کراس بایت یکی از مشکلات ارتودنتیک است که اغلب با آندر بایت اشتباه گرفته می شود، اما روی هم رفته، نوع متفاوتی از مال اکلوژن ها است. هم کراس بایت و هم آندربایت نیاز به درمان دارند، اما به روش های مختلفی درمان می شوند. در این مقاله قصد داریم به معرفی کراس بایت، عوارض بروز آن، و چگونگی درمان آن بپردازیم.

کراس بایت چیست؟

وقتی دندان های دو فک بالا و پایین نسبت به یکدیگر صاف نیستند و یا رابطه آنها به شکلی طبیعی نیست، این مشکل “کراس بایت” نامیده می شود. کراس بایت می تواند یک یا چند دندان را درگیر سازد، و یک طرفه یا دو طرفه باشد. عموماً این مشکلی است که به صورت ژنتیکی وجود دارد، اما می تواند فارق از علل ارثی نیز بروز پیدا کند، از جمله رشد دندان های دائمی قبل از افتادن دندان های شیری کودک.

انواع کراس بایت

عموماً کراس بایت دو نوع اصلی دارد: کراس بایت خلفی و کراس بایت قدامی.

کراس بایت چیست؟

کراس بایت قدامی (Anterior Crossbite)

در کراس بایت قدامی، دندان های جلوی فک بالا در پشت دندان های جلوی فک پایین قرار می گیرند. این مشکل از نظر ظاهری شبیه آندر بایت است با اندکی تفاوت.

کراس بایت خلفی

کراس بایت خلفی متضاد کراس بایت قدامی قرار دارد. این اتفاق زمانی رخ می دهد که دندان های عقب فک بالا جلوی دندان های فک پایین قرار می گیرند.

علل بروز کراس بایت

همانطور که در بالا اشاره کردیم، کراس بایت معمولاً منشاء ارثی دارد. اما برخی علل شایع دیگر نیز هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.

تأخیر در رشد دندان ها یا غیر عادی بودن روند آن

در اکثر افراد، دندان های شیری می افتند و خیلی زود دندان های دائمی جای آنها را می گیرند. با این حال، در برخی موارد دندان های دائمی قبل از افتادن دندان های شیری بیرون می آیند. در صورتی که این اتفاق بیفتد، دندان های دائمی فک مقابل کج می شوند.

مکیدن انگشت

در صورتی که کودک انگشت خود را زیاد بمکد، این می تواند منجر به بروز مشکلات کجی دندان ها شود. مکیدن انگشت می تواند موجب کاهش عرض کام، سقف دهان یا همان قوس دندانی شود، که احتمالاً موجب تغییر و تخریب شکل استخوان سقف دهان می شود.

تنفس دهانی

زمانی که دهان بسته است و فرد از طریق بیینی نفس می کشد، زبان به شکل طبیعی در برابر سقف دهان قرار می گیرد. در کودکانی که در حال رشد هستند، این کمک می کند فک بالا به درستی رشد کند. با این حال، اگر کودک پیوسته از راه دهان نفس بکشد، ممکن است بواسطه دلایل دیگر باشد، مانند تورم لوزه ها، که در این شرایط زبان از سقف دهان دور می شود. این می تواند منجر به کوچک شدن فک بالا شود.

کراس بایت چیست؟

نحوه درمان کراس بایت

خبر خوب مربوط به همه این مشکلات این است که راهی برای درمان آنها وجود دارد. رایج ترین گزینه های درمان موجود عبارتند از:

• اکسپندر (وسیع کننده) کام یا اکسپندر ماگزیلا (که به تدریج عرض سقف دهان را افزایش می دهد).
• اکسپندر متحرک برای افراد بزرگسال.
• براکت های ارتودنسی (که می تواند شامل براکت ها و هدگیر باشد).
• جراحی که شامل شکستن استخوان فک به صورت کاملاً استراتژیک صورت می گیرد و هدف آن گسترده کردن فک بالا است.

کراس بایت چیست؟

در صورتی که فضای کافی وجود داشته باشد، استفاده از ابزارهای متحرک پیشنهاد می شود. ابزار هاولی با یک طرح مایل آکریلیک یا یک فنر برای کشیدن دندان ها به جای درست خود، استفاده می شود. اصلاح کراس بایت تک دندان ها با استفاده از الاینرهای شفاف بسیار مؤثر است، زیرا پلاستیک قادر است بدون تأثیر روی فک، دندان را جابجا کند.

اغلب درمان کراس بایت تک دندان نیاز به فضا دارد و تراش مینای بین دندان ها یا کاهش مینای اینترپروکسیمال روشی ضروری برای کمک به درمان فشردگی دندان ها در کراس بایت است. اغلب نیاز است مقدار مینایی که قرار است تراشیده شود بین چند دندان تقسیم شود، تا فشردگی های شدید راحت تر درمان شوند.

