درمان ارتودنسی برای بیماران دیابتی

گرچه دیابت در سال های اخیر به یکی از بیماری های نسبتاً شایع تبدیل شده است، اما هنوز بسیار جدی است و باید به درستی کنترل شود تا بتوان از بروز تأثیرات آسیب رسان روی بدن پرهیز نمود. این تأثیرات مضر عبارتند از تهدیداتی که برای دهان شما وجود دارد که می تواند تأثیر زیادی روی درمان ارتودنسی شما داشته باشد.

علائم بالینی دیابت

دیابت یکی از شایع ترین اختلالات غدد درون ریز است. مشخصه ویژه آن افزایش مکرر سطح گلوکز خون (هایپرگلیسمی) است، که ناشی از کمبود ترشح انسولین، ضعف عملکرد انسولین یا هر دو است.

علائم و نشانه های کلاسیک هایپرگلیسمی عبارتند از:

• پر ادرای،
• عطش زیاد،
• عطش زیاد، و
• مستعد ابتلا به عفونت ها.

هایپرگلیسمی مزمن با آسیب های طولانی مدت، اختلال عملکرد، و نقص اندام های مختلف همراه است.

مشکلات و عوارض جانبی دراز دیابت عبارت است از:

• بیماری شبکیه،
• نفروپاتی Nephropathy،
• نوروپاتی اتونوم و محیطی، و
• بیماری قلبی عروقی

علاوه بر این، بالا رفتن احتمال بیماری پریودنتال اغلب در افراد دیابتی مشاهده می شود.

شیوع دیابت

شیوع دیابت به سرعت در سراسر دنیا رو به افزایش است و در حال تبدیل شده به یک بیماری اپیدمیک یا همه گیر است. تخمین زده شده است که در حال حاضر ۲۸۵ میلیون نفر در سراسر دنیا به دیابت مبتلا باشند و تخمین زده شده است که این عدد تا سال ۲۰۳۰ میلادی به ۴۳۸ میلیون برسد. برخی تحقیقات حاکی از این هستند که حدود ۵% از بیمارانی که به فکر درمان های پزشکی هستند به دیابت مبتلا هستند. مطالعات دیگر نیز نشان داده اند که حدود ۴% از بیماران دیابتی نخستین بار در مطب دندانپزشکی متوجه ابتلای خود به دیابت می شوند. اوج ابتلا به دیابت در دهه پنجم زندگی است، که به دلیل افزایش چاقی و کاهش سطح فعالیت است.

تشخیص دیابت

انجمن دیابت آمریکا ضوابطی برای تشخیص دیابت مقرر کرده است که عبارتند از بالا رفتن سطح قند خون ناشتای ۱۲۶ mg/dL یا بیشتر، بالا رفتن سطح گلوکز پلاسما دو ساعته بالاتر از ۲۰۰ mg/dL در طول انجام تست تحمل گلوکز خوراکی oral glucose tolerance test (OGTT) با گلوکز ۷۵g یا بالا رفتن گلوکز پلاسمای تصادفی بالای ۲۰۰ mg/dL در بیمارانی است که از نظر بالینی به دیابت مشکوک هستند. این ارقام در انواع دیابت ها مختلف است.

علل بروز دیابت و انواع آن

فرایندهای پاتوژنیک متعددی هستند که می توانند در پیشرفت دیابت نقش داشته باشمد، از جمله:

• نقائص ژنتیکی،
• تخریب اولیه سلول های جزیره (جزایر لانگرهانس) با التهاب، سرطان، جراحی و تروما
• عوارض جانبی اختلالات غدد درون ریز مانند عملکرد بیش از حد غده هیپوفیز قدامی (تولید بیش از حد هورمون رشد، آکرومگالی)، بیماری کوشینگ، و فئوکروموسیتوم pheochromocytoma.
• بروز مشکلات پزشکی پس از تزریق کورتیکواستروئید ها

انواع دیابت به این صورت دسته بندی می شوند:

• دیابت نوع یک (تخریب سلولی، معمولاً منجر به کمبود مطلق انسولین می شود)

