آیا دائماً متوجه لکه های خون روی چیزهایی مانند سیب می شوید که گاز می زنید؟ آیا هر بار که مسواک می زنید یا نخ دندان می کشید لکه خون می بینید؟ اگر پاسخ شما به همه این پرسش ها مثبت است، ممکن است شما از شرایط دندانی رنج می برید که تحت عنوان خونریزی لثه ها شناخته می شود.

گاهگاهی خونریزی خفیف از لثه ها حین مراقبت های بهداشتی دهان و دندان ها را می توان ناشی از انجام نادرست کارهای بهداشتی و مسواک زدن محکم دانست. علاوه بر این، لثه ها می توانند حین جلسات پاکسازی های تخصصی دندان ها نیز خونریزی کنند، و این کاملاً طبیعی است. با این حال، اگر شما به طور منظم و برای مدت زمانی طولانی و بدون هیچ علت مشهودی خونریزی از لثه ها را تجربه می کنید، این می تواند نشانه یک بیماری جدی تر باشد.

یکی از متداول ترین علل خونریزی لثه ها بیماری های لثه مانند ژنژیویت و پریودنتیت است. در برخی موارد، خونریزی لثه ها می تواند نشانه یک مشکل خیلی جدی تر باشد و می تواند حاکی از یک بیماری سیستمیک پیچیده باشد. به خواندن این مقاله ادامه دهید تا با یک دسته عواملی آشنا شوید که می توانند باعث خونریزی لثه ها شوند.

چه عواملی می توانند موجب بروز خونریزی لثه ها شوند؟

همانطور که پیش از این اشاره شد، در برخی موقعیت ها، خونریزی لثه ها می تواند نشانه بیماری لثه باشد، و حتی می تواند نشانه ای هشدار دهنده تر باشد.

ژنژیویت

بهداشت روتین نامناسب دهان و دندان می توانند مشکلات متعددی برای شما بوجود بیاورند. مسواک نزدن منظم و نیز تکنیک های نادرست مسواک زدن، نخ دندان نکشیدن، استفاده از مسواک های قدیمی خراب شده، و نیز خمیر دندان های بی کیفیت نمی توانند به صورت کافی دندان های شما را پاکسازی کنند. چنین کارهای نامناسب بهداشتی دهان و دندانی با انباشته شدن پلاک داخل دهان ارتباط دارند. پلاک فیلم چسبناک زرد رنگی است که به سطح دندان ها، نزدیک حاشیه لثه ها می چسبد. پلاک حاوی میکروب ها و ذرات متعددی است. گرچه برخی از این باکتری ها بی ضرر هستند و برای اجتماع دهانی کاملاً طبیعی هستند، اما برخی دیگر می توانند تحت شرایط مناسب موجب بروز بیماری شوند.

به مرور زمان، پلاک ها به انباشته شدن ادامه می دهند و در نهایت کلسیفیه و سفت می شوند و رسوب هایی را تشکیل می دهند که مکانی امن برای رشد باکتری هایی می شوند که باعث بروز بیماری می شوند. این باکتری ها قندها را برای تولید انرژی متابولیزه می کنند و به عنوان محصولات جانبی اسید و مواد سمی تولید می کنند. این محصولات جانبی مسئول بروز التهاب لثه ها هستند که در نهایت باعث بروز ژنژیویت می شوند.

ژنژیویت شکل ابتدایی، خفیف، و غیر مخرب بیماری لثه است. واکنش التهابی منجر به دردناک و متورم شدن لثه ها می شود. خونریزی لثه ها یکی از علائم شناخته شده ژنژیویت و یکی از متداول ترین علل بروز آن است.

