ریتینرها اغلب محل تجمع مواد کثیف و چسبناکی مانند باکتری ها، پلاک، و تارتار هستند. به همین دلیل است که باید هر روز ریتینرهای خود را تمیز کنید و وقتی داخل دهان شما نیستند، آنها را در محل مناسبی نگهداری کنید.

شستشوی ریتینرها با آب خالی چندان هم بی تأثیر نیست. با این حال، شما می توانید ریتینرهای خود را در جوش شیرین سرکه، و صابون کاستیل نگهداری کنید تا بدون هیچ خطری آنها را ضد عفونی کنید.

ریتینر ارتودنسی پس از اتمام درمان ارتودنسی با ابزارهایی مانند بریس ها یا اینویزیلاین ها، دندان های شما را در جای خود نگه می دارد.

از آنجا که دندان ها مستعد جابجا شدن ارتودنتیک (بازگشت به محل قبلی خود) هستند، شما باید ریتینرها را هر روز استفاده کنید. این به حفظ عضلات شما کمک می کند تا دهان شما در موقعیت درست و مناسب باقی بماند.

برای ۹ تا ۱۲ ماه نخست، شما باید ریتینرهای خود را ۲۲ ساعت یا بیشتر در طول روز استفاده کنید. پس از آن، نیاز است ریتینرهای خود را هر شب- و ترجیحاً تمام عمر- استفاده کنید.

نحوه پاکسازی و تمیز نگهداشتن ریتینرها به نوع آنها بستگی دارد.

انواع ریتینر ارتودنسی

سه نوع متفاوت ریتینر وجود دارد: دو نوع آنها متحرک هستند و یک نوع دائمی است. نوع ریتینری که شما دارید باعث خواهد شد ارتودنتیست روش متفاوتی برای پاکسازی آن به شما آموزش دهد.

دو نوع ریتینر متحرک می توانند به یک شکل پاکسازی شوند:

• ریتینرهای پلاستیکی شفاف: ریتینرهای شفاف ریتینرهای متحرکی هستند که پس از یک دوره درمان با استفاده از الاینرهای شفاف مانند اینویزیلاین Invisalign تجویز می شوند. برندهای دیگر با نام های اسیکس Essix یا ویورا Vivera نیز وجود دارند. ریتینرهای پلاستیکی شفاف کم دوام تر از دیگر انواع ریتینرها هستند و باید با دقت جابجا شوند. حتی یک ریتینر پلاستیکی که از آن به خوبی مراقبت می شود تصور می شود تنها دو سال دوام داشته باشد.
• ریتینر هاولی: ریتینرهای هاولی نوع “کلاسیک” ریتینرها هستند که از پلاستیک، آکریلیک، و سیم های فلزی ساخته می شوند و اغلب پس از درمان با استفاده از ریتینرهای معمولی تجویز می شوند. علاوه بر این، آنها ریتینرهای متحرکی هستند که بسیار با دوام می باشند. ریتینر هاولی اگر به شکل مؤثری نگهداری شود می تواند تا ۲۰ سال نیز دوام داشته باشد.
• ریتینرهای ثابت: ریتینرهای سیمی، ثابت، یا چسبانده شده، ریتینرهای دائمی می باشند که در صورت لزوم می توانند برای همیشه دوام داشته باشند. آنها را دندان ها چسبانده می شوند و بدون مراقبت های مناسب، بیشترین احتمال برای تشکیل پلاک های دندانی را دارد.

نحوه پاکسازی نگهدارنده ارتودنسی

پاکسازی ریتینر هاولی و ریتینر پلاستیکی شفاف (اسیکس)

• وقتی از ریتینر استفاده نمی کنید، آن را درون یک محفظه از جنس فلز ضد زنگ پر از آب، جوش شیرین، و صابون کاستیل (اختیاری) نگه دارید.
• هفته ای یک مرتبه ریتینر خود را به مدت ۱۵ دقیقه داخل آب ولرم، با سرکه سفید، و جوش شیرین غوطه ور کنید.
• اگر متوجه تشکیل رسوب روی ریتینرهای خود شدید، آن را به درستی با استفاده از پاک کننده های آلتراسونیک تمیز کنید تا هر گونه رسوب از روی آن پاک شود. پاک کننده های آلتراسونیک ریتینرها می توانند هم ریتینرهای هاولی و هم ریتینرهای اینویزیلاین را به صورت عمقی پاکسازی و ضد عفونی کنند.
• اگر تمیز کننده آلتراسونیک یا تمیز کننده مخصوص ریتینر ندارید باز هم لازم است کار پاکسازی آنها را انجام دهید، برای این منظور می توانید آنها را نزد دندانپزشک یا ارتودنتیست خود ببرید. آنها ابزارها و راهکارهای خاصی برای پاکسازی دقیق ریتینرها دارند.

اگر ریتینر شما پلاک های قابل مشاهده ای روی خود دارد، به آرامی آن را با یک مسواک دارای فرچه های نرم مسواک بزنید، اما از خمیر دندان استفاده نکنید. این کار نباید به صورت منظم انجام شود.

پاکسازی ریتینر ثابت ارتودنسی

• بهداشت خوب دهانی شامل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، و استفاده منظم از ابزار تمیز کننده زبان را دنبال کنید.
• برای تمیز کردن کنار سیم های ریتینر از فلاس تریدر استفاده کنید. شما با استفاده از آن می توانید نخ را از بین هر دندان عبور دهید و حتی زیر خط لثه را نیز با دقت و به طور کامل پاکسازی کنید.

نکاتی برای تمیز کردن ریتینر

هرگز اجازه ندهید ریتینر شما خشک شود.

اگر اجازه دهید ریتینر شما خشک شود، تارتار و بیوفیلم به راحتی به آن می چسبند. اگر ریتینر شما داخل دهان نیست، باید داخل یک مایع غوطه ور شود.

ریتینرها به گونه ای طراحی شده اند که در محیطی مرطوب نگهداری شوند، و خارج کردن آنها از داخل دهان (یک محیط مرطوب) و قرار دادن آن روی میز (یک محیط خشک) ایده وحشتناکی است که می تواند پیش از موعد موجب کهنگی ریتینر شود.

از استفاده مواد پاک کننده پروتزهای مصنوعی دندانی خودداری کنید.