هیچ یک از این گزینه ها به راحتی و بدون دردسر انجام نمی شوند، اما خیلی خوب عمل می کنند، و اگر کراس بایت داشته باشید، یکی از این گزینه های درمان را تجربه خواهید کرد.

چه اتفاقی می افتد اگر کراس بایت درمان نشود؟

هر چند ممکن است متخصصان دهان و دندان روی گزینه های درمان برای استفاده به منظور درمان کراس بایت، یا حتی روی سن شروع درمان اتفاق نظر نداشته باشند، همه آنها روی یک چیز توافق خواهند داشت:

قطعاً درمان باید اتفاق بیفتد، هیچ مانعی سر راه آن وجود ندارد.

دلیل اینکه چرا کراس بایت باید درمان شود این است که این مشکل می تواند منجر به ساییدگی شدید دندان ها و لثه ها شود، نیاز نیست به دردی اشاره کنیم که می تواند در دندان ها و گونه ها اتفاق بیفتد. دندان ها به صورت غیر همسطح ساییده خواهند شد و در نتیجه کراس بایت برای فک (از جمله اختلالات فکی- گیجگاهی)، گردن و حتی شانه ها نیز مشکلاتی بوجود خواهد آورد.

بنابراین، اگر برای کراس بایت هیچ درمانی صورت نگیرد، می تواند منجر به رشد نادرست فک، مشکلات مفاصل، و عدم تقارن صورت شود. به همین دلیل مهم است که با یک متخصص دندانی- دندانپزشک، ارتودنتیست، جراح دهان- صحبت کنید. تا متوجه شوید که آیا خودتان یا یکی از عزیزانتان که کراس بایت دارید نیاز به کمک دارید و این درمان چه زمانی باید صورت گیرد.

خلاصه مطالب کراس بایت

• کراس بایت زمانی رخ می دهد که دندان های فک بالا و پایین رابطه درستی با یکدیگر ندارند، یا دندان های جلوی فک بالا پشت دندان های فک پایین قرار می گیرند (کراس بایت قدامی)، یا دندان های عقب فک بالا جلوی دندان های عقب فک پایین قرار می گیرند.
• شایع ترین علت بروز کراس بایت عوامل ژنتیکی است، اما می تواند به علت های دیگر نیز اتفاق بیفتد از جمله تأخیر در رشد دندان ها یا رشد غیر عادی آنها، مکیدن انگشت و تنفس دهانی.
• درمان کراس بایت می تواند شامل اقدامات ارتودنتیک، وسیع کننده کام (انواع مختلف آن) و جراحی برای موارد وخیم تر باشد.
• در صورتی که کراس بایت درمان نشود، می تواند منجر به آسیب به لثه ها شود (مانند ژنژیویت)، درد دندان ها و گونه ها، مشکل در جویدن، گردن، و شانه ها، و عدم تقارن صورت.

ممکن است هر فردی نسبت به یکی از بخش‌های بدن خود حس خوبی نداشته باشد. اکثر اوقات این دندان‌ها هستند که موجب خجالت و شرمندگی افراد می‌شوند. یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود افراد از دندان‌های خود احساس ناراحتی داشته باشند وجود “اپن بایت” در دندان‌هاست.

اپن بایت چیست؟

همانطور که از نام آن برمی‌آید، اپن بایت به شرایطی گفته می‌شود که دندان‌های فک بالا و پایین به صورت ناصاف قرار گرفته باشند، به گونه‌ای که حین بسته بودن دهان (یا بایت)، دندان‌های دو فک با یکدیگر برخورد نمی‌کنند. این عارضه یکی از انوع مال اکلوژن است، که به معنای ناصاف و نامرتب بودن دندان‌ها هنگام بسته بودن دهان است.

انواع اپن بایت

این مال اکلوژن در اشکال مختلف مشاهده می‌شود. از جمله:

اپن بایت قدامی

اپن بایت

با قرار گرفتن دندان‌ها روی یکدیگر، هیچ هم‌پوشانی بین دندان‌های دو فک وجود ندارد.

اپن بایت خلفی

اپن بایت

مشخصه‌ی این نوع مال اکلوژن، وجود فاصله بین دندان‌های عقب دو فک بالا و پایین است، بویژه زمانی که دندان‌ها روی یکدیگر قرار می‌گیرند و به اصطلاح بایت بسته می‌شود.

اپن بایت ناقص

اپن بایت

در این نوع اپن بایت، دندان‌های جلوی فک پایین با دندان‌های جلوی فک بالا برخورد ندارند.

