پایه و اساس دندان های دائمی سالم در کودکان و نوجوانان در طول سال نخست زندگی آنها بنا نهاده می شود. در مطالعات متعدد نشان داده شده است که رژیم بد غذایی، عادات نامناسب مصرف مواد غذایی و عادات مسواک زدن ناکافی در طول دو سال نخست زندگی با پوسیدگی دندان ها در کودکان ارتباط دارند. گسترش پوسیدگی و کرم خوردگی دندان های شیری خطر بروز پوسیدگی در دندان های دائمی را افزایش می دهد.
بنابراین، ایجاد یک برنامه روتین صحیح و مناسب برای بهداشت دهان در اوایل زندگی برای کمک به حصول اطمینان از رشد دندان های سالم و قوی ضروری است. والدین به عنوان یک الگوی ثابت، برای تنظیم برنامه روزانه و درک اهمیت بهداشت دهان و دندان توسط کودکان نقش کلیدی دارند. مسواک زدن دندان ها باید به عنوان یک عادت و بخش جدایی ناپذیر کارهای بهداشتی دهان نمایش داده شود. کودکان به محرک های اجتماعی مانند جوایز و ستایش، و محبت ها بسیار حساس هستند و با تقلید از والدین بهتر می آموزند. رشد جسمی و ذهنی روی مراقبت های دهانی در کودکان تأثیر می گذارد.
بهداشت دهان دردوران کودکی
اهمیت دندان های شیری
رویش دندان های شیری در کودکان از سن شش ماهگی آغاز می شود. رشد دندان های شیری تقریباً در دو سال و نیم کامل می شود. تراکم مواد معدنی مینای دندان های شیری نسبت به مینای دندان های دائمی کمتر است، که بویژه باعث می شود آنها مستعد پوسیدگی شوند. دندانهای شیری ابزارهایی ضروری هم برای جویدن هستند و هم برای یادگیری حرف زدن. آنها به خرد کردن غذا به قطعات کوچکتر کمک می کنند بنابراین این اطمینان را بوجود می آورند که هضم آنها به شکلی مؤثر انجام خواهد شد. داشتن یک دست دندان کامل شرط اساسی برای یادگیری تلفظ صحیح حروف هستند.
دندان های شیری نیز در نحوه قرار گیری صحیح دندان های دائمی و فواصل درست بین آنها نقش اساسی ایفا می کنند؛ بنابراین تا زمانی که لق و کنده شدن طبیعی آنها اتفاق بیفتد الزامی است که به خوبی از آنها مراقبت و نگهداری شود. ایجاد یک روال درست و مناسب برای مراقبت های صحیح روتین دهانی در سال های نخست زندگی، پایه و اساس رشد دندان های دائمی سالم و قوی را بنا می نهد. علاوه بر بهداشت مناسب دهانی، رژیم غذایی نیز نقش اساسی در سالم نگه داشتن دندان ها ایفا می کند. در این رابطه، نه تنها مقدار قند و شکری که مصرف می شود حائز اهمیت است، بلکه تعداد دفعات مصرف آنها نیز مهم است. تا جایی که امکان دارد، باید مصرف شیرینیجات میان وعده های کودکان، مخصوصاً عصرها یا شب ها باید محدود شود.
گرچه دندان های شیری ظرف مدت چند سال می افتند و دندان های شیری جایگزین آنها می شوند، اما به دلیل وظایف مهمی که در بالا برای آنها ذکر شد، مراقبت از آنها ضروری است. حتی دندان های شیری نیز بدون مراقبت صحیح پوسیده می شوند و منشاء مشکلات گسترده ای مانند مشکلات زیر می شوند:
- دندان ها و لثه های دردناک
- مشکل در غذا جویدن، غذا خوردن، و خوابیدن
- بیماری و التهاب لثه
- شرمندگی هنگام حرف زدن و لبخند زدن.