پاک کننده های پروتزهای مصنوعی نباید برای تمیز کردن ریتینرهای شما استفاده شوند. این مواد تمیز کننده حاوی پرسولفات هستند، نوعی مادی آلرژی زا که موجب تحریک پوست حساس داخل دهان می شود.

در سال ۲۰۰۸، سازمان غذا و دارو یک هشدار در مورد استفاده از محلول های تمیز کننده حاوی پرسولفات منتشر کرد. آنها توصیه کردند که افراد استفاده کننده از آنها ریتینرها و پروتزهای مصنوعی خود را قبل از قرار دادن داخل دهان با دقت آبکشی کنند.

اما پرسولفات می توانند به درون منافذ ریتینرها نفوذ کند، و باعث شود شستشوی کامل آنها تقریباً غیر ممکن شود. شاید به همین دلیل هم هست که سازمان غذا و دارو نیز توصیه کرده است که افراد استفاده کننده به فکر جایگزین های فاقد پرسولفات باشند.

از دهانشویه های حاوی الکل پرهیز کنید

دهانشویه هایی که برای پاکسازی یا غوطه ور کردن ریتینرها استفاده می شوند ممکن است حاوی الکل و یا سدیم لوریل سولفات باشند، که هر دو مواد نگهدارنده ای هستند که موجب خشک شدن ریتینر شما می شوند. بنابراین از دهانشویه ها برای پاکسازی ریتینرها استفاده نکنید.

ریتینر را در معرص گرما و حرارت قرار ندهید

دمای بالا با پیچش ریتینرها می تواند موجب تخریب آنها شود. هنگام تمیز کردن ریتینر خود، از موارد زیر استفاده نکنید:

• آب داغ (یا آب جوش)
• ماشین ظرفشویی
• مایع ظرفشویی
• مایکرویو
• قرار دادن آن داخل داشبور یا روی آن

ریتینر خود را بیشتر از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه داخل محلول های تمیز کننده شیمیایی غوطه ور نکنید.

اگر شما استفاده از تمیز کننده های پروتزهای مصنوعی، قرص های تمیز کننده ریتینرها، یا دهانشویه ها را انتخاب می کنید، ریتینرهای خود را بیشتر از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه داخل آنها قرار ندهید. مواد شیمیایی سوزاننده می توانند مواد را فرسوده و موجب تجزیه سریع تر آنها شوند.

ریتینر خود را مسواک نزنید.

متأسفانه، استفاده از مسواک روی ریتینرهای شما (با یا بدون محصولات تمیز کننده) در واقع به سطح ریتینر نفوذ می کند و ممکن است خیلی زودتر از موعد باعث کهنگی آن شود.

حتی از مسواک های دارای فرچه های خیلی نرم هم به طور منظم روی ریتینرهای خود استفاده نکنید.

در برخی موارد نادر، در صورتی که شاهد انباشته شدن پلاک های قابل مشاهده روی ریتینرهای خود بودید، ممکن است لازم باشد ریتینر خود را مسواک بزنید. با این حال، در صورتی که این رسوب با یک مرتبه مسواک زدن تمیز نشدند، با ارتودنتیست خود صحبت کنید.

محفظه نگهداری از ریتینرهای خود را تمیز نگهدارید.

محفظه نگهداری از ریتینر نیز اگر به درستی پاکسازی نشود، می تواند به منشاء آلودگی تبدیل شود. شما باید هر بار که ریتینر را داخل دهان قرار می دهید محفظه نگهداری از آن را نیز پاکسازی کنید.

برای تمیز کردن محفظه نگهداری از ریتینر باید مراحل زیر را انجام دهید:

• به مدت ۳ تا ۵ ثانیه آب داغ را روی آن باز نگهدارید.
• به مدت ۲۰ ثانیه آن را با صابون شستشوی ظروف، و با استفاده از یک اسفنج یا فرچه مناسب برای مواد محفظه های ریتینرها بشویید.
• آن را با یک دستمال تمیز خشک کنید (اجازه ندهید روی میز بماند تا خشک شود).

شما می توانید محفظه های نگهداری از ریتینرها که از جنس فلز ضد زنگ هستند را در ماشین ظرفشویی بشویید زیرا قدرت از بین بردن باکتری آنها بیشتر است.

تمیز کردن ریتینر با جوش شیرین

جوش شیرین ماده ای بی خطر و مؤثر برای پاکسازی ریتینر است. جوش شیرین دارای خاصیت آنتی باکتریال خاص برای میکرو ارگانیسم های دهان است، به این معنا که به صورت ویژه برای از بین بردن باکتری های مضری مفید است که داخل دهان یافت می شوند.

جوش شیرین ممکن است به پیشگیری از بروز بوی بد دهان که با آلوده بودن ریتینر همراه است کمک کند. حتی برای مبارزه با بوی بد دهان و قلیایی نگهداشتن بیشتر pH دهان مفید است.

اگر شما ریتینر ثابت دارید، استفاده از خمیر دندان با جوش شیرین می تواند به پیشگیری از تشکیل رسوبات مضر روی سیم ها کمک کند.

برای تمیز کردن ریتینر خود با جوش شیرین مراحل زیر را انجام دهید:

• در یک ظرف تمیز، خشک از جنس فلز ضد زنگ، ۲ قاشق غذا خوری جوش شیرین را در سه چهارم فنجان آب گرم حل کنید.
• زمانی که از ریتینر خود استفاده نمی کنید آن را در این محلول نگهدارید.
• وقتی برای استفاده از ریتینر آماده بودید، آن را با آب سرد یا ولرم شستشو دهید.

نحوه پاکسازی ریتینر با صابون کاستیل

صابون کاستیل می تواند گزینه جایگزین فوق العاده ای برای قرص های پاکسازی یا دیگر ابزارهای تمیز کننده ای باشد که برای ریتینر شما بسیار خشن هستند. استفاده از صابون کاستیل برای پاکسازی ریتینرها کمک می کند ریتینر شما بوی “تمیزی” و “تازگی” به خود بگیرد.

یک صابون کاستیل بدون روغن های اساسی خریداری کنید، که ممکن است به مقدار زیادی آنتی باکتریال باشد، اما اگر به خوبی از روی ریتینر شسته نشود می تواند موجب به هم ریختن میکروبیوم دهانی شما شود.