بواسطه سیستم ایمنی

بواسطه بیماری

• دیابت نوع دو (عمدتاً می تواند از مقاومت به انسولین با کمبود نسبی انسولین تا نقص عمده در ترشح انسولین با مقاومت به انسولین باشد)
• انواع خاص دیگر دیابت

نقص ژنتیکی عملکرد سلول

نقص ژنتیکی در عمل انسولین

بیماری های غدد برون ریز پانکراس

هر گونه بیماری ناشی از غدد مترشحه داخلی

در نتیجه داروها یا مواد شیمیایی

عفونت ها

اشکال غیر عادی دیابت بواسطه سیستم ایمنی بدن

دیگر سندروم های ژنتیکی که گاهی اوقات همراه با دیابت همراه هستند.

• دیابت بارداری

شایع ترین انواع دیابت ها در دو زیر مجموعه قرار می گیرند:

دیابت نوع یک افراد را در سنین پایین تحت تأثیر قرار می دهد، بنابراین تحت عنوان دیابت نوجوانی نیز شناخته می شود. نقص اصلی در سلول های بتای جزاید لانگرهانس است که انسولین ترشح می کنند، زیرا تحت تخریب خود ایمنی قرار می گیرند. این منجر به عدم ترشح انسولین می شود که منجر به بروز بیماری می شود.

دیابت نوع دو افراد بزرگسال را تحت تأثیر قرار می دهد. این مشکل اساساً در نتیجه عواملی مانند سبک زندگی و ژنتیک بروز پیدا می کند. این بیماری ناشی از مقاومت انسولین است. علاوه بر این، با بالا رفتن سن ترشح انسولین نیز می تواند کاهش پیدا کند، بنابراین منجر به افزایش دیابت شود. دیابت بارداری شبیه دیابت نوع دو است که در آن، ترکیبی از ترشح نسبتاً ناکافی انسولین و واکنش نسبت به آن است.

درمان ارتودنسی برای بیماران دیابتی

دیابت و نمود ظاهری آن داخل دهان

دیابت در منطقه دهان نیز منجر به بروز یک دسته مشکلات دهانی می شود، از جمله:

• ژینژیویت و پریودنتیت
• ضایعات التهابی استئولیتیک اطراف ریشه دندان و اشکال مختلف آنها (ضایعات استئولیتیک اطراف ریشه دندان مزمن و حاد، آبسه ادونتوژنیک، گرانولوم ها، و غیره).
• از دست رفتن دندان در نتیجه پریودنتیت مزمن
• زروستومیا (خشکی دهان) و تغییرات در ترکیبات بزاق دهان
• ضایعات مخاطی دهان و زبانی.

عوارض جانبی دیابت روی دندان ها عبارتند از:

• خشکی و سوزش دهان.
• به مشام رسیدن بوی استون از دهان در بیمارانی که دیابت آنها به صورت ضعیف تحت کنترل است.
• دندان های شکننده.
• پوسیدگی های دندانی.
• عفونت های مکرر دهانی، از جمله کاندیدیای دهانی.
• زخم های دهانی.
• احساس تغییر مزه داخل دهان.
• تأخیر در بهبود غشاء مخاطی.
• جابجایی و کجی دندان ها.
• پریودنتیت.
• ژینژیویت.

دیابت و بیماری لثه

ارتباط بین دیابت و بیماری پریودنتال نزدیک تر از آن چیزی است که فکرش را بکنید. آیا می دانستید که افرادی که دیابت دارند دو برابر بیشتر از افراد سالم مستعد ابتلا به بیماری لثه هستند؟ به همین دلیل است که، مهم است افرادی که دیابت دارند از تأثیر آن آگاه باشند و قبل، در طول، و بعد از درمان ارتودنسی کارهای بهداشتی دهان را به خوبی انجام دهند.

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم، بیماری لثه (بیماری پریودنتال) نوعی عفونت بافت نرمی است دندان ها را در جای خود نگه می دارد. این بیماری در نتیجه تجمع باکتری ها و عدم پاکسازی و زدودن منظم آنها با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بوجود می آید. گرچه دیابت می تواند احتمال ابتلا و گسترش بیماری لثه را افزایش دهد، علاوه بر این می تواند تحت تأثیر بیماری لثه نیز قرار بگیرد. بیماری لثه در افراد مبتلا به دیابت منجر به بالا رفتن خطر گسترش مشکلاتی همچون بیماری کلیه، بیماری های قلبی و سکته شود.