علل ایجاد اپن بایت

معمولا این مشکل اصولا در نتیجه‌ی چهار عامل بوجود می‌آید:

مکیدن انگشت یا پستانک

اپن بایت

زمانی که کودک انگشت خود یا پستانک (یا دیگر اشیاء خارجی مانند مداد) را می‌مکد، به نحوه‌ی قرارگیری دندان‌های خود فشار وارد می‌نماید. این فشار می‌تواند منجر به ایجاد اپن بایت گردد.

فشار زبان به دندان‌ها

اپن بایت

اپن بایت ممکن است زمانی ایجاد شود که شخص حین حرف زدن یا قورت دادن غذا، زبان خود را به میان دندان‌های جلوی فک بالا و پایین فشار می‌دهد. این کار از سوی دیگر می‌تواند منجر به ایجاد فاصله بین دندان‌ها شود.

اختلالات مفاصل گیجگاهی-فکی (TMJ)

اپن بایت

اختلالات مفاصل گیجگاهی-فکی، درد مزمن فک را در پی خواهد داشت. گاهی اوقات افراد از زبان خود استفاده می‌کنند تا دندان‌های خود را از هم باز کنند و فک خود را در موقعیت صحیح قرار دهند، که می‌تواند منجر به ایجاد این نوع بایت شود.

مشکلات اسکلتی

اپن بایت

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که فک‌ها به جای آنکه به صورت موازی رشد کنند، به صورت با فاصله با یکدیگر رشد می‌کنند، که معمولا تحت تاثیر عوامل ژنتیکی است.

درمان اپن بایت

برای درمان این مشکل از روش‌های مختلفی می‌توان بهره برد. بر اساس سن بیمار و نیز وجود دندان‌های دائمی یا شیری، دندانپزشک پیشنهادهای خاصی به بیمار ارائه می‌دهد. روش‌های درمان آن عبارتند از:

• تغییر عادات رفتاری
• درمان مکانیکی، مانند استفاده از بریس‌ها یا اینویزیلاین
• جراحی

زمانی که این مشکل در کودکانی بوجود می‌آید که هنوز تعدادی از دندان‌های شیری آنها نیافتاده است، با توقف عادت کودکانه‌ای که منجر به بروز اپن بایت شده است –به عنوان مثال، مکیدن انگشت یا پستانک- این عارضه به مرور زمان و به صورت خود به خود برطرف خواهد شد.

چنانچه همزمان با جایگزینی دندان‌های شیری با دندان‌های دائمی و پیش از رشد کامل این دندان‌ها این عارضه بوجود بیاید، تغییر عادات رفتاری بهترین اقدام خواهد بود. یکی از این تغییر رفتارها ترک عادت فشردن زبان پشت دندان‌ها خواهد بود.

اگر دندان‌های دائمی الگوی اپن بایت دندان‌های شیری را دنبال می‌کنند، ممکن است ارتودنتیست استفاده از بریس‌های سنتی را پیشنهاد دهد تا دندان‌ها را به عقب بکشند.

در مورد افرادی که دندان‌های دائمی آنها به طور کامل رشد کرده‌اند، ترکیبی از بریس‌ها و اصلاح عادات رفتاری پیشنهاد می‌شود. در موارد حاد، جراحی فک و استفاده از پلیت و پیچ و مهره برای تغییر مکان فک بالا پیشنهاد می‌شود.

اپن بایت

دیگر ابزارهای ارتودنسی برای درمان این مشکل عبارتند از ابزار غلطکی که توانایی زبان در ایجاد فشار به پشت دندان‌های جلو را محدود می‌کند و نیز هدگیر که با اعمال فشار، هر دو فک را به سمت موقعیت درست هدایت می‌کند، تا دندان‌ها در یک راستا قرار گیرند.

اپن بایت

چرا باید اپن بایت را درمان نمود؟

عوارض این نوع از مال اکلوژن عبارتند از:

• مشکلات زیبایی: فردی که در دندان‌های خود این مشکل را دارد، ممکن است از ظاهر دندان‌های خود ناراضی باشد زیرا دندان‌های آنها رو به جلو به نظر می‌رسند.
• مشکلات گفتاری:  می‌تواند در گفتار و تلفظ فرد اختلال بوجود آورد. به عنوان مثال، بسیاری از افرادی که مبتلا به این مشکل هستند نوک زبانی حرف می‌زنند.
• مشکل در خوردن غذا: می‌تواند مانع درست جویدن و گاز زدن غذا شود.
• ساییدگی دندان‌ها: از آنجا که اغلب اوقات دندان‌های عقب روی یکدیگر قرار دارند، ساییدگی این دندان‌ها روی یکدیگر می‌تواند منجر به ایجاد حس ناراحتی و دیگر مشکلات دندانی مانند ترک خوردن دندان شود.

در صورتی که هر یک از این عوارض را در خود مشاهده می‌نمایید، به ارتودنتیست مراجعه نمایید تا در خصوص درمان با شما گفتگو نماید.