برای پاکسازی ریتینر خود با صابون کاستیل مراحل زیر را انجام دهید:

• در یک ظرف تمیز و خشک از جنس فلز ضد زنگ سه چهارم فنجان آب گرم را با ۲ قاشق غذا خوری جوش شیرین مخلوط کنید.
• یک تا دو پیمانه صابون کاستیل غیر معطر به آن بیفزایید.
• به آرامی آنها را با یکدیگر ترکیب کنید تا جوش شیرین حل شود و ریتینر خود را داخل آن قرار دهید.
• هرگاه قصد استفاده از ریتینر را داشتید، آن را به طور کامل با آب ولرم شستشو دهید.

تمیز کردن ریتینر با سرکه و جوش شیرین

سرکه سفید یک ماده پاک کننده بی خطر برای ریتینرهای شما است. سرکه می تواند باکتری ها و قارچ ها را از سطح ریتینر شما پاکسازی کند.

برای تمیز کردن ریتینر با سرکه:

• به نسبت برابر آب ولرم و سرکه سفید را درون یک ظرف فلزی ضد زنگ تمیز با یکدیگر مخلوط کنید.
• ۲ قاشق غذا خوری جوش شیرین را به این ترکیب اضافه کنید و در آن حل کنید.
• ریتینر خود را به مدت ۱۵ دقیقه در این ترکیب قرار دهید.
• ریتینر خود را از داخل ضرف بردارید و خیلی دقیق با آب ولرم یا سرد شستشو دهید.

پروتزهای مصنوعی دندانی و ریتینرها عموماً به یک شکل تمیز می شوند. تمیز کردن پروتزهای مصنوعی با سرکه سفید می تواند به پیشگیری از بروز دنچر استوماتیت کمک کند، که با قارچ کاندیدیای داخل دهان همراه است.

از این روش ها برای تمیز کردن ریتینر استفاده نکنید!

از استفاده این روش ها برای تمیز کردن ریتینر خود اجتناب کنید زیرا می توانند به ریتینر یا سلامت دهان شما آسیب وارد کنند:

• هیدروژن پراکسید: پراکسید موجب بروز واکنش های رادیکال آزاد می شود، به همین دلیل یک ماده آنتی باکتریال قوی می باشد. با این حال، استفاده از آن داخل دهان را توصیه نمی کنیم زیرا می تواند به میکروبیوم داخل دهان شما آسیب بزند.
• مسواک: حتی مسواک های دارای فرچه های نرم نیز ممکن است روی ریتینرهای شما خراش بیندازند. این خراش ها می توانند محل مناسبی برای پنهان شدن باکتری ها باشند.
• خمیر دندان: بسیاری از خمیر دندان ها به گونه ای طراحی شده اند که ساینده هستند، که می تواند باعث بروز مشکلی مشابه استفاده از مسواک ها شوند. استفاده از خمیر دندان برای تمیز کردن ریتینر ممکن است موجب خراشیدن شدن آن شود و به محلی برای زندگی باکتری ها تبدیل شوند.
• ماشین ظرفشویی، آب جوش، یا دیگر منابع گرما: گرما می تواند موجب تغییر شکل ریتینرهای شما شود. همیشه از آب ولرم استفاده کنید و هرگز آب جوش یا آب داغ استفاده نکنید.
• دهانشویه ها: الکل و SLS موجود در اکثر دهانشویه ها می توانند موجب خشک شدن مواد و کهنه شدن سریع تر آنها شوند.
• تمیز کننده های پرسولفات: قرص ها یا محلول های تمیز کننده ای که حاوی پرسولفات هستند، و معمولاً برای پروتزهای مصنوعی بازاریابی می شوند، می توانند موجب بروز حساسیت در بافت های حساسی دهان شوند.
• نور ضد عفونی کننده فرا بنفش: نور UV می تواند به آکریلیک آسیب وارد کند، و در سطح مولکولی موجب تخریب آن شود.

سفید کننده ها، الکل، و دیگر مواد شیمیایی خشن: مواد سوزاننده یا مواد خشک کننده موجب تخریب ریتینر شما خواهند شد.

بسیاری از افراد از بریس ها و براکت های ارتودنسی برای صاف و یکدست کردن و اصلاح دندان های خود استفاده می کنند. گرچه آنها به اصلاحات دندانی کمک می کنند، آنها می توانند تأثیرات منفی نیز داشته باشند. برای مثال، هر بار که بریس ها سفت می شوند، احتمالاً بیمار درد زیادی احساس خواهد کرد. بعلاوه، بزرگ ترین مسئله بوجود آمدن زخم های دهانی است که در نتیجه مسائل بهداشتی بروز پیدا می کند.

زخم ها می توانند در نتیجه ساییده شدن بریس ها داخل دهان بوجود بیایند. این زخم ها می توانند دردناک باشند، اما راه هایی وجود دارند که با آنها می توانید زخم های داخل دهان را کنترل کنید یا از بروز آنها جلوگیری کنید. در این مقاله راجع به این زخم ها برای شما توضیحات بیشتری ارائه خواهیم داد.

علائم و نشانه های زخم دهانی

• زخم های دهانی معمولاً متورم و گرد هستند و می توانند به رنگ های قرمز، خاکستری، زرد، یا سفید باشند. رنگ هایی وجود دارند که نشان دهنده عفونت هستند؛ در صورت امکان وجود عفونت، زمان خوبی است با ارتودنتیست تماس بگیرید. به جای آن، می توانید از دیگر راهکارهای خانگی برای درمان زخم های خانگی استفاده کنید.

موم ارتودنسی چیست؟

برندهای مختلف موم ارتودنسی وجود دارند که کمپانی های مختلفی آنها را تولید کرده اند؛ این محصولات برای پیشگیری از ساییده شدن براکت های ارتودنسی به بخش های داخلی دهان استفاده می شوند. موم برای پیشگیری از تشکیل زخم های دهانی ایده آل هستند، اما می توانند برای پیشگیری از بدتر شدن آنها نیز استفاده شوند. انواع مختلف موم های ارتودنسی وجود دارند، اما برخی تولید کنندگان برای کاهش سوزش زخم ها به موم های خود ویتامین E و آلوئه ورا نیز اضافه می کنند.

