پروگناتیسم اصطلاحی است که به جلو آمدگی فک اشاره دارد. علاوه بر این اصطلاح، چانه ی دراز یا جلو آمده نیز به آن گفته می شود. این شرایط معمولاً نشانه یک مشکل اساسی است. اگر فکر می کنید فک شما جلو آمده است بایستی به ارتودنتیست یا جراح فک و صورت مراجعه نمایید.

 

تشخیص جلو آمدگی فک

 در صورتی که فک پایین شما جلوتر از حدی که باید باشد، پروگناتیسم مندیبل mandibular prognathism (جلو آمدگی فک پایین)، و اگر فک بالای شما جلوتر از حدی که باید باشد، پروگناتیسم ماگزیلا Maxillary prognathism (جلو آمدگی فک بالا) وجود دارد. در پروگناتیسم دو فکی bimaxillary prognathism هر دو فک جلوتر از سایر اجزاء صورت قرار می گیرند.

 

علل بنیادی پروگناتیسم

برخی افراد در حالی متولد می شوند که بدون داشتن هیچ شرایط خاصی، فک بالا یا پایین آنها جلو آمده است. در دیگر افراد، پروگناتیسم می تواند با یکی از شرایط زیر همراه باشد:

 

آکرومگالی Acromegaly

این شرایط زمانی بوجود می آید که بدن هورمون رشد (GH) خیلی زیادی ترشح می کند، که باعث می شود بافت های شما خیلی بزرگ شوند. با بزرگ تر شدن فک پایین، وقتی فرایند رشد آن به پایان می رسد، خیلی جلوتر از آنچه باید، واقع شده است. بر اساس گزارش مؤسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیه (NIDDK)، از هر یک میلیون نفر که متولد می شوند این مشکل ۶۰ نفر را تحت تأثیر قرار می دهد.

 

سندرم خال سلول پایه ای Basal Cell Nevus Syndrome

این شرایط ارثی نادری است که موجب بروز ویژگی های غیر عادی در چهره می شود، از جمله بینی پهن، چشمانی که از یکدیگر دور هستند، و ابروهای پهن و برآمده. پروگناتیسم نیز در برخی موارد مشاهده می شود.

 

آکرودیسوستوسیس Acrodysostosis

این مورد نیز یکی از شرایط بسیار نادر است که برخی افراد با آن متولد می شوند. این مشکل می تواند منجر به کوتاهی بازوها و پاها، مشکلات شنوایی، کوتاهی بینی، جلو آمدگی فک، و عقب افتادگی ذهنی شود.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

پروگناتیسم یا جلو آمدگی فک ها می تواند موجب بروز شرایطی به نام مال اکلوژن دندان ها شود، که به این معناست که دندان های شما به صورت صاف قرار نگرفته اند. این شرایط می تواند در گاز زدن، جویدن، و نیز گفتار مشکل بوجود بیاورد. علاوه بر اینها، تمیز کردن دندان های کج دشوارتر است، که موجب بالا رفتن خطر بیماری لثه و پوسیدگی دندان ها می شود. دندانپزشک با بررسی وضعیت قرار گیری فک ها و دندان ها می تواند شما را به ارتودنتیست ارجاع دهد.

در صورتی که آکرومگالی درمان نشود می تواند احتمال خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، و بیماری های قلبی را افزایش دهد. علاوه بر این می تواند موجب بروز مشکلات جدی از قبیل مشکلات بینایی و آرتروز شود. اگر فک شما جلو آمده است، یا علائمی مانند شرایط زیر دارید باید به پزشک مراجعه نمایید:

·        تورم دست ها و پاها

·        برآمدگی ابروها

·        تورم مفاصل

·        ضعف و تحلیل ماهیچه ها

·        بینی پهن

·        افزایش فاصله بین دندان ها

·        درد مفاصل

سندرم خال سلول پایه ای با افزایش خطر سرطان پوست به نام سرطان سلول پایه ای basal cell carcinoma همراه است. در صورت مشاهده هر گونه رشد غیر عادی یا ناهنجاری پوستی، هر چه سریع تر به متخصص پوست مراجعه نمایید تا شرایط شما را مورد بررسی قرار دهد.

علاوه بر این، این شرایط می تواند سیستم عصبی شما را به خطر بیندازد و منجر به نابینایی، عقب ماندگی ذهنی، حمله ناگهانی بیماری، و ناشنوایی شود. اگر علائم فیزیکی این شرایط را دارید، باید به پزشک مراجعه نمایید. آکرودیسوستوسیس می تواند منجر به بروز آرتروز، محدودیت حرکت دست ها، آرنج ها، ستون فقرات، و سندرم تونل کارپال carpal tunnel syndrome (تحت فشار قرار گرفتن عصب مچ دست) شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم فیزیکی مشکلات این چنینی یا مشکلات رشدی در کودکتان که می توانند با عقب ماندگی مرتبط باشند، او را نزد پزشک ببرید.

 

درمان جلو آمدگی فک ها

مراقبت های دندانی

ارتودنتیست می تواند مشکل جلو آمدگی فک را با کمک جراحی ارتوگناتیک حل کند. علاوه بر این، شما می توانید این کار را برای اصلاح کجی دندان ها یا به دلایل زیبایی انجام دهید. برای آنکه دندان ها تحریک و تشویق شوند به محل جدید خود جابجا شوند، مجبور خواهید بود از براکت های ارتودنسی استفاده نمایید. جراح شما در صورت نیاز جای برخی استخوان ها را تغییر خواهد داد و فک را با کمک پلیت ، پیچ یا سیم در جای خود ثابت خواهد کرد.

 

مراقبت های پزشکی

پزشک شما می تواند شرایط زمینه ای که موجب جلو آمدگی فک ها می شوند را شناسایی و درمان نماید.

برای درمان آکرومگالی می توان از طریق جراحی، تومور غده هیپوفیز را برداشت که موجب ترشح مقدار زیادی هورمون رشد می شود. در صورتی که تومور خیلی بزرگ باشد، ممکن است نیاز به پرتو درمانی داشته باشید. علاوه بر این، پزشک شما می تواند برای شما دارویی تجویز نماید تا مقدار هورمون رشدی که آزاد می شود کنترل شود یا اثر آن خنثی شود.

در صورت وجود سندرم خال سلول پایه ای، درمان به محلی از بدن که تحت تأثیر قرار گرفته است، و نیز وجود یا عدم وجود سرطان، بستگی دارد.

درمان آکرودیسوستوسیس نیز شامل آموزش های خاص برای عقب ماندگی ذهنی و مراقبت های ارتوپدی برای مشکلات استخوان است.

 

پس از جراحی اصلاحی چه اتفاقی می افتد؟

پس از جراحی اصلاحی فک، باید رژیم غذایی خود را به طور موقت تغییر دهید. با استفاده از داروهای مسکن می توانید درد خود را کاهش دهید. حدود ۱ تا ۳ هفته پس از جراحی نیز می توانید به محل کار خود بازگردید. بهبود کامل فک حدود ۹ تا ۱۲ ماه طول خواهد کشید.

 

پیشگیری از پروگناتیسم

بواسطه شرایط ژنتیکی مانند سندرم خال سلول پایه ای نمی توانید از جلو آمدگی فک پیشگیری کنید. اگر برای بچه دار شدن برنامه ریزی می کنید بهتر است به مشاور ژنتیک مراجعه نمایید تا دریابید آیا احتمال انتقال شرایط شما به آنها نیز وجود دارد یا خیر.