مطلوب آن است که تمام دندانها به سادگی و بدون فشردگی یا بدون فاصله روی قوسهای دندانی قرار گرفته باشند. اما متاسفانه دندانهای اکثر افراد عالی و بی نقص نیستند. عموما، مشکلات صاف و یکدست بودن دندانها (مال اکلوژن) ارثی هستند. بعلاوه ممکن است منشاء آنها عادات بد، سبک زندگی غلط و یا آسیب نیز باشد. عدم قرار گیری صحیح دندانها و صاف و مرتب نبودن آنها میتواند منجر به مشکلات جدی سلامت دهان و دندان شود، بویژه اگر دندانها به علت ناصاف بودن قادر نباشند عملکردهای حیاتی خود را داشته باشند. در این مقاله سعی بر آن داریم با انواع مال اکلوژن های مهم و تفاوت اوربایت اورجت اپن بایت به عنوان نمونه های مهم آشنا شویم.
چقدر مال اکلوژن میتواند بد باشد؟
مال اکلوژن میتواند گفتار، عادات چگونگی نحوهی غذا خوردن، تنفس و حتی ظاهر چهرهی فرد را تغییر دهد. میتواند منجر به درد فک، ساییدگی مینای دندان، آسیب به بافت نرم شود و خطر بیماریهای دندانی و ایجاد حفره در دندانها و پوسیدگی آنها را افزایش دهد. دندانپزشک با استفاده از معاینات معمول دندانی و رادیوگرافی با اشعهی ایکس قادر خواهد بود مال اکلوژن را تشخیص دهد و آن را بر اساس شدت و نوع آن دسته بندی نماید. مهمترین انواع مال اکلوژن عبارتند از اور بایت، اور جت و اپن بایت. بسیاری از افراد قادر به تشخیص درست تفاوت بین این سه نوع مال اکلوژن نیستند. گرچه شبیه یکدیگر هستند اما سه وضعیت کاملا متفاوت دارند.
اور بایت چیست؟
در اینجا اندازهگیری عمودی همپوشانی دندانهای فک بالا و پایین که در جلوی دهان واقع شدهاند را مشاهده مینمایید. اوربایت اغلب زمانی بوجود میآید که دندانهای فک بالا اندکی از اندازهی معمول خود بلندتر یا اندکی رو به جلو باشند. اندازهگیری میتواند به صورت میلیمتری یا درصدی باشد. در اغلب موارد، متخصصهای دندانی به آن تحت عنوان اوربایت کاهش یافته، طبیعی، یا افزایش یافته اشاره مینمایند. دندانهای اکثر افراد تا اندازهای اور بایت دارند، که الزاما چیز بدی نیست. زمانی مشکل بوجود میآید که اور بایت بسیار بزرگ باشد و دندانهای پیش فک بالا بیش از یک سوم دندانهای فک پایین را بپوشانند. دندانهای فک پایین تا عمق زیادی در پشت دندانهای فک پایین قرار میگیرند. این مسئله منجر به ساییدگی غیر طبیعی و ناسالم دندانهای فک بالا خواهد شد. در موارد حاد (اوربایت افزایش یافته)، ممکن است حتی دندانهای فک پایین به لثههای فک بالا نیز برسند و منجر به بروز آسیب بیشتر شوند.
درمان اوربایت
اور بایت میتواند ناشی از عدم رشد فک پایین یا عدم هماهنگی اندازهی دندانهای جلو باشد. در برخی موارد، ارتودنتیست قادر است با استفاده از درمانهای ارتودنسی هر دو فک را صاف نماید. این درمانها در بیماران جوانتر که ساختار اسکلتی آنها منعطفتر است، بهتر عمل میکنند.
درمان اوربایت شدید افراد بزرگسال، که نتیجهی مشکلات اسکلتی است، دشوارتر است زیرا تنها با استفاده از بریسها قابل برطرف شدن نیست. این موارد نیاز به جراحی دارند تا پیش از قرار دادن بریسها روی دندانها، محل قرار گیری فکها را تغییر دهند، یا ممکن است نیاز باشد پس از آن اندازهی دندانها تغییر کند یا با یکدیگر همتراز شوند تا دندانها در محل طبیعی خود قرار گیرند.
