نوشته‌ها

در مقاله قبل دندان نهفته را معرفی کردیم و از خطرات نهفته ماندن آن گفتیم و اشاره کردیم که در صورت امکان می توان با کمک درمان ارتودنسی آن را در جای درست خود هدایت کرد یا اگر به طور کامل داخل بافت قرار داشته باشد باید پس از جراحی اکسپوز (جراحی برای برداشتن بافت روی دندان نهفته) با کمک ارتودنسی بیرون آورده شود. در انتها اشاره کردیم برای تصمیم گیری در خصوص انجام جراحی اکسپوز و بیرون کشیدن دندان و هدایت آن به محل درست با کمک درمان ارتودنسی، عوامل مختلفی هستند که باید مد نظر قرار گیرند. در این مقاله به ادامه معرفی این عوامل می پردازیم.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

 

جابجایی دندان نهفته و مشکلات آن

جابجایی دندان های مجاور و ضایعات پاتولوژیک همراه با دندان نهفته می تواند کشیدن دندان نهفته را ضروری کند. با این حال، کیست های رویشی eruption cysts، کیست های دانتی ژور dentigerous cysts، و ضایعات خوش خیم (مانند تومور ادنتوژنیک آدنوماتوئید adenomatoid odontogenic tumor، ضایعات سلولی بزرگ، کیست های آنوریسمی استخوان aneurysmal bone cysts، و غیره) استثناء هستند. در این موارد، این امکان وجود دارد که تنها ضایعه برداشته شود و دندان نهفته نجات یابد.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

 

جنبه زیبایی و تناسب ظاهری نهفتگی دندان

جنبه های زیبایی و تناسب ظاهری نهفتگی دندان از جمله مسائلی هستند که می توانند روی تصمیم گیری برای اکسپوز یا کشیدن دندان نهفته تأثیر گذار باشند. به عنوان مثال، دندان نیش بسیار استراتژیک است زیرا زمانی که بیمار لبخند می زند دیده می شود؛ بنابراین، ارزش حفظ شدن دارد؛ در حالی که یک دندان نیش بد شکل، کج و کوله، یا به درد نخور، ممکن است ارزش نگه داشتن نداشته باشد، مگر آنکه پس از بیرون آمدن ترمیم و اصلاح شود.

قابلیت و کارآمدی دندان نهفته

دندان نهفته ای که شکل بسیار نازیبایی دارد، ریشه کوتاهی دارد، و بر اساس بررسی ها ناکارآمد تشخیص داده می شود، به احتمال زیاد به جای جراحی اکسپوز و صاف شدن به کمک ارتودنسی، نیاز به کشیدن خواهد داشت.

مدت زمان درمان جراحی، درمان ارتودنسی و هزینه آنها

طول درمان ارتودنسی، جراحی و هزینه ها دیگر موضوعات فرعی هستند که ارتودنتیست پیش از برنامه ریزی برای طرح درمان باید با بیمار یا والدین او راجع به آنها صحبت کند. درمان ارتودنسی برای هدایت دندان نهفته به سمت قوس دندانی و اکلوژن (بسته به سن بیمار، تراکم استخوان، میزان شکل گیری ریشه، انحراف ریشه یا دیلاسریشن (نوعی آنومالی که در آن تاج و ریشه دندان رابطه خطی خود را از دست می دهند مثلاً تاج روی ریشه می چرخد یا منحرف می شود)، عمق و زاویه نهفتگی، میزان فضای موجود در قوس دندانی) معمولاً ۱ تا ۳ سال زمان می برد. هزینه ها مستقیماً با پارامترهایی که ذکر شد رابطه دارند (هر چه مدت زمان بیشتری طول بکشد تا دندان نهفته در جای خود قرار بگیرد، هزینه بیشتری در بر خواهد داشت). از قبل هزینه ها باید برآورد شوند.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

 

ارزش حفظ دندان نهفته

معمولاً بواسطه عدم هماهنگی طول قوس دندانی و اندازه دندان ها، دندان مولر سوم نهفته باقی می ماند. اغلب، به علت عدم وجود جای کافی در قوس دندانی، وجود پاکت های پریودنتال، مسدود شدن مسیر رشد دندان، مال اکلوژن، پوسیدگی و کرم خوردگی دندان و یا عفونت پری کرونیت (اطراف تاج دندان)، دندان های عقل نیاز به کشیدن دارند. بنابراین، به ندرت برای دندان های مولر سوم جراحی اکسپوز انجام می شود یا با ارتودنسی صاف می شوند؛ با این حال، در صورتی که برای حمایت دندان مصنوعی یا روکش، یک اباتمنت دیستال نیاز باشد، صاف کردن مولر سوم فک پایین نیاز خواهد بود.