پریودنتیت

اگر ژنژیویت درمان نشده رها شود، پیشرفت می کند و به شکل وخیم و مخرب آن، پریودنتیت، تبدیل می شود. وقتی پریودنتیت بروز می یابد، شروع به تخریب لثه ها و استخوان زیرین فک می کند. لثه ها به راحتی، و حتی تحت کوچکترین فشار و آزردگی دچار خونریزی خواهند شد. در نهایت بیماری موجب لق شدن و تکان خوردن دندان ها خواهد شد. این بیماری اگر درمان نشده باقی بماند به مرور زمان پیشرفت خواهد کرد و در نهایت منجر به از دست رفتن دندان ها خواهد شد.

به نظر می رسد پریودنتیت در بیماران دیابتی وخیم تر باشد. اگر شما دندان های لق، لثه های متورم و قرمز رنگ دارید که خونریزی دارند، احتمال اینکه از پریودنتیت رنج می برید زیاد خواهد بود. بهتر است هر چه سریع تر برای ارتقاء سلامت دهان و دندان های خود به دندانپزشک مراجعه کنید.

بیماری های سیستمیک و شرایط همراه با خونریزی لثه ها

برخی شرایط و بیماری های سیستمیک هستند که خونریزی لثه ها از جمله نشانه های شناخته شده آنها است. این نشان می دهد که خونریزی لثه ها می تواند نشانه مشکلی پیچیده تر باشد و باید هر چه سریع تر توسط یک دندانپزشک معتبر چک شود. اجازه دهید نگاهی داشته باشید به شرایط پزشکی و بیماری های مختلف که با خونریزی لثه ها همراه هستند.

کمبود ویتامین C

کمبود ویتامین C با خونریزی لثه ها ارتباط دارد. ویتامین C نقش قابل توجهی در عملکرد صحیح بدن ایفا می کند. این ویتامین کمک می کند بافت ها رشد کنند و مسئول مکانیزم ترمیم بدن است. ویتامین C به بهبود زخم ها کمکمی کند و بعلاوه باعث افزایش استحکام استخوان ها و دندان ها می شود. کمبود مقدارکافی ویتامین C  می تواند موجب بروز خستگی و ایجاد حس تحریک پذیری شود. به مرور زمان، کمبود آن می تواند منجر به بروز خونریزی و تورم در لثه ها شود. کمبود شدید ویتامین C باعث بروز بیماری اسکوروی می شود. تورم، آسیب پذیری، و خونریزی لثه ها از جمله علائم کلاسیک اسکوروی هستند.

کمبود ویتامین K

اگر لثه های شما به راحتی دچار خونریزی می شوند، این اتفاق می تواند به علت کمبود ویتامین K اتفاق بیفتد. ویتامین K نقشی اساسی در مکانیزم ایجاد لخته خون بدن ایفا می کند. کمبود ویتامین K می تواند منجر به بروز مشکلات خونریزی مانند خونریزی لثه ها شود.

بارداری

در بسیاری از مطالعات ارتباط بین بارداری و بروز بیماری لثه نشان داده شده است. مشاهده شده است که تغییرات هورمونی در بدن در طول بارداری زنان را بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های لثه مانند ژنژیویت قرار می دهد. همانطور که پیش از این اشاره شد، خونریزی لثه ها می تواند یکی از علائم ژنژیویت باشد. باکتری هایی که مسئول ژنژیویت هستند می توانند وارد جریان خون نیز شوند و فاجعه بیافرینند. ژنژیویت بارداری درمان نشده به افزایش احتمال سقط جنین نیز ربط داده شده است. بنابراین، ضرورت دارد که برای جلسات منظم دندانپزشکی در طول بارداری برنامه ریزی کنید و از بهداشت دهانی خود اطمینان حاصل کنید.

تغییرات هورمونی در طول دوران بلوغ

تغییرات هورمونی در طول دوران بلوغ باعث می شوند نوجوانان بیشتر مستعد ژنژیویت باشند که منجر به خونریزی از لثه های آنها می شود. برنامه ریزی منظم برای مراجعه به دندانپزشک، حداقل هر ۶ ماه یک مرتبه به شما کمک خواهد کرد تا در بهترین وضعیت سلامت دهان خود باقی بمانید و از بروز چنین بیماری هایی پیشگیری نمایید.