دیابت و درمان ارتودنسی

گرچه درمان ارتودنسی اساساً درمانی برای افراد جوان و سالم تلقی می شود، اما سال های اخیر نشان داده اند تعداد افراد بزرگسالی که تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرند، رو به افزایش است. بالا رفتن سن باعث شد به همان نسبت شیوع بیماری های سیستمیک که ارتودنتیست ها در طول فرایند درمان بیماران خود با آنها مواجه می شوند نیز افزایش پیدا کند، مخصوصاً بیماری دیابت.

دیابت یکی از مشکلات شایع و جدی سلامتی عمومی است. دیابت شایع ترین اختلال غدد درون ریز در انسان ها محسوب می شود، در حالی که اوج بروز آن در دهه پنجم زندگی است. دیابت نوعی بیماری سیستمیک است که تأثیرات منفی زیادی روی ارگان ها و سیستم های مختلف بدن، از جمله دندان ها دارد.

در تحقیقات این موضوع به خوبی مورد تأیید قرار گرفته است که در چند سال اخیر، دیابت می تواند روی سلامت دندان ها و درمان های دندانپزشکی تأثیر گذار باشد. امروزه دندانپزشکان در تلاش های هر روزه خود در دندانپزشکی شاهد موقعیت هایی هستند که در آنها بیماران دیابتی خواستار انجام درمان ارتودنسی هستند، یا افرادی که دیابت آنها بدون تشخیص باقی مانده است و نخستین بار در مراجعه به دندانپزشک و از روی علائم و نشانه های دهانی و دندانی متوجه ابتلا خود به این بیماری شده اند. این باعث می شود داشتن دانش دقیق و کافی در مورد تشخیص و کنترل دیابت و اقداماتی که باید برای آغاز درمان ارتودنسی در نظر گرفته شوند به یک ضرورت تبدیل شود.

بیماری پریودنتال فشار اضافی به لثه ها وارد می کند، که می تواند موجب پیچیده تر شدن درمان ارتودنسی شود. علاوه بر این، بریس ها نیز به خاطر جابجایی دندان ها می توانند منجر به وارد آمدن فشار روی لثه ها شوند. در برخی موارد، به خاطر بیماری لثه، ممکن است لازم باشد درمان ارتودنسی خیلی زود خاتمه پیدا کند.

درمان ارتودنسی برای بیماران دیابتی

تأثیر دیابت روی گسترش مال اکلوژن ها و درمان آنها

از تحقیقاتی که در گذشته انجام شده اند می توان متوجه شد که دیابت می تواند می تواند روی درمان ارتودنسی تأثیر داشته باشد، خواه به شکل مشکلات ناخواسته، تأثیر روی بلوغ اسکلتی و دندانی، یا با تغییر در نکات مرجوعی تشخیصی.

رشد دندان ها

به نظر می رسد دیابت روی بیرون آمدن دندان ها تأثیر گذار باشد. از سوی دیگر، مطالعه ای که اخیراً انجام شده است نشان می دهد در بیماران ۱۰ تا ۱۴ ساله مبتلا به دیابت نوع یک، در مقایسه با افراد سالم در همین سن، رشد دندان ها سریع تر اتفاق می افتد.

