خشکی دهان که تحت عنوان زروستومیا xerostomia نیز شناخته می شود زمانی اتفاق می افتد که غدد بزاقی دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمی کنند. این شرایط می تواند موجب بروز احساس سوزش یا خشکی داخل دهان شود. علاوه بر این می تواند موجب بروز علائم دیگر نیز شود، از جمله بوی بد دهان، گلو درد و ترک لب ها.
بزاق بخش ضروری روند هضم غذا است و به مرطوب کردن و خرد کردن غذا کمک می کند. علاوه بر این، به عنوان اصلی ترین مکانیزم دفاعی برای کمک به بدن در حفظ سلامت دندان ها، محافظت از دهان در برابر بیماری لثه و پوسیدگی دندان ها عمل می کند. خشکی دهان به خودی خود شرایط پزشکی جدی نیست، با این حال، گاهی اوقات علامت یا نشانه یک مشکل پزشکی دیگر است که نیاز به درمان دارد. علاوه بر این، می تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان ها شود.
خشکی دهان در درمان ارتودنسی
علل بروز خشکی دهان
عوامل مختلفی می توانند موجب خشکی دهان شوند. این مشکل اغلب می تواند نتیجه کمبود آب بدن (دهیدراته شدن) باشد. برخی شرایط مانند دیابت نیز می تواند روی تولید بزاق دهان تأثیر بگذارند و منجر به خشکی دهان شوند.
برخی علل دیگر عبارتند از:
- استرس
- افسردگی
- کشیدن تنباکو
- استفاده از ماری جوآنا
- مصرف آرامبخش ها
- نفس کشیدن از راه دهان
- مصرف برخی داروهای خاص، شامل برخی آنتی هیستامین ها، داروهای ضد افسردگی و داروهای کاهش اشتها
- قرار گرفتن تحت پرتو درمانی ناحیه سر و گردن
- برخی اختلالات خود ایمنی مانند سندروم اسجوگرن Sjögren’s syndrome
- مسمومیت غذایی به سم بی خطر بوتولیسم
- بالا رفتن سن
قبل از قطع مصرف داروهای خود با پزشک خود مشورت کنید تا جایگزینی برای آنها برای شما تجویز کند.
آیا بریس ها و براکت های ارتودنسی نیز می توانند موجب خشکی دهان شوند؟
اگر روی دندان های خود بریس ارتودنسی دارید، اصلاً بعید نیست برخی عوارض جانبی آنها مانند خشکی دهان و احساس پنبه ای داخل دهان را تجربه کنید. برخی راهکارها هستند که می توانند کمک کنند تا زمانی که بریس ها داخل دهان شما هستند احساس راحتی داشته باشید.
خشکی دهان در درمان ارتودنسی
چرا باید از خشکی دهان پیشگیری کرد؟
اگر شما نیز گزینه ای برای استفاده از بریس های ارتودنسی هستید، دندانپزشک دهان شما را با گرفتن تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس و معاینات بالینی مورد بررسی قرار خواهد داد. وی باید اطمینان حاصل نماید که همه دندان ها کاملاً صاف هستند و بایت و فک ها به صورت متناسب با یکدیگر قرار دارند. در صورتی که هر گونه مشکلی مشاهده نماید، برای معاینات بیشتر شما را به ارتودنتیست ارجاع خواهد داد تا در صورت امکان تحت درمان ارتودنسی با براکت ها قرار بگیرید. بریس ها بخشی از فضای داخل دهان را اشغال می کنند، که می تواند موجب حساسیت لثه ها و اطراف دهان از داخل شود. هر گونه حساسیتی می تواند موجب بالا رفتن احتمال خشکی دهان شود. پس از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها و پس از هر بار تنظیم آنها، ممکن است مقداری درد یا ناراحتی شدید داخل دهان خود تجربه کنید که ممکن است موجب بالا رفتن احساس تشنگی، مخصوصاً هنگام بیدار شدن از خواب شود.
علاوه بر این، ممکن است از خوردن برخی غذاهای خاص مانند چیپس ها، آبنبات، یخ، غذاها و خوراکی های سفت مانند مغزها یا آدامس منع شوید. برخی غذاها می توانند موجب شکسته شدن ابزارهای ارتودنسی شوند که مانع موفقیت درمان ارتودنسی می شود. با وجود بریس ها ممکن است به این دلیل دچار خشکی دهان شوید زیرا برخی غذاها و خوراکی ها و میان وعده ها از رژیم غذایی شما حذف شده اند.
خشکی دهان در درمان ارتودنسی
خطرات ناشی از خشکی دهان
خشکی دهان، به دلیل کاهش تولید بزاق، می تواند موجب بروز متعددی برای سلامت دهان و دندان ها شود. بزاق یکی از بخش های مهم سلامت دهان است زیرا با خنثی کردن اسید داخل دهان، محافظی طبیعی در برابر خوردگی است که این اسید می تواند ایجاد نماید. علاوه بر این، ذرات غذای لای دندان ها را می شوید، و مواد معدنی لازم داخل دهان را احیاء می کند. این مشکل با وجود براکت ها روی دندان تشدید می شود، زیرا کنار آنها ذرات غذا انباشته می شوند. با عدم تولید بزاق به مقدار کافی و بروز مکرر خشکی دهان، مشکلات متعددی می توانند برای سلامت دهان بوجود بیایند، از جمله:
- بیماری لثه: بیماری لثه یکی از مشکلات شایع ناشی از خشکی دهان است که در نتیجه عفونت باکتریایی تولید شده از تجمع پلاک و تارتار کنار لثه ها بوجود می آید. بیماری لثه برای سلامت دهان خطرناک است و احتمال پوسیدگی دندان ها و رسیدن پوسیدگی به ریشه آنها را بالا می برد. بیماری لثه حتی می تواند به ساختارهای زیرین که دندان ها را حمایت می کنند نیز منتقل شود و منجر به لق شدن و از دست رفتن دندان ها شود.
- پوسیدگی دندان: خشکی دهان جازه می دهد اسیدهای مضر، پلاک ها، و باقی مانده های مواد غذایی کنار دندان ها باقی بمانند و موجب پوسیدگی دندان ها شوند.
- خوردگی مینای دندان: اسید باقی مانده روی دندان ها موجب خشکی دهان می شود که می تواند منجر به خوردگی مینای دندان ها یا از دست رفتن لایه محافظ روی دندان ها شود. با ساییده و خورده شدن دندان ها، آنها بیشتر مستعد پوسیدگی و عفونت کانال ریشه هستند.
- ایجاد لکه روی دندان ها: از آنجا که با خشکی دهان مینای دندان از بین می رود و دچار خوردگی می شود و سطح پلاک های موجب بالا می روند، خطر ایجاد لکه روی دندان ها و تغییر رنگ آنها نیز بالا می رود.
راهکارهایی برای کاهش خشکی دهان
خشکی دهان یک مشکل موقت و قابل درمان است. در اکثر موارد، با انجام کارهای زیر می توان علائم را کاهش داد یا از بروز آنها پیشگیری کرد:
- جرعه جرعه نوشیدن آب.
- مکیدن قطعات کوچک یخ، بدون برخورد آنها با براکت ها.
- پرهیز از الکل، کافئین، و تنباکو.
- محدود کردن مصرف نمک و شکر
- استفاده از دستگاه بخور در محیط اتاق خواب
- استفاده از جایگزین های مصنوعی بزاق
- استفاده از خمیر دندان ها و دهانشویه های مخصوص خشکی دهان با عصاره نعنا.