دیابت

سال ها مطالعه و تحقیق نشان داده است که ارتباطی قوی وجود دارد بین دیابت و پریودنتیت. خونریزی و تورم لثه ها می تواند یکی از نشانه های دیابت های نوع ۱ و ۲ باشد. بیمارانی که دیابت دارند، دو تا سه برابر بیشتر احتمال دارد که از پریودنتیت، بیماری مخرب لثه ها، رنج ببرند. سطوح کنترل نشده قند خون می تواند توانایی بدن در بهبود را مختل سازد و سیستم ایمنی بدن را به چالش بکشد. این باعث می شود بیماران دیابتی خیلی بیشتر مستعد بیماری لثه باشند. علاوه بر این، مشاهده شده است که افرادی که قند خون آنها به خوبی تحت کنترل است، به نظر می رسد کمتر با شکل وخیم بیماری لثه مواجه شوند، و افرادی که بیماری لثه دارند کمتر قند خون آنها تحت کنترل است. در انتها، اگر خونریزی لثه دارید، شاید به دلیل یک بیماری زمینه ای مانند دیابت باشد، بنابراین برای پی بردن به علت آن اقدام کنید.

بیماری های قلبی

بیماری های قلبی مانند فشار خون بالا و تصلب شرایین ارتباط مستقیم با بیماری های لثه مانند پریودنتیت دارند. چنین شرایط قلبی می توانند منجر به بروز خونریزی لثه شوند و نیاز به درمان پزشکی فوری دارند.

لوسمی

پف کردن، تورم، و خونریزی لثه ها می تواند یکی از علائم سرطان خون مانند لوسمی باشد. پلاکت های خون ما مسئول تشکیل لخته خون هستند و به توقف خونریزی کمک می کنند. در فردی که به لوسمی مبتلا است، تعداد پلاک ها بسیار پایین است، که باعث ایجاد اختلال در توانایی بهبود بدن می شود. به این معنا که توقف خونریزی در بخش مختلف بدن، از جمله لثه ها، دشوارتر خواهد شد. افرادی که لوسمی دارند بیشتر مستعد بروز مشکلات برای سیستم ایمنی هستند که باعث می شود آنها بیشتر در معرض خطر بیماری های لثه قرار داشته باشند، که بعداً می تواند منجر به خونریزی لثه ها شود.

ترومبوسیتوپنی

اگر هنگام مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، یا غذا خوردن، لثه های شما به راحتی دچار خونریزی می شوند و خونریزی آنها به صورت خود به خود بند نمی آید، ممکن است از شرایط خونی به نام ترومبوسیتوپنی رنج می برید. ترومبوسیتوپنی زمانی اتفاق می افتد که تعداد پلاکت های خون پایین باشد. کمبود پلاک ها توانایی بدن برای تشکیل لخته خود را پایین می آورد که به این معناست که بدن به راحتی دچار خونریزی می شود، و خونریزی به صورت خود به خود بند نخواهد آمد، زیرا مکانیزم ایجاد لخته خون مختل شده است.