دندان های مولر و پرمولر دوم معمولاً کمتر نهفته هستند و درمان تحت تأثیر عواملی همچون اکلوژن، فضای قوس دندانی، پوسیدگی دندان، ارزش استراتژیک دندان و هزینه های آن می باشد. تصمیم گیری برای حفظ دندان یا کشیدن آن، به شرایط هر مورد بستگی دارد. پس از معاینات بالینی، مشاوره، و همکاری با ارتودنتیست تصمیمات گرفته خواهند شد.

دندان های پیشین دائم به ندرت نهفته هستند؛ با این حال، در صورت نهفته شدن آنها، در هر دو فک ارزش حفظ شدن دارند، زیرا به لحاظ زیبایی مهم هستند و با لبخند زدن قابل مشاهده هستند. بعلاوه، نقش مهمی در تعیین خط وسط دندان ها ایفا می کنند که از نظر زیبایی از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ زیرا انحراف خط وسط کاملاً مشخص است و مورد توجه دیگران قرار می گیرد.

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

درمان دندان نهفته با کمک ارتودنسی

 

دندان های نیش دائمی فک بالا، در میان دندان هایی که احتمال نهفته بودن آنها وجود دارد، رتبه دوم را دارند. این دندان بلندترین ریشه را دارد و در اکلوژن هایی که دندان نیش آنها در سطحی بالاتر قرار می گیرد مهم است. معمولاً زمانی که فرد لبخند می زند دندان های نیش او قابل مشاهده هستند. بنابراین، از نظر زیبایی حائز اهمیت هستند و هر زمان که امکان داشته باشد، حفظ آنها ارزشمند است.

گزینه های درمانی پیش روی بیمارانی که دندان نیش دائمی آنها نهفته است عبارتند از:

مداخله با  کشیدن دندان: کشیدن دندان نیش شیری برای بهبود رشد دندان نیش دائم زمانی انجام می شود که ریشه به طور کامل شکل نگرفته باشد و برای رشد فضای کافی وجود داشته باشد.

عدم درمان: به جز ارزیابی های رادیوگرافیک دوره ای برای بررسی تغییرات پاتولوژیک، در صورتی که برای انجام جراحی اکسپوز یا کشیدن دندان محدودیت هایی وجود داشته باشد، هیچ درمانی صورت نخواهد گرفت.

کشیدن دندان با کمک جراحی: کشیدن دندان نیش نهفته با کمک جراحی و قرار دادن جایگزین مصنوعی زمانی انجام می شود که برای حفظ دندان محدودیت هایی وجود داشته باشد.

جراحی اکسپوز: جراحی اکسپوز دندان های نیش و صاف کردن آنها با درمان ارتودنسی زمانی انجام می شود که ممکن باشد.

اطلاعاتی از قبیل سن و جنس بیمار، فضا برای صاف کردن دندان، وجود دندان نیش شیری، جابجایی دندان پرمولر اول به محل دندان نیش، و دیگر مسائلی که ذکر شدند بایستی بررسی و ثبت شوند. در صورتی که دندان موقعیت استراتژیک داشته باشد و تصمیم گرفته شود دندان حفظ شود، سپس باید بررسی شود که آیا می توان دندان نیش نهفته را با جراحی اکسپوز و با فشار بیرون کشید یا باید با جراحی کشیده شود.