اور جت چیست؟
اور جت زمانی بوجود میآید که از نظر فاصلهی افقی، تفاوت زیادی بین دندانهای جلوی دو فک بالا و پایین وجود دارد. معمولا، دندانهای فک بالا به شکل کاملا مشهودی رو به جلو هستند که معمولا به آنها دندان خرگوشی گفته میشود. ممکن است دندانها صاف باشند اما با فاصله در جلوی دندانهای فک پایین قرار گرفته باشند. این مشکل، زمانی که دهان بسته است، مانع رسیدن دندانها و لبها به یکدیگر میشود. در نتیجه بیمارانی که دندانهای آنها اورجت دارند، بیشتر در معرض خطر آسیب ناگهانی میباشند زیرا دندانها رو به جلو هستند.
درمان اور جت
اور جت مشکلی است که در پی عادات غلط بوجود میآید- در واقع در نتیجهی مکیدن انگشت، استفاده از پستانک و شیشه شیر، جویدن ناخن و فشار زبان به دندانها در دراز مدت ایجاد میشود.
درمانهای ارتودنسی نه تنها زیبایی ظاهری را بهبود میبخشند، بلکه خطر دیگر صدمات و ایجاد شرایط دیگر را کاهش میدهند. بهتر است خیلی زود در پی درمان باشید تا طول درمان و دامنهی درمان را کاهش دهید. برای آنکه مطمئن شوید مال اکلوژن شما آنقدر جدی است که نیاز به درمان دارد، به دندانپزشک یا ارتودنتیست مراجعه نمایید.
اپن بایت چیست؟
در صورتی که با قرار دادن دندانهای فک بالا و پایین روی یکدیگر، دندانهای عقب با یکدیگر در تماس باشند اما دندانهای جلو به خوبی با یکدیگر برخورد نداشته باشند یا به یکدیگر نزدیک نشوند، به این وضعیت اپن بایت گفته میشود. این نوع مال اکلوژن معمولا نتیجهی عادات بد میباشد. مکیدن انگشت، مکیدن مداد یا خودکار، یا فشردن زبان به دندانها (که تحت عنوان عادت بلع کودکانه شناخته میشود) منجر به بروز اپن بایت میشوند. ظاهر چهرهی فرد به شدت تحت تاثیر شرایط قرار میگیرد و دندانها رو به جلو به نظر میرسند. افرادی که دندانهای آنها دارای وضعیت اپن بایت هستند سعی میکنند با دندانهای جلوی خود غذا بجوند اما این فرایند طولانی و بی تاثیر است. در دراز مدت، اپن بایت باعث خواهد شد فشار زیادی به دندانهای عقب وارد شود و ترک خوردن و لب پر شدن آنها را در پی خواهد داشت. مقیاس اندازهگیری اپن بایت میلیمتر است- فضای بین سطح جوندهی دندانهای پیش.
درمان اپن بایت
بسته به سن بیمار، اپن بایت از چند راه قابل درمان است. حذف عواملی که موجب بروز اپن بایت میشوند، مهمترین بخش درمان هستند. در صورتی که عادات بد ترک نشوند، مشکل ناصاف بودن دندانها ممکن است پس از پایان درمان مجددا بروز یابد که تحت عنوان شکست درمان ارتودنسی شناخته میشود. در صورتی که بیمار بین ۸ تا ۱۳ باشد، اصلاح اپن بایت بسیار ساده خواهد بود. در این سن استخوانهای دو فک در حال رشد هستند و هدایت مسیر رشد دندانها و فک نسبتا ساده است. طول درمان چندان زیاد نیست (۶ ماه تا ۲ سال، بسته به وخامت شرایط) و چند سال پس از پایان درمان ارتودنسی میتوان ریتینر را نیز خارج نمود. اپن بایت در کودکان، بسته به هر فرد، با استفاده از ابزاری به نام ویلیام، بایونیتور، یا براکتهای معمولی قابل درمان خواهد بود. درمان اپن بایت در بزرگسالان کار پیچیدهتری است- دورهی درمان ممکن است ۳ سال طول بکشد و در تمام طول عمر باید از ریتینر استفاده نمود. استفاده از براکتهای ارتودنسی و تمریناتی برای ترک عادات بد برای اصلاح اپن بایت در بزرگسالان پیشنهاد میشود.