هموفیلی و بیماری فون ویلبراند

خونریزی لثه بدون هیچ تروما یا آسیبی اغلب توسط بیماران مبتلا به هموفیلی گزارش می شود. هموفیلی اغلب یک اختلال خونی ارثی است که در آن خون به درستی لخته نمی شود. این باعث بروز خود به خود و اغلب غیر قابل توقف خونریزی، حتی پس از کوچکترین بریدگی یا کبودی می شود. سه نوع هموفیلی وجود دارد که بر اساس پروتئین معیوب و فاکتورهای انعقادی، با نام های هموفیلی A، B ، و C شناخته می شوند. شایع ترین نوع هموفیلی از بین دیگر انواع آن هموفیلی نوع A می باشد. به طور مشابه، بیماری فون ویلبراند فون ویلبراند نیز نوعی اختلال لخته خون است. با وجود چنین شرایطی، پس از شروع بیماری لثه، لثه ها بیشتر تمایل به خونریزی شدیدتر و آسان تر دارند. بیماران مبتلا به این اختلالات خونی نیز بیشتر در معرض خطر خونریزی لثه ها قرار دارند. بنابراین، داشتن روتین عادی بهداشتی دهان و دندان، در کنار مراجعات منظم به دندانپزشک در چنین شرایطی ضروری است.

آنمی

آنمی نوعی شرایط پزشکی است که مشخصه ویژه آن کمبود مقدار کافی گلبول های قرمز خون است. کم خونی پرنیشیوز به دلیل کمبود یا سوء جذب ویتامین B12 ایجاد می شود و می تواند منجر به بروز خونریزی لثه ها شود.

خونریزی لثه ها در نتیجه HIV

HIV سیستم اینی بدن را مورد حمله قرار می دهد و آن را با مشکل مواجه می سازد. حتی کوچکترین و خفیف ترین شکل عفونت تشدید می شود و تمایل به خطرناک شدن دارد. بیماران مبتلا به HIV معمولاً از مشکلات دندانی فراوانی، از جمله خونریزی لثه رنج می برند.

داروها

برخی داروهای خاص، مانند رقیق کننده های خون، ضد افسردگی ها، و غیره هستند که خونریزی لثه ها می تواند یکی از عوارض جانبی آنها باشد. این داروها می توانند باعث شوند بافت های داخل دهان مستعد کبود شدن و بروز خونریزی در لثه ها شوند.

ترمیم ها دندانی مشکل دار

پر شدگی های ناقص دندانی، و پروتزهای مصنوعی لق و نامناسب نیز می توانند باعث انباشته شدن پلاک های دندانی، بیماری لثه، و حتی آسیب به لثه ها شوند. بنابراین، ترمیم های دندانی نامناسب نیز می توانند موجب بروزخونریزی لثه ها شوند.

خونریزی لثه ها چگونه درمان می شود؟

درمان خونریزی لثه ها بسته به میزان گستردگی بیماری و نیز عامل زمینه ای بروز آن متفاوت خواهد بود. در این بخش، نگاهی خواهیم داشت به رویکردهای متفاوتی که برای درمان خونریزی لثه ها اتخاذ می شود.

جرمگیری و پاکسازی عمقی

یکی از شایع ترین و اصلی ترین دلایل خونریزی لثه ها بیماری های دندانی مانند ژنژیویت و پریودنتیت است. همانطور که پیش از این اشاره شد، این بیماری ها بوسیله باکتری هایی بوجود می آیند که در پلاک ها و رسوبات زندگی می کنند. جرمگیری یکی از فرایندهای دندانی است که برای پاکسازی سطوح دندان ها و حواشی لثه ها از پلاک و رسوبات استفاده می شود. وقتی پلاک و رسوبات زدوده می شوند، میزان باکتریایی بودن فضای دهان پایین می آید و به لثه های بیمار و عفونی فرصت مبارزه داده می شود. اگر شما مقداری حرکت پذیری دندان ها را در نتیجه بیماری لثه داشته باشید، اقدام برای فرایند پاکسازی عمقی می تواند فوق العاده مفید باشد.

با کاهش بار باکتریایی، لثه ها روند بهبود را آغاز خواهند کرد؛ به آرامی و به مرور زمان، مشاهده خواهید کرد که دندان هایی که پیش از این تکان می خوردند مقداری سفت و محکم شده اند. اگر لثه های شما از روی دندان ها کنار رفته باشند، مشاهده خواهید کرد که وقتی روند بهبود تکمیل شود، آنها دوباره محکم به دندان ها می چسبند.