 

شاید بسیاری افراد برای نخستین بار از دندانپزشک خود می شنوند که یک دندان نهفته دارند. در مراحل اولیه، شاید متوجه وجود دندان نهفته نشوید، زیرا ممکن است هیچ تأثیری روی بایت نداشته باشند و موجب بروز درد هم نشوند. با این حال، اگر بدون درمان رها شوند، می توانند منجر به بروز مشکلات پیچیده ای شوند که درمان آنها دشوار خواهد بود. اگر با تازگی دندانپزشک یا ارتودنتیست شما را از وجود دندان نهفته تان مطلع ساخته است، با خواندن این مطلب می توانید اطلاعات بیشتری در رابطه با روش های تشخیص و گزینه های درمان آنها کسب کنید.

ارتودنسی و نهفتگی دندان

ارتودنسی و نهفتگی دندان

دندان نهفته چیست؟

دندان نهفته دندانی است که موفق نمی شود در زمانی که انتظار می رود از داخل لثه بیرون بیاید. یک دست کامل دندان های دائم (به غیر از دندان های عقل) بین سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی بیرون می آیند. اگر برای شما یا کودکتان، افتادن دندان های شیری و جایگزینی آنها با دندان های دائم با تأخیر اتفاق افتاد، باید به ارتودنتیست یا دندانپزشک مراجعه کنید تا علت این تأخیر را ریشه یابی نماید.

چگونه بدانم کودک من دندان نهفته دارد؟

یکی از شایع ترین نهفتگی های بدون نشانه دندان، باقی ماندن دندان شیری است، در حالی که باید مدت ها پیش می افتاد. یا اینکه پس از افتادن دندان شیری هیچ دندان دائمی جایگزین آن نشده است. مراجعه به ارتودنتیست و معاینه دهان که معمولاً مستلزم گرفتن یک تصویر پانورامیک با اشعه ایکس OPG یا توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی CBCT است، به وضوح می تواند محل دندان/ دندان های مورد نظر را مشخص نماید. پس از آن به منظور مدیریت اوضاع، برای انجام درمان درست و مناسب باید اقدام شود.

نهفتگی دندان چه خطراتی به همراه دارد؟

دندان نهفته اگر بدون درمان باقی بماند می تواند برای دندان های مجاور خود مشکلاتی بوجود بیاورد. دندان های نهفته ممکن است موجب بروز درد و ناراحتی شوند یا اینکه هیچ یک از این مشکلات را بوجود نیاورند. با این حال، علیرغم این موضوع، دندانی که منشاء مشکل است می تواند به دندان ها و لثه های مجاور خود فشاری غیر عادی وارد کند، که در بدترین حالت می تواند به از دست رفتن دندان های مجاور ختم شود.

ارتودنسی و نهفتگی دندان

ارتودنسی و نهفتگی دندان

ارتودنسی چگونه می تواند به درمان نهفتگی دندان کمک کند؟

روش درمان ارتودنسی برای کمک به نهفتگی دندان، عموماً به چند عامل بستگی دارد، از جمله: سن بیمار، زاویه یا مسیری که دندان نهفته در آن در حال رشد است، و نیز اینکه چقدر می توان موفق شد دندان نهفته را به سمت قوس دندانی هدایت کرد. اگر مشکل نهفتگی دندان خیلی زود تشخیص داده شود، ارتودنتیست با کشیدن به موقع دندان شیری درست، و احتمالاً قرار دادن فضا نگهدار یا وسیع کننده، می تواند به اصلاح رشد دندان نهفته کمک کند.

ارتودنسی و نهفتگی دندان

ارتودنسی و نهفتگی دندان

جراحی اکسپوز برای کمک به بیرون آمدن دندان نهفته

گاهی اوقات، اگر جای کافی برای بیرون آمدن دندان نهفته ایجاد شود، به صورت خود به خود بیرون خواهد آمد. در حالی که اگر دندان نهفته در محل نامناسبی قرار گرفته باشد، برای برداشتن بافت روی آن، ممکن است مداخله ارتودنتیست از طریق جراحی ضروری باشد. معمولاً در این موارد، برای کنترل مسیر بیرون آمدن دندان نهفته و به حداقل رساندن آسیب به خود دندان و دندان های مجاور آن، درمان ارتودنسی با کمک براکت های ارتودنسی ضروری خواهند بود. برای تصمیم گیری در خصوص انجام جراحی اکسپوز و بیرون کشیدن دندان و هدایت آن به محل درست با کمک درمان ارتودنسی، عوامل مختلفی هستند که باید مد نظر قرار گیرند.