ضد عفونی کردن زخم دهانی

• باکتری ها راهی برای ایجاد زخم ها و عفونی کردن آنها برای دردناک تر شدن آنها دارند. روش های مختلفی برای ضد عفونی کردن زخم های دهانی وجود دارد که عبارت است از شستشوی دهان با آب ولرم و نمک. گرچه این مخلوط برای دندان ها سخت است، اما به خشک کردن باکتری ها در موارد وخیم کمک می کند.
• به خاطر داشته باشید که بعد از شستشو آب داخل دهان خود را تف کنید. روش های دیگر ضد عفونی کردن زخم ها عبارت است از استفاده از دهانشویه هایی که توسط کمپانی های مختلفی تولید شده اند. در موارد وخیم، هیدروژن پراکسید استفاده می شود، اگرچه دردناک تر از مواردی است که در بالا ذکر شدند.

با داشتن زخم دهانی چگونه می توان مسواک زد؟

وقتی به طور منظم و طبق یک برنامه مشخص مسواک می زنید، ایجاد زخم های دهانی دشوار است. در مورد زخم ها، پاکسازی دندان ها این اطمینان را بوجود خواهد آورد که باکتری موجب عفونی شدن آنها نمی شود. پاکسازی طبق برنامه مشخص و نه تنها روزی یک مرتبه مهم است. مطمئن شوید که روزی یک مرتبه دهان خود را به طور کامل تمیز می کنید؛ مطالب آموزشی زیادی می توانید پیدا کنید در مورد چگونگی پاکسازی دهان در طول مدتی که از ابزارهای ارتودنسی استفاده می کنید.

راهکار های درمان زخم داخل دهان

• یک بسته چای کیسه ای در یک فنجان آب گرم غوطه ور کنید و آن را مستقیماً روی قسمت زخم داخل دهان قرار دهید. چای کیسه ای التهاب را از بین می برد، و دارای خاصیت ضد عفونی کنندگی نیز هست. علاوه بر این، شما می توانید زخم خود را تمیز نگه دارید و درد آن را نیز کاهش دهید.
• از یک کاور سیلیکونی استفاده کنید. این کاورها دقیقاً مانند موم ارتودنسی عمل می کنند. این کاورها از تماس لب ها، داخل گونه ها، و براکت ها جلوگیری می کنند. از آنجا که سیلیکون مانند موم شکسته نمی شود، به این معنا است که این راهکار دائمی خواهد بود. در مقابل، کاورهای سیلیکونی قبل از آنکه استفاده شوند باید براکت ها خشک شوند، بنابراین ممکن است کمتر راحت باشند.
• آبرسانی به بدن. خشک شدن دهان باعث می شود ساییدگی داخل گونه ها حتی بدتر نیز شود، و براکت ها کمتر لغزنده خواهند بود. اگر از نوشیدن آب خودداری کنید، بزاق کمتری تولید خواهید کرد. وقتی به طور منظم آب می نوشید، بزاق بیشتری تولید می کنید، که خاصیت آنتی باکتریال آن به پیشگیری از تشکیل زخم های دهانی کمک می کند.
• مسکن های OTC. اکثر مسکن هایی که بدون نسخه در داروخانه ها به فروش می رسند و در اکثر منازل یافت می شوند نیز می توانند برای کاهش دردهای ناشی از زخم های دهانی مؤثر باشند. آسپرین، استامینوفن، و ایبوپروفن برخی از رایج ترین مسکن ها هستند. علت تأثیرات ضد التهابی آنها است؛ آنها می توانند کمک کنند زخم ها سریع تر بهبود پیدا کنند.

غذاهایی که باید از خوردن آنها اجتناب کرد

زخم ها می توانند با غذاهای پر ادویه و غذاهای اسیدی تحریک شوند. شما باید تا حد امکان از خوردن این نوع غذاها خودداری کنید. علاوه بر این، نوشیدنی های گازدار مانند نوشابه ها نیز باعث تحریک زخم های دهانی شما می شوند. در صورت ابتلا به زخم های دهانی باید غذاهای ملایم تری مانند ماست مصرف کنید؛ بلع آنها راحت تر است، و موجب تحریک زخم ها نیز نمی شوند. ماست دارای خاصیت پروبیوتیک است و به بدن در مبارزه با هر گونه عفونتی که با باکتری زخم بوجود می آید کمک می کند.

علاوه بر این، باید از غذاهای سفت که می توانند به براکت ها و سیم های کمانی آسیب برسانند پرهیز نمایید. علاوه بر این، از خوردن غذاهای مشکل آفرین مانند گوجه خودداری نمایید. غذاهای اسیدی نه تنها موجب پوسیدگی دندان ها می شوند، بلکه می توانند موجب تحریک بیشتر زخم ها نیز شوند.

دیگر راهکارهای درمان زخم های دهانی

• غیر از سایش براکت ها به لثه ها، حوادث و دیگر آسیب هایی که به بافت ها آسیب می رسانند نیز می توانند درمان شوند. برای افزودن به درمان های زخم ها، کاهش استرس نیز راهی است که می توانید از آن برای کاهش درد استفاده کنید. می توانید یوگا و ورزش انجام دهید، دارو درمانی را امتحان کنید و نفس عمیق بکشید. می توانید زمان بگذارید تا منبع استرس را کشف کنید.
• راه های متعدد زیادی وجود دارند که با کمک آنها می توانید زخم های دهانی را درمان کنید. برای راهنمایی های بیشتر باید با ارتودنتیست خود مشورت کنید.

همه ما می دانیم که کشیدن سیگار و تنباکو به روش های مختلفی می توانند به شدت برای سلامت ما مضر باشند. بسیاری افراد کشیدن سیگار را به بیماری های مربوط به ریه ربط می دهند، اما به فکر سلامت دهان نیستند که یکی از اصلی ترین نگرانی های مربوط به سلامتی با کشیدن سیگار هستند.

اگر به فکر شروع درمان ارتودنسی هستید، این احتمال وجود دارد که به سلامت دندان های خود نیز اهمیت دهید. وقتی صحبت از دندان ها به میان می آید، یکی از مهم ترین نگرانی هایی که برای سلامتی وجود دارد، کشیدن سیگار و سیگار الکترونیکی با وجود بریس ها روی دندان ها است. در این مقاله برای شما توضیح خواهیم داد این عادت چگونه می تواند لبخند شما را هم از نظر ظاهر و هم از نظر نگرانی های اساسی در مورد سلامتی تحت تأثیر قرار دهد.