آپنه خواب

گرچه آپنه خواب منطقه مرزی در ارتودنسی محسوب می شود، برخی مؤلفان افزایش خطر ابتلا به آپنه خواب در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ را توصیف کرده اند. ارتودنتیست ها باید از این احتمال آگاه باشند و قبل از آغاز درمان خر و پف از بیمار در مورد سابقه دیابت سؤال بپرسند. مال اکلوژن می تواند روی بروز آپنه خواب تأثیر بگذارد، اما ریشه یابی مال اکلوژن ها در آپنه خواب ارتودنتیک هنوز به طور کامل مورد بررسی و ارزیابی قرار نگرفته است. بیمارانی که مال اکلوژن کلاس ۲ دارند شاخص کاهش غیر طبیعی عمق و سرعت تنفس آپنه خواب apnea hypopnea index (AHI) بالاتری همراه با اورجت وخیم از خود نشان می دهند که یک فاکتور قابل توجه (بزرگتر از ۶ میلی متر) است که در بیماران غیر چاق دارای آپنه خواب انسدادی (OSA patients) به شدت همراه با وخامت شاخص کاهش غیر طبیعی عمق و سرعت تنفس آپنه خواب است. روی هم رفته شیوع اورجت وخیم و اوربایت عمیق (مانند همپوشانی عمودی دندان های جلوی فک بالا روی دندان های جلوی فک پایین هنگامی که دندان های قدامی روبروی روی یکدیگر قرار دارند) (بزرگتر از ۶ میلی متر) به ترتیب ۳/۴۳% و ۲۶% بودند.

• تأثیر دیابت نوع یک روی مجموعه کرانیوفاسیال:

با محدودیت های مطالعات آزمایشگاهی، مشاهده شده است که:

1. دیابت نوع یک رشد کرانیوفاسیال را کاهش می دهد، و منجر به عق ماندگی رشد اسکلتی می شود.
2. همانطور که میکرو سی تی ها مشاهده شده بود، دیابت در موش های آزمایشگاهی ساختار استخوانی را تحت تأثیر قرار داده بود، و همان طور که با تجزیه و تحلیل های هیستومورفومتری پویا مورد بررسی قرار گرفته است، نرخ شکل گیری استخوان مندیبل را با مشکل مواجه می سازد
3. همه این نتایج در سطح سلولی با یک مطالعه بافت شناسی مورد تأیید قرار گرفتند که نشان می داد تعداد استئوکلاست ها در دیواره آلوئولار کاهش یافته بود که حاکی از این بود که مراحل اولیه دیابت منجر به گردش کم استخوان می شود.
4. این یافته ها باید هنگام انجام هر گونه درمانی در منطقه کرانیوفاسیال در یک فرد مبتلا به دیابت مد نظر قرار بگیرند تا درک بهتری از چگونگی تأثیر دیابت روی استخوان کسب شود و توانایی ما در محافظت از سلامت استخوان ها در بیماران دیابتی را بهبود بخشد.
5. کنترل خوب دیابت برای مدت زمان طولانی، باید قبل از آغاز درمان ارتودنسی در نظر گرفته شود تا بهترین حاصل شوند.

درمان ارتودنسی برای بیماران دیابتی

ملاحظات درمان ارتودنسی برای بیماران مبتلا به دیابت

اگر خودتان یا یکی از افرادی که می شناسید با وجود ابتلا به دیابت قرار است تحت درمان ارتودنتیک قرار بگیرید، نکات زیر را در نظر بگیرید.

• این موضوع را به ارتودنتیست و کارکنان مطب اطلاع دهید، کسی شما را قضاوت نمی کنند، همه به فکر کمک به شما هستند.
• با داشتن رژیم غذایی سالم و فعال ماندن، دیابت خود را تحت کنترل نگه دارید.
• سعی کنید پس از هر وعده غذایی یا دو مرتبه در طول روز مسواک بزنید.
• حداقل یک مرتبه در طول روز نخ دندان بکشید.
• از کشیدن سیگار خودداری نمایید.

از طرف دیگر، ارتودنتیست ها در مطب های خود با بیماران مبتلا ب دیابت های نوع یک و دو برخورد می کنند. بیماران مبتلا به دیابت نوع دو در مقایسه با بیماران مبتلا به دیابت نوع دو می توانند با وضعیت ثابت تری تلقی شوند

