها با یک لایه زرد رنگ پوشانده شده است و پایه قرمز رنگ دارند.
- در اکثر موارد هیچ تبی وجود ندارد.
- ضایعات معمولاً ظرف ۱۴ روز بهبود پیدا می کنند و تمایل به بازگشت دارند.
آفت دهان
آفت ها به چند دسته تقسیم می شوند؟
آفت های دهان می توانند به سه دسته مختلف تقسیم شوند: آفت های کوچک، آفت های بزرگ، و آفت های هرپتی فرم. آفت های کوچک عموماً روی مخاط لب ها یا داخل بخش باکال لپ، نرم کام و کف دهان واقع شده اند. آنها می توانند تکی یا چندتایی باشند، و کوچک (کمتر از ۱ سانتی متر قطر) و نازک هستند. آفت های بزرگ بزرگتر هستند و زخم های عمیق تری را شامل می شوند. علاوه بر این، احتمال به جا ماندن جای زخم آفت های بزرگ پس از بهبودی بیشتر است. آفت های هرپتی فرم معمولاً از نظر ساختاری تعدادی بیشتری دارند و از نوع تاول هستند. بیماران مبتلا به آفت های خوش خیم نباید هیچ گونه علائم دیگری مانند تب، آدنوپاتی، علائم گوارشی، یا سایر علائم پوستی یا غشاء مخاطی داشته باشند.
آفت دهان چگونه تشخیص داده می شود؟
آفت دهان معمولاً بر اساس جمع آوری سوابق پزشکی کامل بیمار و معاینه فیزیکی بیمار تشخیص داده می شود. ضایعات منحصر بفرد هستند و معمولاً امکان می دهند تشخیص تنها بر اساس معاینات جسمی انجام شوند. علاوه بر این، ممکن است پزشک دستور انجام آزمایشات زیر را نیز بدهد تا هم به تأیید تشخیص کمک کنند و هم علل دیگر بروز آفت رد شوند:
- آزمایش خون
- نمونه برداری از ضایعات- برداشتن بخش کوچکی از بافت از ضایعه و بررسی میکروسکوپی آن.
- کشت ضایعات
هنگام ارزیابی بیماران مبتلا به افت های تکرار شونده، شرایط متعددی باید مد نظر قرار بگیرند. ملاحظه اولیه ای که باید در نظر گرفته شود آفت های خوش خیم در مقایسه با شرایط جدی تر، تمایل به کوچک ماندن دارند و محدود تر نیز می باشند. آفت های بزرگ می توانند با عفونت ویروسی نقص سیستم ایمنی انسانی (HIV) در ارتباط باشند. در صورت بزرگ بودن آفت، پزشک باید آزمایشات HIV را در نظر بگیرد.
آفت دهان چگونه درمان می شود؟
پزشک بر اساس موارد زیر یک روش درمان برای بیمار انتخاب می کند:
- سن بیمار، سلامت عمومی و سوابق پزشکی
- میزان بیماری
- میزان تحمل بیمار (کودک) برای برخی داروها، فرایندها، یا تراپی های خاص
- انتظارات برای دوره بیماری
- نظرات یا ترجیحات بیمار
هدف درمان برای استوماتیت آفتی کمک به کاهش وخامت علائم است. از آنجا که این نوعی عفونت ویروسی است، آنتی بیوتیک ها مؤثر نخواهند بود. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش مصرف مایعات (به عنوان مثال، آب، گاتورید، پدیالیت، و بستنی)
- استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (موترین) برای هر گونه تب یا دردی. به کودکان زیر ۶ سال ایبوپروفن ندهید.
- بهداشت صحیح و مناسب دهان شامل دو مرتبه مسواک زدن در طول روز هر بار به مدت دو دقیقه (یا نظارت روی مسواک زدن کودکان)
- داروهای موضعی (برای کمک به کاهش درد ناشی از زخم ها)؛ روی لب های خشک وازلین استفاده کنید.
- دهانشویه های کلرهگزیدین گلوکونات (برای کمک به تسکین درد)؛ آب و نمک (نصف قاشق چایخوری نمک طعام را با ۱۰ میلی لیتر آب مخلوط کنید).
علاوه بر این، مهم است از خوردن غذاهای پر ادویه، پر نمک، و اسیدی، یا هر چیز دیگری که موجب تحریک بیشتر دهان شود خودداری نمایید.