افزایش باکتری ها با کشیدن سیگار در دهان

وقتی افراد بریس های ارتودنسی را دریافت می کنند بسیار مهم است که به حفظ بهداشت دهان خود و مراجعات منظم به دندانپزشک برای پاکسازی و چکاپ ادامه دهند. اگر فردی بریس داشته باشد و به کشیدن سیگار ادامه دهد، سلامت دهان خود را به خطر می اندازد. مطالعات حاکی از این هستند که افراد سیگاری بیشتر مستعد داشتن سطوح بالاتر باکتری ها داخل دهان خود، مخصوصاً روی دندان ها و لثه های خود هستند. وجود این باکتری های ناسالم می تواند منجر به بروز بسیاری از مشکلات دهان، از جمله پوسیدگی دندان ها و بیماری لثه شود.

از آنجا که با سیگار کشیدن دهان فرد بیشتر مستعد پلاک و سموم اضافی می شود که می توانند جذب شوند، انجام این عادت می تواند توانایی فرد در مبارزه با پوسیدگی دندان را کاهش دهد. کشیدن سیگار و تنباکو در حقیقت می توانند باعث شوند به استخوان های دهان و لثه ها آسیب جدی وارد شود.

برخی از این باکتری ها می توانند با نمونه های خشکی دهان ارتباط داشته باشند. به طور طبیعی، بزاق دهان شما کمک می کند شما از شر برخی از این باکتری ها رها شوید. اما با کاهش سطح بزاق دهان در نتیجه کشیدن سیگار، شما بیشتر مستعد انباشته شدن باکتری ها هستید.

التهاب لثه ها

نشان داده شده است که کشیدن سیگار و سیگار الکترونیکی موجب افزایش التهاب لثه ها در نتیجه کاهش جریان خون و تحریک شود. علاوه بر این، از آنجا که باکتری ها در شیارهای اطراف لثه ها انباشته می شوند، شما بیشتر مستعد بیماری لثه می شوید، که می تواند حتی منجر به وخیم تر شدن التهاب لثه ها شود. با پیشرفت بیماری لثه، می تواند به جایی برسد که لثه ها شروع به کنار رفتن از روی دندان ها و جدا شدن از آنها کنند. این می تواند به جایی برسد که لازم باشد برخی دندان ها کشیده شوند.

مرگ سلولی

روشی دیگر که کشیدن سیگار به طور می تواند منجر به بروز مشکلات برای دندان های شما شود به سلول های شما مربوط می شود. کشیدن سیگار و سیگار الکترونیکی هر دو به مرگ سلولی در لثه ها و ساختارهای استخوانی مربوط می شوند، که به صورت مؤثر موجب ضعف بافت ها و دندان های شما خواهد شد. بنابراین، در نتیجه کشیدن سیگار، نه تنها دندان های شما درگیر افزایش تعداد باکتری ها خواهند شد، بلکه آنها به طور همزمان ضعیف تر نیز خواهند شد.

لک شدن دندان ها

گرچه لک شدن دندان ها در مقایسه با بیماری لثه و پوسیدگی دندان ها یک پیامد نسبتاً جزئی است، اما با کشیدن سیگار یا سیگار الکترونیکی یک نگرانی اصلی است. افرادی که با وجود براکت ها داخل دهان خود سیگار یا سیگار الکترونیکی می کشند، هنگام برداشتن براکت ها، شاهد رنگ کاملاً متفاوتی روی دندان های خود خواهند بود، حتی ممکن است لکه های دندان های آنها آنقدر شدید باشند که پس از برداشتن ابزار ارتودنسی نیز هرگز به رنگ اصلی که داشته اند در نخواهند.

مقایسه سیگار و سیگار الکترونیکی

گرچه کاهی اوقات تصور می شود کشیدن سیگار الکترونیکی “جایگزینی” بی خطرتر برای کشیدن سیگار معمولی یا برگ باشد، اما نگرانی های زیادی برای سلامت وجود دارند. هر دو شکل سیگار کشیدن شامل تنباکو و نیکوتین هستند و می توانند اعتیاد آور باشند. علاوه بر این، این نگرانی در مورد مواد شیمیایی مختص طعم دهنده های خاص سیگار الکترونیکی وجود دارد، نیازی به ذکر نیست که گاهی اوقات سیگار الکترونیکی ها منفجر هم می شوند. روی هم رفته، به نظر می رسد تحقیقات حاضر به این نکته اشاره دارند که سیگارهای معمولی اندکی مضرتر از سیگارهای الکترونیکی هستند، گرچه به دلیل نگرانی هایی که برای سلامتی وجود دارد، قطعاً توصیه نمی شوند.

سیگار کشیدن به دلیل خاصیت اعتیاد آور بودن آن که می تواند ترک آن را دشوار کند، مسئله پیچیده ای است. روی هم رفته، کشیدن سیگار برای بیمارانی که دندان های سالم می خواهند و می خواهند روی هم رفته سالم بمانند کاملاً منع می شود.

اگر همزمان با دریافت براکت های ارتودنسی مایل به ترک سیگار هستید، می توانید از مزایای متعدد آن برای سلامتی خود بهره مند شوید و خطر ابتلا به بیماری های دهان که با کشیدن سیگار همراه هستند را تا میزان زیادی کاهش دهید.

تمایل به صاف کردن دندان ها باید تمایل به بهبود بهداشت و سلامت دهان را نیز شامل شود. مقداری زیادی از آسیبی که سیگار ممکن است به دندان های شما وارد کند، اگر حتی پس از چند ماه مایل به ترک سیگار باشید، کاملاً قابل بازگشت است. حتی اگر مایل باشید تنها برای چند ماه کشیدن سیگار را ترک کنید شما شاهد بهبود کلی عملکرد ریه های خود خواهید بود، و خطر مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان مانند بیماری لثه تا میزان زیادی کاهش پیدا خواهد کرد. اگر پس از درمان به مدت ۵ سال از کشیدن سیگار خودداری کنید، می توانید خطر ابتلا به سرطان های دهان که یکی دیگر از نگرانی های اصلی در مورد سلامت دهان برای افراد سیگاری است را کاهش دهید.

هالیتوزیس به بوی بد و ناخوشایند دهان گفته می شود. این وضعیت غالباً موجب شرمندگی فرد می شود، و ممکن است روابط اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد، علاوه بر این به یک بازار مهم برای صنایع دارویی و آرایشی تبدیل شده است. تأثیر ابزارهای ارتودنسی، خواه ثابت یا متحرک، روی بوی بد دهان قابل توجه است. در این مقاله قصد داریم توجه شما را به عواملی جلب کنیم که در طول درمان ارتودنسی می توانند موجب بروز بوی بد دهان شوند، و نیز چند نکته برای بهتر شدن بوی دهان در طول همین دوره ارائه خوهیم داد.