• نکته کلیدی برای درمان مشکلات ارتودنتیک در بیماران دیابتی کنترل پزشکی خوب است. اگر بیمار تحت کنترل متابولیک خوبی نباشد (HbA1c بیشتر از ۹%)، هر گونه تلاشی باید صورت گیرد تا کنترل گلوکز خون به خوبی صورت گیرد. در بیمارانی که دیابت وابسته به انسولین آنها به خوبی تحت کنترل نیست، درمان ارتودنتیک باید پرهیز شود زیرا این بیماران تا حدودی مستعد شکست بافت پریودنتال هستند. هیچ محدودیت سن بالایی برای درمان ارتودنسی وجود ندارد. متخصصان می توانند بیماران مبتلا به دیابت های نوع یک و دو را درمان کنند.
• هیچ ترجیح درمانی از نظر ثابت یا متحرک بودن ابزارهای درمان وجود ندارد. مهم است که بهداشت خوب دهان مورد تأکید قرار بگیرد، مخصوصاً وقتی ابزارهای ثابت استفاده می شوند. شستشوی روزانه دهان با دهانشویه های فلورایده می تواند مزایای زیادی داشته باشد. دیابت هایی که به میکروآنژیوپاتی مربوط هستند، گاهگاهی می توانند در عروق خون رسان پری آپیکال اتفاق بیفتند که منجر به دندان درد بدون علت، حساسیت به ضربه، پالپیت، یا حتی از دست رفتن حیات دندان شود. ارتودنتیست ها باید از این پدیده آگاه باشند و چکاپ های منظم حیات دندان توصیه می شوند.
• در افراد بزرگسال، مخصوصاً مهم است وضعیت پریودنتال قبل از آغاز درمان ارتودنسی مورد بررسی قرار بگیرد. اگر کنترل پلاک با استفاده از کمک های مکانیکی مانند مسواک و ابزارهای بین دندانی دشوار است، دهانشویه های کلرهگزیدین باید امتحان شوند. برای به حداقل رساندن تأثیر خنثی کنندگی مولکول های کلرهگزیدین، باید حداقل ۳۰ دقیقه فاصله زمانی بین مسواک زدن و استفاده از دهانشویه کلر هگزیدین وجود داشته باشد.
• شایع ترین مشکلاتی که در مطب های دندانپزشکی در مورد بیماران دیابتی که انسولین دریافت می کنند بروز پیدا می کند کاهش گلوکز خون یا هیپوگلیسمیک ناشی از بیماری است. ارتودنتیست باید از بیمار دیابتی خود در مورد آخرین رقم هیپوگلیسمی سؤال بپرسد. هیپوگلیسمی بیشتر بین بیمارانی شایع است که کمترل گلیسمیک بهتری دارند. هنگام برنامه ریزی برای درمان های دندانپزشکی، بهتر است قبل و بعد از دوره های اوج فعالیت انسولین قرار ملاقاتی با ارتودنتیست خود داشته باشند. این مستلزم داشتن دانش فارماکودینامیک داروهایی است که توسط بیمار مبتلا به دیابت مصرف می شوند.
• بهتر است مراجعات صبح انجام شوند. اگر برای بیمار یک جلسه درمان طولانی مدت، مثلاً حدود ۹۰ دقیقه، برنامه ریزی شده است، باید به او تأکید شود یک وعده غذای معمولی مصرف نماید و مثل همیشه داروهای خود را مصرف کند. این کار برای پرهیز از واکنش های هیپوگلیسمیک مهم است. وقتی واکنش هیپوگلیسمیک در مطب دندانپزشکی اتفاق می افتد، ارتودنتیست باید علائم و نشانه ها را بشناسد و درست عمل کند. اکثر بیماران با این علائم و نشانه ها آشنایی دارند و می توانند هب موقع به ارتودنتیست خود اطلاع دهند. یک بیمار هشیار که می تواند همکاری کند، اگر از خود علائم بالینی هیپوگلیسمی نشان دهد، باید به او نوشیدنی های دارای کربوهیدرات بالا مانند آب پرتقال داده شود.

علائم و نشانه های بیماری لثه

اگر فکر  می کنید در طول درمان ارتودنسی بیماری لثه دارید، با ارتودنتیست خود تماس بگیرید و در صورتی که یکی از علائم و نشانه های زیر را تجربه کردید، هر چه سریع تر برای مراجعه اقدام کنید:

• ایجاد تفاوت در بایت شما
• حساسیت دندان ها ناشی از تحلیل لثه ها
• قرمزی، تورم، و حساسیت لثه ها

خونریزی لثه ها هنگام مسواک شدن و کشیدن نخ دندان