بهداشت دهان دردوران کودکی
دندانهای دائمی جدید
گرچه دندان های دائمی در کودکان از بدو تولد تا ۳ سالگی تقریباً شکل گرفته اند، اما رویش آنها بعداً در زندگی (از حدود ۶ سالگی به بعد) اتفاق می افتد و ۳۲ دندان دائمی (۱۶ دندان در فک بالا و ۱۶ دندان در فک پایین) جایگزین ۲۰ دندان شیری می شوند. در طول این مدت، تحلیل ریشه و افتادن دندان های شیری اتفاق می افتد. با رویش نخستین دندان دائمی (از حدود ۶ سالگی)، دهان حاوی ترکیبی از دندان های شیری و دندان های دائمی است، که کودکان را بیشتر در معرض خطر پوسیدگی قرار می دهد. اغلب خود کودک یا والدین متوجه رویش نخستین دندان دائمی نمی شوند، زیرا پشت آخرین دندان مولر شیری واقع شده است و جایگزین هیچ دندان شیری نمی شود.
گرچه مینای دندان هنگام بیرون آمدن کامل شکل گرفته است اما سطح آن متخلخل باقی می ماند و به اندازه کافی مواد معدنی ندارد. پس از آن، معدنی سازی ثانویه (بلوغ دوم) اتفاق می افتد، که در آن، یون های حفره های به درون هیدروکسی آپاتیت نفوذ می کنند و مقاومت مینای دندان ها را در برابر پوسیدگی افزایش می دهند. بعلاوه، هر دندان شیری که پوسیدگی داشته باشد مخزنی از باکتری ها را تشکیل می دهد، که می تواند به راحتی مینای دندان دائمی نابالغ جدید را مورد حمله قرار دهد. در طول رویش، سطوح اکلوزال دندان های دائمی جدید در سطحی پایین تر از دندان های شیری قرار دارند.
با توجه به وجود همزمان دندان های شیری لق، فواصل، و دندان های دائمی جدید در حال رویش، مسواک زدن دشوارتر از قبل می شود. فک نیز در حال رشد قابل توجهی است، کا باعث می شود فضا برای دندان های بیشتری فراهم شود. با افزایش تعداد دندان های دائمی، پاکسازی فضای باریک بین دندان ها مهم تر می شود.
بهداشت دهان دردوران کودکی
نقش والدین
والدین در کمک به کودکان برای ایجاد برنامه روتین صحیح بهداشت دهانی در سال های نخست زندگی نقش کلیدی دارند. والدین باید طی ۱۲ سال نخست مسواک زدن کودکان خود را هدایت کنند و روی انجام آن نظارت داشته باشند، تا زمانی که عملکردهای حرکتی و ذهنی به کودک اجازه دهند به صورت روتین بتواند به تنهایی تکنیک های درست مسواک زدن را انجام دهد. والدین پس از مسواک زدن برای کودکان طی ۲ سال نخست، باید از سن حدوداً ۳ سالگی به بعد از محرک های بازی گونه برای ترغیب کودک خود به مسواک زدن استفاده کند- زمانی که کودکان می خواهند به تنهایی دندان های خود را مسواک بزنند.
هر بار که کودک مسواک زدن دندان ها را به اتمام می رساند، والدین باید مجدداً قسمت هایی که دسترسی به آنها دشوار است را خودشان برای کودک مسواک بزند. در سنین حدود ۶ سالگی، کودکان قادر هستند با استفاده از تکنیک های درست، دندان های خود را مسواک بزنند. در این مرحله، والدین باید به نظارت روی تلاش های معمول کودک خود برای مسواک زدن ادامه دهند. وضعیت آناتومیکال خاص تغییر دندان ها باعث می شود که هنوز هم کمک کردن والدین در وظیفه مسواک زدن روزانه به کودکان تا زمان رویش دندان مولر دوم (حدود سن ۱۲ سالگی) گریز ناپذیر باشد.
