کاربرد لیزر در دندانپزشکی

لیزر مخفف “Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation” و معادل “تقویت نور بوسیله تحریک انتشار امواج” می باشد. به طور کلی لیزر از سه بخش اصلی تشکیل شده است: منبع انرژی، عامل میانجی فعال، و دو یا چند آینه که نقش تشدید کننده را ایفا می کنند.

انواع مختلف لیزرهای دندانپزشکی وجود دارند که در حال حاضر می توانند به شکل مؤثری برای بافت های نرم و سخت، در زمینه درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار گیرند برای حصول نتایج مطلوب در بافت هدف، داشتن دانش لازم در خصوص ویژگی های لیزر مانند قدرت، طول موج، و زمان آن از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. درمان با لیزر اغلب مفید است زیرا با استفاده از آن طی درمان می توان از خونریزی پرهیز کرد، می تواند بدون درد باشد، غیر تهاجمی و نسبتاً پر سرعت است. تنها نقطه ضعف آن هزینه بالای آن است. مهم است که برای پیشگیری از آسیب های ممکن به بافت ها طی استفاده از لیزر دندانپزشکی، احتیاط های لازم صورت گیرد.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

انواع لیزرهای دندانپزشکی

اصلی ترین لیزرهایی که امروزه در دندانپزشکی کاربرد دارند عبارتند از: آرگونargon، کربن دی اکسید (CO_۲)، دایود diode، نئودیمیوم neodymium، اربیوم erbium، و نئودیمیوم یاگ Nd:YAG.

کاربردهای لیزر در درمان های ارتودنسی

در این مقاله قصد داریم به کاربردهای این درمان نوین در ارتودنسی بپردازیم. در درمان های ارتودنسی لیزر استفاده های زیادی دارد، از جمله، تسریع جابجایی دندان ها، تغییر شکل استخوان، اِچ کردن مینای دندان قبل از باندینگ براکت های ارتودنسی، کاهش درد پس از وارد آمدن فشار ارتودنسی، پیشگیری از دمینرالیزیشن مینای دندان. کاربردهای آن در جراحی بافت نرم مانند فِرِنِکتومی کانتور لثه و افزایش طول تاج دندان نیز ممکن شده اند.

کاهش درد فشار ناشی از ابزار ارتودنسی

همه می دانند با قرار گرفتن ابزار ارتودنسی روی دندان ها، بیمار به مدت ۲-۴ روز درد احساس خواهد کرد. استفاده از لیزر سطح پایین Low-level laser therapy (LLLT) طی درمان ارتودنسی توصیه می شود، زیرا در آن مقدار انرژی خروجی آنقدر اندک است که مانع بالا رفتن دما ۳۶.۵°C در بافت هدف می شود و برای بیماران ارتودنسی می تواند به عنوان نوعی داروی بی درد راحت استفاده شود. علاوه بر این، این درمان دارای تأثیرات غیر حرارتی و تحریک کنندگی بافت های بدن است.

تأثیر روی بازسازی استخوان ها

مطالعاتی که روی تأثیر لیزر روی استخوان ها انجام شده اند نشان می دهند LLLT می تواند موجب تکثیر فیبروبلاست ها و بهبود کیفیت بافت های استخوانی شود. پرتوهای لیزر در شکل گیری استخوان می توانند دو نقش اساسی داشته باشند. اول موجب تکثیر سلول ها می شوند، مخصوصاً سلول های داخل استئوبلاست ها که گرهک یا ندول nodule تولید می کنند. دوم ایجاد تمایز بین سلول ها، مخصوصاً در اجزائی که ویژگی های سلول ها را تعریف می کنند، و منجر به افزایش تعداد سلول های استئوبلاستی می شوند که تمایز ایجاد می کنند و موجب افزایش شکل گیری استخوان می شوند.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

اِچ کردن مینای دندان طی فرایند باندینگ

پس از تاباندن پرتوهای لیزر، تغییرات فیزیکی مانند ذوب شدن و تبلور مجدد (recrystallization) در مینای دندان اتفاق می افتد، که موجب شکل گیری منفذهای بی شمار و حباب مانند در مینای دندان می شوند. این فرایند شبیه الگوی نوع ۳ است که با استفاده از اسید ارتوفسفریک بوجود می آید. به همین دلیل، استفاده از پرتوهای لیزر راهی ساده برای اِچ کردن (متخلخل کردن) سطح مینای دندان قبل از چسباندن براکت ها به دندان ها، و جایگزینی برای اِچ کردن سنتی با اسید است. علاوه بر این، اِچ کردن مینا و عاج دندان با لیزر موجب بوجود آمدن سطوح ترک دار و نامسطح، و باز شدن توبول های عاج دندان می شود، که برای ایجاد چسبندگی فوق العاده هستند.

کاهش دکلسیفیه شدن مینای دندان

امروزه، به نظر می رسد اِچ کردن با اسید فسفریک بهترین روش برای آماده سازی مینای دندان برای باندینگ اتصالات ارتودنسی باشد. پس از باندینگ، به علت افزایش تجمع پلاک اطراف اتصالات، مینای دندان در برابر پوسیدگی ها آسیب پذیرتر می شود. این مشکل اغلب منجر به دکلسیفیکاسیون مینای دندان ها یا تشکیل ضایعات سفید رنگی می شود که برای بیماری که تحت درمان ارتودنسی است مشکلی جدی است. بر اساس تحقیقات، مینای دندانی که روی آن لیزر تابانده شده است در برابر اسید مقاوم می شود. تعدادی از مطالعات حاکی از این هستند که لیزر آرگون با تغییر ساختار کریستال های مینای دندان می تواند برای پیشگیری از دکلسیفیکاسیون مینای دندان استفاده شود.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

برداشتن براکت های سرامیکی

ارتودنتیست ها غالباً در طول فرایند برداشتن براکت های سرامیکی از روی دندان ها، با ترک و شکستگی مینای دندان مواجه می شوند. با استفاده از پرتوهای لیزر، ماده چسبنده رزین نرم تر می شود و اجازه می دهد نیروی نور در طول فرایند دیباندینگ تابانده شود. لیزر Nd:YAG در طول فرایند برداشتن براکت های سرامیکی مونوکریستالین و پلی کریستالین مؤثرتر است، هر چند این تأثیر روی نمونه پلی کریستالین بیشتر است.

کاربرد لیزر برای بافت نرم طی درمان ارتودنسی

لیزرهای دندانپزشکی قادرند برش های بافت نرم را با راحتی و درستی بیشتری ایجاد نمایند. آنها کمترین آسیب را به بافت نرم می رسانند، خونریزی را کنترل خواهند کرد و درد پس از جراحی را کاهش می دهند. کاربردهای لیزر بافت نرم برای درمان ارتودنسی عبارتند از کانتور مجدد لثه، اکسپوز دندان های نیمه نهفته یا نهفته (برداشتن بافت از روی دندان)، بریدن بافت ملتهب و هیپرتورفی شده (برزگ شده)، انواع فِرِنِکتومی ها، بافت های مختلف، و درمان ضایعات آفتی. از لیزر بافت نرم می توان برای کانتور زیبایی لثه در چارچوب لبخند استفاده کرد و قبل از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها نسبت دندان به لثه را اصلاح نمود. علاوه بر این، برای افزایش طول تاج دندان، درمان تقارن ارتفاع تاج دندان، یا کانتور لثه و حاشیه های بین دندانی را انجام داد. لیزرهای Nd:YAG اصولاً برای کاربردهای بافت نرمی مانند فِرِنِکتومی، پاپیلکتومی و برش لثه استفاده می شوند.