سن بیمار

بهترین سن برای جراحی اکسپوز دندان و بیرون کشیدن دندان با کمک ارتودنسی، دوران کودکی و نوجوانی است؛ زیرا با افزایش سن، دندان نهفته معمولاً انکیلوز می شود (با استخوان فک جوش می خورد) در نتیجه حتی با کمک درمان ارتودنسی هم نمی توان آن را به داخل قوس دندانی هدایت کرد. بدون انجام جراحی نمی توان متوجه عدم امکان جابجا شدن دندان شد و تنها زمانی می توان به این موضوع پی برد که پس از جراحی اکسپوز و اتصال ابزارهای ارتودنسی به دندان، پس از چند هفته هیچ حرکتی نداشته باشد.

علاوه بر سن، انکیلوز ممکن است بر اثر یک ضربه به دندان یا استخوان آلوئولار در سنین کودکی یا نوجوانی ایجاد شود. آسیب به دندان ها در طول دوره رشد دندان های دائم می تواند به جوانه های دندانی آسیب برساند در نتیجه منجر به جابجایی یا نهفته ماندن آنها شود. تشکیل بافت فیبروز متراکم یا استخوانی در مسیر طبیعی رشد دندان، در نتیجه از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری نیز می تواند منجر به تأخیر در رشد دندان های دائم، یا مانع رشد آنها شود.

بهداشت دهان و پوسیدگی های دندانی

در صورت وجود پوسیدگی های گسترده، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ها، یا عدم همکاری بیمار، جراحی اکسپوز دندان قابل انجام نخواهد بود. اگر دندان نهفته پوسیده باشد، ممکن است کشیدن آن ضروری باشد.

عمق نهفتگی

دندان های نهفته ای که در عمق زیاد قرار دارند، جراحی اکسپوز و درمان ارتودنسی هیچ کمکی به آنها نخواهد کرد. گاهی اوقات، حتی کشیدن آنها با کمک جراحی نیز عملی نیست، مخصوصاً زمانی که این احتمال وجود داشته باشد که طی جراحی به ساختارهای حیاتی یا دیگر دندان ها آسیب وارد شود. در چنین مواردی دندان نهفته در همان حال رها می شود و تنها به صورت دوره ای و هر ۶ تا ۱۲ ماه یک مرتبه، برای بررسی غدد ترشحی یا دفعی ناشی از نهفتگی، با گرفتن تصویر رادیوگرافی دنبال می شود. کشیدن تنها تاج دندان (کرونکتومی) گزینه دیگر است.

در مقاله بعد به ادامه این مبحث خواهیم پرداخت…

وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر وسیله ‌ای در ارتودنسی است که برای بزرگ‌تر کردن فک بالا (ماگزیلاری) استفاده می‌شود تا فضای کافی برای همه دندان‌ها در قوس دندانی وجود داشته باشد. علاوه بر وسیع کننده فک بالا، وسیله ‌ای نیز برای بزرگ کردن فک پایین وجود دارد. امروزه درمان بزرگ کردن فک بالا در ارتودنسی متداول است.

سن استفاده از وسیع کننده کام

استفاده از وسیع کننده کام بیشتر در کودکان متداول می‌شود. اگر چه می‌توان از این وسیله برای افراد بزرگسال نیز استفاده کرد. میزان فضایی که با کمک وسیع کننده قرار است ایجاد شود و سن بیمار، تعیین‌ کننده طول دوره درمان هستند. مهم‌ترین مزیت درمان ارتودنسی در کودکی امکان بهره بردن از وضعیت رشد استخوان‌ها و دندان‌ها است به این معنی که می‌توان تنها با هدایت رشد بسیاری از مشکلات را حل کرد. به همین علت وسیع کننده کام در حداکثر سن رشد، بیشترین کارایی را دارد.

اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

وسیع کننده کام چیست؟

این وسیله ارتودنسی از یک بدنه و گیره های فلزی در کناره ها تشکیل شده است. در وسط بدنه این وسیله یک پیچ تعبیه ‌شده که با کلید مخصوص پیچانده می‌شود. هر بار که این پیچ‌ را میپیچانید، دستگاه فعال و سفت می‌شود و کششی در درز میانه کام ایجاد می‌کند. این وسیله به تدریج فضای خالی بیشتری در وسط سقف دهان ایجاد می‌کند که به تدریج با استخوان جدید پر می‌شود. ممکن است این اتفاق به نظرتان ترسناک باشد، اما باید بدانید تا پیش از اتمام سن رشد درز میانی کام بسته نمی‌شود به همین علت وسیع کننده کام در واقع از درز میانی کام برای پهن کردن فک بهره میبرد. ممکن است این کار چند ماه زمان ببرد. برای هر فردی وسیع کننده کام جداگانه و بر اساس قالب به‌ دست ‌آمده از دهان او ساخته می‌شود. معمولاً پس از این که فضای لازم ایجاد شد چند ماه دیگر نیز باید وسیع کننده کام جای خود بماند تا نتایج حاصل شده تثبیت شود.

کاربردهای وسیع کننده کام چیست

معمولاً وسیع کننده کام برای سه مشکل اصلی زیر استفاده می‌شود:

  • اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

    اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

 

  • کراس بایت – کراس بایت به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فک بالا باریک بوده و بنابراین دندان‌های بالایی در سطح داخلی دندان‌های پایینی قرار می‌گیرند در حالی که در وضعیت نرمال دندان‌های بالایی کمی بیرون زده تر از دندان‌های پایینی قرار دارند. برای اصلاح این وضعیت باید فک بالا پهن‌تر شود.
اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

 

  • به هم فشردگی دندان‌ها و کمبود فضا – پیش از این که همه دندان‌های دائمی در بیایند می‌توان متوجه کمبود فضای فک و به هم فشردگی و کج شدن دندان‌ها شد. با پهنتر کردن فک بالا می‌توان فضای بیشتری در قوس دندانی ایجاد کرد تا نیازی به کشیدن دندان دائمی وجود نداشته باشد.
اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

  • نهفتگی دندان – در صورتی ‌که دندانی که باید پیش از این بیرون میزده، هنوز بیرون نزده است ممکن است دندان نهفته باشد. در صورتی که علت نهفتگی دندان کمبود جا و مسدود شدن مسیر باشد، با پهن کردن فک می‌توان فضای لازم را برای بیرون زدن دندان فراهم کرد. نهفتگی اغلب در دندان‌های نیش اتفاق می‌افتد. دندان‌های نیش به دندان‌های نسبتا نوک تیزی گفته میشود که مجاور دندانهای آسیاب کوچک قرار دارند.

همچنین با پهن کردن فک بالا می‌توان تعادل را به نیمه پایینی صورت باز کردن و لبخند را زیباتر کند. همچنین تعداد دندان‌هایی که باید در طی درمان ارتودنسی کشیده شوند کمتر می‌شود و یا اصلاً ممکن است نیازی به این کار وجود نداشته باشد. طول دوره درمان ارتودنسی با براکت نیز کوتاه‌تر می‌شود. پهن کردن فک در بسیاری از موارد می‌تواند مشکلات تنفسی را بهبود بخشد.

اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

اکسپندر یا وسیع کننده کام چیست؟

استفاده از وسیع کننده کام چگونه است؟

در ابتدا ممکن است کمی درد یا فشار در فک بالا احساس کنید که معمولاً چند دقیقه پس از پیچاندن پیچ بدنه وسیله تجربه می‌شود و زود برطرف می‌شود. درد یا ناراحتی حاصل از استفاده از این وسیله بسیار کمتر از براکت است. در ابتدا ممکن است صحبت کردن و غذا خوردن دشوار شود چرا که جایگاه زبان تغییرکرده و باید این وسیله عادت کند. در طی درمان ممکن است فاصله بین دندانهای جلویی ایجاد شود که امری کاملاً طبیعی است و نشان دهنده عملکرد درست وسیع کننده می‌باشد.