بوی بد دهان چیست؟

انسان ها مولکول های فرار و غیر فرار متنوعی منتشر می کنندکه تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی، استرس، و بیماری ها هستند. این وضعیت غالباً موجب خجالت می شود و تبعات اجتماعی ناخوشایندی خواهد داشت. بوی بد دهان ممکن است تنها در نتیجه پوسیدگی های دندانی و بیماری پریودنتال بروز پیدا کند، همان دلایلی که به خاطر آنها به دندانپزشک مراجعه می کنیم.

شیوع بوی بد دهان

مطالعات اندکی انجام شده اند که شیوع بوی بد دهان را در جوامع مختلف اندازه گیری کرده باشند. به طور کلی در جمعیت عمومی، بوی بد دهان در آمریکا ۵۰% و در چین بین ۶% تا ۲۳% گزارش شده است. ارتباط مستقیمی بین بالا رفتن سن و بوی بد دهان وجود دارد، که منجر به افزایش شدت بوی بد دهان می شود. در افراد بالای ۶۰ سال در ترکیه، شیوع بوی بد دهان ۲۸% است.

دسته بندی انواع بوی بد دهان

به طور کلی، بوی بد دهان می تواند بر اساس منشاء خود به هالیتوز واقعی و هالیتوز روانی تقسیم شود.

به طور کلی، هالیتوز واقعی همان بوی بد دهان از نظر فیزیولوژیکی (بوی بد ناخوشایند صبحگاهی) است که ناشی از راکد ماندن بزاق دهان و فاسد شدن ذرات غذای محبوس شده و پوسیدگی سلول های اپیتلیال با تجمع باکتریایی روی زبان است، که از نظر بالینی به عنوان زبان پوشیده شناخته می شود و با مصرف مکرر مایعات کاهش پیدا می کند.

بوی بد دهان روانی (هالیتوز خیالی/ هیپوکندریاز تک علامتی) شرایطی است که در آن فرد تصور می کند بوی دهان او ناخوشایند است و موجب ایجاد آزار اجتماعی می شود؛  با این حال، هیچ دندانپزشک یا فرد معتمد دیگری نمی تواند وجود آن را تأیید کند. هالیتوز خیالی به چند دسته نقسیم می شود، که به قرار زیر است:

• هالیتوفوبیا- ترس از داشتن بوی بد دهان است که حداقل در ۵/۰ تا ۱% از افراد بزرگسال مشاهده می شود. چنین بیمارانی متقاعد نمی شوند که آنها از این مشکل رنج نمی برند و نیاز به مشاوره های روانشناختی دارند.
• شبه هالیتوزیس- بیمارانی که از این مشکل رنج می برند از بوی بد دهان شکایت دارند بدون آنکه واقعاً این مشکل را داشته باشند و سرانجام در حین تشخیص و درمان متقاعد می شوند این بیماری را ندارند.

علل بوی بد دهان کدامند؟

مطالعات مختلف نشان می دهند که ۸۵ تا ۹۰ درصد موارد، تجزیه باکتریایی مواد آلی در حفره دهان دلیل اصلی بوی بد دهان هستند. متابولیسم باکتری های گرم منفی که عمدتاً بر روی پروتئین های حاوی اسیدهای آمینه گوگردی (متونین، سیستئین، سیستین) زنده می مانند، ترکیبات فرار گوگردی تولید می کنند که نقش اساسی را در بوجود آمدن بوی بد دهان ایفا می کنند. ۶۰ درصد از همه میکروارگانیسم های دهانی روی زبان واقع شده اند، که منشاء اصلی باکتری داخل حفره دهان، و نیز دلیل اصلی بوی بد دهان هستند.

اندازه گیری های کمی اهمیت برجسته میکروفلورای زبان را برای ریشه یابی علت بوی بد دهان تأیید می کنند. علل خارج دهان چندان شایع نیستند و شامل تغییرات گوش و حلق و بینی (بویژه سرماخوردگی) وضعیت سیستمیک کلی، استفاده از داروها، مصرف تنباکو، عادات غذایی خاص، و نیز بویی که از دستگاه گوارش نشأت می گیرد. عواملی که برای ایجاد بوی بد دهان ایده آل هستند، عبارتند از: بیماری های پریودنتال، حفره های بزرگ دندانی با کانال های باز ریشه های دندانی، پریوکرونیت، شرایطی که غشاء مخاطی دهان را تحت تأثیر قرار می دهند تأثیر غذاها، پروتزهای مصنوعی که شرایط مناسبی ندارند، کاهش بزاق دهان، و تنفس دهانی.

تأثیر درمان ارتودنسی روی بوی بد دهان

مطالعات متعددی به بررسی تأثیر ابزارهای ارتودنسی روی میزان باکتری ها در حفره دهان پرداخته اند. عوارض جانبی ابزارهای ثابت ارتودنسی عبارتند از دی کلسیفیکاسیون decalcification  (از بین رفتن مواد معدنی سطح دندان)، لکه های سفید رنگ، حفره های دندانی، واکنش های پریودنتال، و ژنژیویت. ابزارهای ثابت ارتودنسی محلی ایده آل برای انباشته شدن پلاک های دندانی هستند، بنابراین خطر بروز ضایعات سفید رنگ در طول درمان را افزایش می دهند. طراحی و ساختار سطحی ابزارهای ارتودنسی، و نیز کامپوزیت ها بر باقی ماندن پلاک های دندانی تأثیر می گذارند. نحوه نصب سیم ارتودنسی روی براکت ها نیز نقش دارد.

سه روش اصلی اندازه گیری هالیوتوزیس واقعی عبارتند از ارگانولپتیک organoleptic، کروماتوگرافی گازی gas chromatography، و نظارت روی سولفید. دیگر روش های اندازه گیری جایگزین عبارتند از تست N-benzoyl-DL-arginine-2-naphthylamin (BANA)، حسگرهای شیمیایی، آزمایش انکوباسیون بزاقی، بررسی کمیت فعالیت بتا گالاکتوزیداز، نظارت بر آمونیاک، تست نین هیدرین، و واکنش زنجیره ای پلیمراز.