با این حال، در صورت تخریب شدید، ممکن است لازم باشد جراحی های پریودنتال انجام شوند تا به بازسازی لثه ها کمک کنند تا لثه ها به میزان درست خود برسند.

اگر تبدیل شدن جرم ها به رسوب زیر خط لثه ها اتفاق افتاده باشد، لثه ها برش داده و کنار زده می شوند تا خانه باکتری ها از بین برده شود.

پاکسازی عمقی یا فرایند جرمگیری به بهبود لثه ها کمک خواهد کرد، بیماری زمینه ای را درمان خواهد کرد، در نتیجه خونریزی لثه ها متوقف خواهد شد. جدای از این، دندانپزشک برای شما دهانشویه های آنتی بیوتیک قوی تجویز خواهد کرد تا درمانی صحیح برای عفونت ها باشد.

آنتی بیوتیک ها

در صورت وخیم و گسترده بودن عفونت لثه ها، فرایندهای جرمگیری و پاکسازی عمقی ممکن است به تنهایی کافی نباشند. در چنین مواردی، دندانپزشک یک دوره آنتی بیوتیک برای شما تجویز خواهد کرد که هر گونه باکتری باقی مانده را از بین خواهد برد، در نتیجه به روند بهبودی کمک خواهد کرد. حتماً باید دوره بهبود خود با داروهای آنتی بیوتیک را تکمیل کنید تا درمان شما کامل صورت گیرد. یک دوره ناکامل آنتی بیوتیک باعث از بین رفتن عفونت نخواهد شد و در نهایت منجر به مقاوم شدن باکتری ها به دارو خواهد شد.

کنترل قند خون

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت از بیماری لثه نیز رنج می برند، و سطوح کنترل نشده و بی نظم قند خون آنها اوضاع را بدتر می کند. در چنین مواردی، دندانپزشک ابتدا پروفیلاکسی خوراکی کامل را انجام خواهد داد و سپس به شما توصیه می کند برای کنترل بهینه سطح قند خون با پزشک مشورت کنید. از بهداشت دهان و دندان خود اطمینان حاصل کنید و اگر می خواهید دندان های خود را برای یک عمر نگهدارید، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.

درمان علل زمینه ای

اگر یک مشکل زمینه ای عامل خونریزی لثه ها است، پس ارزیابی و درمان درست بیماری زمینه ای ضرورت پیدا می کند.

خونریزی لثه ها می تواند نشان دهنده یک بیماری پیچیده پزشکی باشد و اغلب می تواند به تشخیص چنین اختلالات پیجیده ای کمک کند. وقتی برای مراجعه به دندانپزشک برنامه ریزی می کنید، وی ابتدا دهان شما را به طور دقیق معاینه  خواهد کرد، و اگر به چیز دیگری مشکوک باشد، شما را به یک متخصص مربوط ارجاع خواهد داد. درمان شرایط زمینه ای همراه با پروفیلاکسی، در نهایت به درمان خونریزی لثه ها کمک خواهد کرد.

اگر از خونریزی لثه ها رنج می برید، آن را نادیده نگیرید. همین امروز با متخصصان مربوط مشورت کنید تا بتوانید بدن و دهان و دندان های خود را سالم نگهدارید.

آیا می توان از خونریزی لثه ها پیشگیری کرد؟

پاسخ این پرسش آری است. شما می توانید اقدامات خاصی انجام دهید و برخی از برترین نکات ما را دنبال کنید تا اطمینان حاصل کنید که دیگر با خونریزی لثه ها مواجه نخواهید شد. در ادامه به بیان این نکات خواهیم پرداخت.

اگر می خواهید از خونریزی لثه ها در امان باشید، مهم ترین چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که روتین بهداشتی دهان و دندان های خود را به خوبی رعایت کنید. داشتن بهداشت خوب دهانی به پیشگیری از انباشته شدن پلاک ها کمک می کند، که از ابتلا به بیماری های لثه و خونریزی لثه ها جلوگیری خواهد کرد.

