ژنژیویت به معنای التهاب لثه ها است. این بیماری اغلب به دلیل انباشته شدن پلاک های دندانی یا باکتری روی دندان ها بروز پیدا می کند.

ژنژیویت یکی از انواع غیر مخرب بیماری های پریودنتال (اطراف دندان) است، اما ژنژیویت درمان نشده می تواند پیشرفت کند و به پریودنتیت تبدیل شود. این بیماری جدی تر است و در نهایت می تواند موجب از دست رفتن دندان ها شود.

علائم و نشانه های بیماری لثه عبارتند از قرمز و متورم شدن لثه ها، که هنگام مسواکم زدن دندان ها به راحتی دچار خونریزی می شوند. ژنژیویت اغلب با بهداشت خوب دهانی برطرف می شود، مانند مسواک زدن های طولانی تر و به دفعات بیشتر، و نخ دندان کشیدن. بعلاوه، یک دهانشویه ضد عفونی کننده نیز ممکن است کمک کننده باشد.

در موارد خفیف، بیماران ممکن است حتی اطلاع نداشته باشند که به این بیماری مبتلا هستند، زیرا علائم آن خفیف هستند. با این حال، شرایط باید جدی گرفته شوند و بلافاصله به آنها پرداخته شود.

انواع بیماری لثه

بیماری لثه به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

بیماری لثه ناشی از تجمع پلاک های دندانی: این نوع بیماری می تواند با پلاک های دندانی، عوامل سیستمیک، داروها، یا سوء تغذیه بروز پیدا کند.

ضایعات لثوی ناشی از عواملی غیر از پلاک های دندانی: این نوع بیماری می تواند توسط باکتری، ویروس، یا قارچ خاصی بروز پیدا کند. علاوه بر این ممکن است در نتیجه عوامل ژنتیکی، سیستمیک (شامل واکنش های آلرژیک و بیماری های خاص)، زخم ها، یا واکنش به اشیاء خارجی مانند پروتزهای مصنوعی دندانی نیز بروز پیدا کند. گاهی اوقات هیچ علت خاصی وجود ندارد.

علل بروز بیماری لثه (ژنژیویت)

شایع ترین علت بروز ژنژیویت انباشته شدن پلاک های باکتریایی بین دندان ها و اطراف آنها است.پلاک باعث بروز واکنش های ایمنی می شود، که، در عوض، در نهایت می توانند موجب تخریب لثه، یا بافت شوند.

پلاک های دندانی بیوفیلم هایی هستند که به طور طبیعی روی دندان ها انباشته می شوند. پلاک ها معمولاً با تجمع باکتری هایی بوجود می آیند که سعی می کنند به سطح صاف و صیقلی دندان ها بچسبند.

این باکتری ها به محافظت از دهان در برابر انباشته شدن میکروارگانیسم های مضر کمک می کنند، اما پلاک های دندانی می توانند موجب بروز پوسیدگی دندان ها، و مشکلات پریودنتال مانند ژنژیویت و پریودنتیت مزمن، نوعی عفونت لثه، نیز شوند.

وقتی پلاک های دندانی به اندازه کافی زدوده نشوند، می توانند سفت شوند و در پایه دندان ها، نزدیک به لثه ها، به جرم و تارتار تبدیل شوند. این ماده زرد رنگ است. جرم ها تنها می توانند با پاکسازی تخصصی زدوده شوند.

پلاک و تارتار در نهایت موجب تحریک شدن لثه ها می شوند، و منجر به بروز التهاب لثه اطراف پایه دندان ها می شوند. به این معنا که لثه ها به راحتی دچار خونریزی می شوند.

عوامل خطرزای بیماری لثه

تغییرات هورمونی

این اتفاق ممکن است در طول دوران بلوغ، یائسگی، و دوره های قائدگی، و بارداری رخ دهد. بافت لثه ها حساس تر می شود، و خطر بروز التهاب افزایش پیدا می کند.

برخی بیماری ها

سرطان، دیابت، و ایدز با خطر بالاتر بیماری لثه و ژنژیویت ارتباط دارند.

داروها

سلامت دهان ممکن است تحت تأثیر برخی داروها قرار بگیرد، مخصوصاً اگر ترشح بزاق کاهش پیدا کند. دیلانتین، یکی از داروهای ضد تشنج، و برخی داروهای ضد آنژین می توانند باعث رشد غیر طبیعی بافت لثه شوند.