ارتباط درمان ارتودنسی و بوی بد دهان

ارتودنسی و پریودانتیکس داخل دهان ارتباط پیچیده ای با یکدیگر دارند. قرار گیری درست و مناسب دندان ها کنار یکدیگر باعث تسهیل رعایت بهداشت خوب دهان و دندان ها می شود، اگرچه روند صاف کردن دندان ها با استفاده از درمان ارتودنسی با تحریک مستقیم لثه و به خطر انداختن تأثرگذاری بهداشت دهان و دندان ها ممکن است تأثیر منفی روی پریودنشیوم داشته باشد. ابزارهای ارتودنسی تجمع پلاک های دندانی و ایجاد ژنژیویت را افزایش می دهند.

بندهای ارتودنسی، براکت ها، و سیم های کمانی ارتودنسی چالش های منحصربفردی برای بهداشت دهان بوجود می آورند زیرا این ابزارهای تله هایی برای ذرات غذا و پلاک های دندانی بوجود می آورند. مراقبت از فضای بین دندانی ینز دشوارتر است و لازم است برای هر دندان نخ دندان از زیر سیم عبور کند. این به فرایندی زمان بر تبدیل می شود که تکمیل آن نیاز به مهارت دارد. لوازم جانبی اضافی مانند لوله های کویل اسپرینگ ها، اتصالات فولادی، زنجیرهای الاستیک می توانند دشواری های دیگری برای بهداشت دهان بوجود بیاورند.

بنابراین، حضور ابزارهای ارتودنسی باعث افزایش به جا ماندن پلاک های دندانی می شود، که تأثیر گذاری رعایت روزانه بهداشت دهان را کاهش می دهد. اکثر مطالعات گزارش داده اند که ارقام شاخص پلاک های دندانی ظرف ۱ تا ۳ ماه پس از قرار گیری ابزار افزایش یافته است. با تداوم حضور پلاک های دندانی، تغییر از باکتری های هوازی به باکتری های غیر هوازی اتفاق می افتد. این تغییر در مشخصات باکتری ها، با تغییرات همراه با سلامت پریودنتال شباهت دارد که با بیماری پریودنتال فعال همراه است.

تأثیرات درمان ارتودنسی روی سلامت پریودنتال در مطالعات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته اند. بسیاری از محققان التهاب بافت های لثه در طول درمان با ابزار های ثابت ارتودنسی را مشاهده کرده اند. این شرایط به اقداماتی مربوط می شوند که برای بهداشت دهان و دندان انجام می شوند که با افزایش تجمع پلاک های باکتریایی توسط ابزارهای ثابت ارتودنسی مختل می شود. بارکت ها، سیم های کمانی، و دیگر اجزاء ابزار هم کانونی برای تجمع پلاک های دندانی هستند، و هم مانعی سر راه برداشت پلاک های دندانی، و درنتیجه افزایش التهاب لثه (ژنژیویت) هستند.

علاوه بر این، پلاک های دندانی محلی برای پنهان شدن باکتری های پوسیدگی زا هستند که به صورت بالقوه می توانند آسیب های جدی به بافت های سخت، بویژه در حاشیه بارکت ها وارد کنند. به این ترتیب، وقتی پس از درمان ابزارهای ثابت برداشته می شوند، می تواند انتظار داشت التهاب فروکش کند. بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی با ابزارهای ثابت هستند، اغلب در پاکسازی مؤثر سطوح دندان ها اطراف اتصالات مشکل دارند. پلاک های محافظت شده بین دندانی موجب بوجود آمدن بوی قابل توجهی می شوند و با سطوح کلی VSCها همراه هستند.

وجود پلاک های دندانی که منجر به از بین رفتن سلامت لثه ها و بافت های پریودنتال می شود، که بوی بد دهان می تواند با آن مرتبط باشد. به واسطه طولانی شدن مدت درمان ارتودنسی، داشتن یک برنامه سختگیرانه کنترل پلاک های دندانی لازم و ضروری است. پاکسازی حرفه ای و تخصصی دندان ها با فواصل زمانی کوتاه مدت باید با فرایندهای کارآمد بهداشتی دهان و دندان ها در منزل تکمیل شود.

مقایسه براکت های سلف لیگیت و براکت های سنتی

به موازات پیشرفت های متالوژی در ارتودنسی، تولید کنندگان براکت های سلف لیگیت (خود تنظیم شونده) را عرضه کردند تا به عوارض جانبی براکت های سنتی فائق بیایند. علاوه بر کاهش مدت زمانی که مجبور هستید روی صندلی مطب ارتودنتیست سپری کنید و نیز مزایای بیومکانیکی براکت های سلف لیگیت، به دلیل کاهش پیچیدگی و نیز تعداد کمتر مکان هایی برای تجمع میکروب ها، امکان رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان ها، یکی از جنبه های مطلوب براکت های سلف لیگیت است.

در مطالعه ای در این باره مشخص شد، افرادی که از براکت های سلف لیگیت استفاده می کنند پس از باندینگ براکت ها روی دندان ها بوی بد دهان کمتری از خود نشان دهند و وضعیت با ثبات تری دارند. در این مطالعه مشخص شد، افرادی که از براکت های سلف لیگیت استفاده می کنند حتی از سلامت پریودنتال بهتری نیز برخوردار هستند، که احتمالاً به براکت هایی ربط دارد که استفاده می کنند. مطالعات دیگر حاکی از این بودند که در براکت های سنتی که با لیگاچورهای الاستومریک تنظیم می شوند، بیشتر از براکت های سلف لیگیت، پلاک دندانی اطراف ابزارها انباشته می شوند.

از نظر آماری، تجمع لاکتوباسیل اطراف براکت های سنتی در مقایسه با براکت های سلف لیگیت، به میزان چشمگیری بالاتر است. بر اساس گزارشات، در براکت های سلف لیگیت در مقایسه با براکت های سنتی با لیگاچور های الاستیک، پیوند باکتریایی بیشتری اتفاق می افتد. گرچه در براکت های سلف لیگیت نیاز به لیگاچورها از بین می رود، اما مکانیزم این براکت ها به گونه ای است که فضای بیشتری برای به جا ماندن پلاک های دندانی بوجود می آید. علاوه بر این، محققان توصیه کرده اند که اجزاء براکت های سلف لیگیت از جمله در اجزاء الاستومری، با نمونه های جدید تعویض نمی شوند. بنابراین، ممکن است یک مزیتی که به صورت نظری به آنها منصوب شده است در حقیقت رد شود، جایی که کلسیفیکاسیون (رسوب) پلاک های دندانی منجر به ایجاد موانعی در مکانیزم باز و بسته شدن ابزار می شود.