برای خود یک مسواک با فرچه های نرم نایلونی و خمیر دندان فلورایده تهیه کنید. باید حتماً حداقل دو مرتبه در طول روز دندان های خود را مسواک بزنید، یک مرتبه وقتی از خواب بیدار می شوید و یک مرتبه قبل از رفتنبه رختخواب. حین مسواک زدن، اطمینان حاصل کنید که همه سطوح همه دندان ها را پوشش می دهید. توجه زیادی به پشت دندان ها داشته باشید زیرا عموماً آنها نادیده گرفته می شوند.

اگر نخ دندان نمی کشید، حالا زمان درستی برای آغاز این کار است. اگر شما به صورت ایده آل حداقل یکبار در روز این کار را قبل از مسواک زدن انجام دهید، به شما کمک خواهد کرد. نخ دندان کشیدن منظم درست مانند مسواک زدن ضروری است زیرا مسواک نمی تواند به همه فواصل بین دندان ها دسترسی پیدا کند. برای برطرف کردت ذرات غذای بین دندان ها یا پلاک های انباشته شده در آنجا از یک تکه نخ دندان استفاده کنید. همه سطوح دندان ها را پوشش دهید و تا زیر خط لثه ها پیش بروید. نخ دندان کشیدن می تواند شما را پاکسازی صحیح دهان مطمئن سازد و شما از هر گونه بیماری به دور خواهید ماند.

علاوه بر اینها، باید بهداشت دهانی خود را با استفاده روتین از دهانشویه ها تکمیل کنید. شستشوی دهان با کمک دهانشویه به شما کمک خواهد کرد از شر هر ماده آزار دهنده ای داخل دهان خود رها شوید. بعلاوه، موادی که اغلب در دهانشویه ها استفاده می شوند خاصیت آنتی باکتریال دارند، که رشد میکروبی را تحت کنترل در می آورند. نکته مثبت دیگر استفاده از دهانشویه ها این است که بوی تازگی و خوشایندی برای دهان شما بوجود می آورند. پس از هر وعده غذایی دهان خود را بشویید تا مطمئن شوید هیچ ذرات غذایی داخل دهان شما باقی نمانده اند.

اگر دیابت دارید، حتماً همه داروهای تجویزی خود را طبق دستور مصرف کنید. رژیم غذایی متعادلی داشته باشید تا سطح قند خون شما تحت کنترل بماند. با انجام این کار نه تنها به پیشگیری از خونریزی لثه ها کمک می کنید، بلکه به پیشگیری از بروز مشکلات دیابت کنترل نشده نیز کمک خواهد کرد.

اگر به تازگی در لثه ها علائم بیماری لثه مشاهده کرده اید، برای مراجعه به دندانپزشک وقت بگیرید تا قبل از پیشرفت و تبدیل آن به یکی از اشکال کنترل نشده، آن را تحت کنترل درآورید.

رژیم غذایی متعادلی داشته باشید، میوه ها و سبزیجات تازه را به آن بیفزایید، و مقدار کافی ویتامین ها و مواد معدنی را دریافت کنید. داشتن رژیم غذایی متعادل به سالم و فعال ماندن شما کمک خواهد کرد.

سبک زندگی فعالی داشته باشید و زمانی را به ورزش کردن اختصاص دهید، مخصوصاً اگر شغل پشت میز نشینی دارید.

همه ما این جمله را شنیده ایم که پیشگیری بهتر از درمان است و واقعاً صحت دارد! خونریزی لثه ها اگر درمان نشود، می تواند عوارض ویرانگری داشته باشد و ممکن است در نهایت دندان های خود را از دست بدهید. اگر سؤالی دارید تعلل نکنید و هر چه سریع تر برای پی بردن به پاسخ آن به دندانپزشک مراجعه کنید.