کشیدن سیگار

در مقایسه با افراد غیر سیگاری، کشیدن منظم سیگار بیشتر از معمول موجب بروز ژنژیویت می شود.

بالا رفتن سن

خطر بروز ژنژیویت با بالا رفتن سن بیشتر می شود.

رژیم غذایی نامناسب

کمبود ویتامین C، برای مثال، با بیماری لثه ارتباط دارد.

سوابق خانوادگی

فرزندان والدینی که یک یا هر دو سابقه ابتلا به بیماری لثه داشته اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. تصور می شود این به دلیل نوع باکتری باشد که افراد در سال های نخست زندگی دریافت می کنند.

علائم و نشانه های بیماری لثه

در موارد خفیف ژنژیویت، ممکن است هیچ ناراحتی یا علائم قابل توجهی وجود نداشته باشد. علائم و نشانه های ژنژیویت می توانند شامل موارد زیر باشند:

• قرمز یا بنفش روشن بودن رنگ لثه ها.
• لثه های حساس که ممکن است با لمس شدن دردناک باشند.
• خونریزی از لثه ها هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن.
• هالیتوزیس یا بوی بد دهان.
• التهاب، یا لثه های متورم.
• لثه های تحلیل رفته.
• لثه های نرم.

تشخیص بیماری لثه

دندانپزشک با معاینه دهان می تواند متوجه علائم و نشانه ها شود، مانند پلاک و تارتار در حفره دهان. چک کردن علائم و نشانه های پریودنتیت نیز ممکن است توصیه شود. این کار ممکن است با استفاده از تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس یا پروب پریودنتال، و با استفاده از ابزارهایی انجام دهد که عمق پاکت های پریودنتال اطراف دندان ها را اندازه گیری می کنند.

درمان های بیماری لثه

در صورتی که تشخیص زود هنگام انجام شود، و اگر درمان فوری و درست باشد، ژنژیویت می تواند با موفقیت معکوس شود.

درمانها شامل مراقبت توسط دندانپزشک و فرایندهای مراقبتی بعدی هستند که توسط خود بیمار در منزل انجام می شوند.

مراقبت های تخصصی دندانی

پلاک و تارتار زدوده می شوند. این فرایند تحت عنوان جرمگیری شناخته می شود که می تواند ناراحت کننده باشد، مخصوصاً اگر تارتار زیادی تشکیل شده باشد، یا لثه ها خیلی حساس باشند. دندانپزشک راجع به اهمیت بهداشت دهانی و نحوه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مؤثر برای شما توضیح خواهد داد.

در صورت لزوم ممکن است جلسات بعدی با پاکسازی های به دفعات بیشتر توصیه شوند.

ترمیم هرگونه آسیب دیدگی دندان ها نیز به بهداشت دهانی ارتباط دارد.

برخی مشکلات دندای مانند کجی دندان ها، قرار گرفتن نامناسب روکش دندان یا بریج، ممکن است زدودن صحیح و مناسب پلاک و تارتار دندان را دشوارتر کنند. علاوه بر این، ممکن است موجب تحریک لثه ها نیز شوند.

مراقبت های خانگی

به افراد توصیه می شود:

• حداقل دو مرتبه در طول روز مسواک بزنند.
• مسواک برقی استفاده کنند.
• حداقل یک مرتبه در طول روز نخ دندان بکشید.
• به طور منظم دهان خود را با دهانشویه ضد عفونی کننده شستشو دهید.

مشکلات و عوارض جانبی ژنژیویت

درمان ژنژیویت و دنبال کردن دستورالعمل های تخصصی بهداشتی دندانپزشکی به طور عادی می تواند از بروز مشکلات پیشگیری نماید.

با این حال، بدون درمان، بیماری لثه می تواند منتشر شود و بافت ها، دندان ها، و استخوان ها را تحت تأثیر قرار دهد.

مشکلات عبارتند از:

• آبسه یا عفونت در لثه یا استخوان فک
• پریودنتیت، شرایط جدی تری که می تواند منجر به از دست رفتن استخوان و دندان شود.
• ژنژیویت تکرار شونده.
• شیار دار شدن دهان، که در آن عفونت های باکتریایی منجر به زخم شدن لثه ها می شوند.

مطالعات متعددی بیماری لثه را با بیماری هایی مانند پریودنتیت، بیماری های قلبی عروقی، شامل حملات قلبی یا سکته ربط داده اند. گزارش های دیگر دریافته اند که با خطر بیماری ریوی نیز ارتباط دارد.