آپنه انسدادی خواب یکی از اختلالات تنفسی همراه با خواب است که علیرغم تلاش بیمار برای تنفس، منجر به تنگی یا انسداد کامل مجرای تنفسی بیمار می شود. این اتفاق معمولاً در طول خواب و زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه ها آرام می شوند و منجر به پایین آمدن بافت های نرم موجود در عقب حلق می شوند که منجر به انسداد مجرای تنفسی بالا می شود. متعاقباً، توقف های جزئی و کامل در تنفس وجود دارند که در طول خواب حداقل ۱۰ ثانیه طول می کشند. سپس، میزان اکسیژن موجود در خون کاهش می یابد و تا ۵۰ درصد، و در موارد حادتر، حتی بیشتر، کاهش می یابد.
وقتی سطح اکسیژن خون کاهش می یابد مغز واکنش نشان می دهد و به بدن هشدار می دهد و باعث بیدار شدن از خواب برای مدت کوتاهی می شود. این اتفاق باعث می شود روند تنفس طبیعی از سر گرفته شود. این الگو می تواند بارها در طول شب تکرار شود. این اتفاق می تواند موجب پایین آمدن کیفیت خواب شود و باعث شود فرد در طول روز احساس خواب آلودگی داشته باشد. خواب آلودگی مزمن مداوم یکی از علائم شایع است که در طول عمر خود را نشان می دهد و نتیجه فعل و انفعالات بین عوامل متعددی است.
از جمله از دست رفتن کشش و قوام ماهیچه های موجود در بافت ها در طول خواب، لوزه های بزرگ، انسداد آناتومیکال مجرای تنفسی، عقب رفتگی مندیبل، الکل، چاقی، داروهای آرامبخش، و داروهای ضد آلرژی. از آنجا که صدای خر و پف یکی از علائم کلیدی آپنه انسدادی خواب است، این علامت به یکی از نگرانی های پزشکی تبدیل شده است.
پاتوفیزیولوژی آپنه انسدادی خواب
اینطور تصور شده است که افرادی که آپنه انسدادی خواب دارند، در عملکرد عضله چانه ای- زبانی خود، که عضله زبان است، اختلال بوجود می آید. این باعث می شود وقتی در طول خواب برای تنفس تلاش می شود، زبان در دیواره حلق از وضعیت معمول خود پایین تر بیاید و موجب انسداد مجرای تنفسی شود. انسداد مجرای بینی موجب بالا رفتن مقاومت در برابر جریان هوا می شود، که در عوض باعث افزایش تلاش برای تنفس و افزایش فشار منفی در مجرای تنفسی دیواره حلق می شود.
عواملی که منجر به آپنه خواب می شوند
· چاقی
· وجود ناهنجاری های ساختاری که باعث انسداد مجرای تنفسی فوقانی می شوند.
· افزایش سن
· مردان
· کشیدن سیگار و مصرف الکل
· داروهای آرامبخش
· عقب رفتگی مندیبل (فک پایین)
· تورم یا بزرگ بودن اندازه لوزه ها
· کوچک بودن غیر عادی فک پایین
· غدد لنفاوی
· بزرگ شدن زبان
علائم و نشانه های آپنه خواب
· خر و پف کردن
· توقف خواب در طول شب
· خواب بدون استراحت و افزایش حرکات بدن
· براکسیسم
· بی اختیاری ادرار در طول روز و شب
· عریض شدن گردن
· محدودیت رشد
· تنفس دهانی در نتیجه خشکی دهان
· احتقان مزمن بینی
· خواب گردی
· چاقی
· خستگی
· تغییر خلق و خو؛ آسیب پذیری، احساس ناامیدی، بی حوصلگی، افسردگی، اضطراب
· پرخاشگری و بیش فعالی
· عملکرد ضعیف در مدرسه
· تمرکز ضعیف و حواس پرتی
· گرفتگی عروق زیر کاسه چشم
تأثیرات آپنه خواب
· نوسانات سطح اکسیژن خون
· افزایش ضربان قلب
· بالا رفتن مزمن فشار خون در طول روز
· بالا رفتن احتمال حمله قلبی
· بیماری های قلبی
· نقص تحمل گلوکوز و مقاومت در برابر انسولین
· کاهش تمرکز
· تغییرات خلق و خو
· بالا رفتن حوادث وسایل نقلیه موتوری
تشخیص آپنه انسدادی خواب
تعداد دفعات قطع تنفس در هر ساعت، به عنوان مبنایی برای ارزیابی وخامت سندورم هیپوپنه آپنه انسدادی خواب استفاده می شود و شاخص هیپوپنه/ آپنه (AHI) یا شاخص اختلال تنفسی (RDI) نامیده می شود. این شاخص ها بیشتر از هر روش دیگری استفاده می شوند.
معمولاً تست تشخیص مراحل مختلف خواب (MSLT) برای اندازه گیری مدت زمانی استفاده می شود که طول می کشد تا فرد به خواب برود. این تست در یک اتاق تاریک و حداقل برای چهار مرتبه مجزا در طول روز انجام می شود. این فواصل مراحل مختلف خواب نامیده می شوند.
معاینات و بررسی های جسمی نیز انجام می شوند
· وزن و قد در نخستین جلسه مراجعه و جلسات بعد یادداشت و مقایسه می شوند، بیش از ۵۰ درصد از افرادی که آپنه انسدادی خواب دارند چاق هستند.
· دور گردن نیز اندازه گیری می شود، در بیمارانی که آپنه انسدادی خواب دارند، دور گردن بیش از ۱۷ میلی متر افزایش می یابد.
· به صورت چشمی عقب رفتگی مندیبل بررسی می شود.
· باز بودن مجرای بینی نیز بررسی می شود.
· در صورت امکان، انسداد مجرای فوقانی تنفسی با استفاده از لارنگوسکوپی laryngoscopy غیر مستقیم بررسی می شود.
· ماکروگلوسیا (بزرگ شدگی زبان) نیز بررسی می شود.
· وجود یا عدم وجود دندان ها نیز بررسی می شود.
· اندازه لوزه ها، ظاهر زبان کوچک و اندازه داخل مجرای تنفسی بررسی می شوند.
· فشار خون اندازه گرفته می شود. corpulmonale
· بررسی های تنفسی، قلبی- عروقی، و عصبی برای تشخیص بیماری هایی مانند بیماری قلبی- ریوی corpulmonale، دفورمیتی و ناهنجاری در دیواره سینه و ماهیچه قلب انجام می شوند.
· احتمال از کار افتادگی یا نقص غده تیروئید، آکرومگالی، و تست عملکرد تیروئید نیز باید بررسی شوند.
درمان آپنه انسدادی خواب
گزینه های درمان می توانند به سه دسته تقسیم شوند:
- مداخلات رفتاری
- گزینه های غیر جراحی
- گزینه های جراحی
در مقاله بعد هر یک از این درمان ها و کمک ارتودنسی به درمان این اختلال را برای شما توضیح خواهیم داد.