تأثیر ابزارهای متحرک ارتودنسی روی بوی بد دهان

در اواسط دهه ۱۹۸۰ ثابت شد که ابزارهای متحرک ارتودنسی تأثیرات نامطلوبی روی شیوع دهانی و تراکم ویروس کاندیدیا، و نیز Ph بزاق دهان و شکل گیری پلاک های دندانی دارد- گرچه این تأثیرات به طول درمان محدود می شوند. بیشترین تراکم میکرو ارگانیسم ها روی خود ابزار یافت می شود، پس از آن، بخش هایی از پلیت (سقف دهان) که با این ابزارهای پوشیده می شوند. اگر قرار است بهداشت دهان به خوبی رعایت شود، لازم و ضروری است که ابزارهای متحرک ارتودنسی به درستی پاکسازی شوند.

اولاً، این می تواند خطر پوسیدگی، کاندیدیای همراه با استوماتیت، و هالیتوزیس را کاهش دهد. دوماً، می تواند از بروز عفونت ها یا عفونت مجدد ناشی از ابزارهای متحرک ارتودنسی جلوگیری نماید، مخصوصاً در بیمارانی که نقص سیستم ایمنی بدن دارند. پاکسازی ابزارهای متحرک ارتودنسی با وجود گیره ها، پیچ های اکسپنشن (گسترده سازی)، شکاف های حاشیه ای و فرو رفتگی های سطوح که نیاز به توجه زیاد برای پاکسازی دقیق دارند نیز می تواند کار دشواری باشد. سختی و زبری سطوح آکریلیک به میزان زیادی تجمع پلاک های دندانی را افزایش می دهد؛ فرو رفتگی های بیشتر از ۲/۰ μm فضایی مطلوب برای چسبندگی میکروب ها هستند. علاوه بر این، حفره های بسیار ریز مواد مانند نگهدارنده های میکروبی عمل می کنند، به گونه ای که میکرو ارگانیزم ها ممکن است حتی به داخل پایه آکریلیکی نفوذ کنند.

مطالعات نشان می دهند که استفاده از ابزارهای ثابت ارتودنسی، مخصوصاً الاینرهای نامرئی، در مقایسه با ابزارهای ثابت ارتودنسی اجازه می دهند بهداشت دهانی به اندازه کافی رعایت شود و می تواند خطر مشکلات دندانی و پریودنتال مانند ضایعات سفید رنگ، پوسیدگی ها، و پریودنتیت را کاهش دهد. درباره ارتباط بین بوی بد دهان و الاینرهای درمان ارتودنسی، نشان داده شده است که مشخصه ویژه درمان با الاینرها حداقل مشکلات کلی سلامت دهانی و کیفیت زندگی همراه با آن است. نه بوی بد دهان، و نه خشکی دهان، نه پلاک زیاد، یا اندازه گیری های شاخص لثه ای (GI) مشاهده نشدند. ابزارهای الاینرمی توانند برداشته شوند، و بهداشت دهانی مانند هر فرد دیگری که تحت درمان ارتودنسی قرار ندارد، می تواند حفظ شود.

تأثیرات وسیع کردن سریع سقف دهان روی بوی بد دهان

نقص معکوس ماگزیلا، همراه بلند بودن سقف دهان، یکی از علائم سندروم رشد اسکلتی است که منجر به بروز اختلالات مربوط به بینی می شود و تأثیرات نامطلوب خاصی روی الگوی دنتوفاسیال دارد. برخی ویژگی های این مشکل عبارتند از کاهش نفوذ پذیری بینی ناشی از تنگ شدگی حفره بینی، بالا رفتن کف بینی، کراس بایت ماگزیلاری دندانی دو طرفه، تنفس دهانی، و به علت بزرگ شدن توربین های بینی، کاهش اندازه مجرای تنفسی بینی.

درمان برای تنگ شدگی معکوس ماگزیلا شامل استفاده از وسیع کننده فوری ماگزیلا (RME) است. این ابزار موجب جدا شدن استخوان ماگزیلا با یک الگوی هرمی شکل می شود که در آن حداکثر وسیع شدگی نزدیک دندان های پیشین است، درست زیر دریچه های بینی. این درمان دیواره های خارجی حفره بینی را وسیع می کند تا ظرفیت آن را افزایش دهد. این می تواند منجر به بهبود توانایی تنفس بیمار از راه بینی شود.

با توجه به اطلاعات بالا، یک مطالعه اخیراً با این ایده انجام شد که تغییرات در حفره بینی با درمان RME در بیماران با تنگی ماگزیلا تنفس از راه بینی را تسهیل می کند و نقائص دهانی را کاهش می دهد. RME دیواره های حفره بینی را به صورت لترال یا جانبی جدا می کند. این وضعیت باعث افزایش ظرفیت داخل بینی می شود و الگوی تنفس را بهبود می بخشد و تنفس از راه بینی را تسهیل می کند و التهابات پریودنتال در نتیجه تنفس دهانی را کاهش می دهد و منجر به کاهش GI می شود و در نهایت منجر به کاهش بوی بد دهان می شود.

مکانیزم دیگری که RME با آن می تواند منجر به کاهش بوی بد دهان شود، با تغییر الگوی تنفس از راه دهان به بینی است؛ که متعاقباً موجب افزایش حجم و میزان بزاق می شود، در نتیجه تأثیر شویندگی بزاق دهان افزایش پیدا می کند و تولید باکتری های غیر هوازی گرم منفی که بوی بد تولید می کنند کاهش پیدا می کند.

نکاتی برای بوی بهتر دهان در طول دوره استفاده از ابزارهای ارتودنسی

• حداقل ۲ تا ۳ مرتبه مسواک زدن، مخصوصاً باید توجه بیشتری به پاکسازی انتهای زبان، لثه ها، و مخاط سقف دهان شود.
• استفاده از کمک های اضافی بهداشتی دهانی مانند نخ دندان و مسواک های بین دندانی برای حصول اطمینان از اینکه حداقل مقدار ذرات غذا به جا مانده است. باید هنگام کار کردن اطراف براکت ها مراقب باشید.
• استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال نه تنها به فاصله بین دندان ها نفوذ می کند (بویژه بعد از نخ دندان کشیدن)، بلکه به از بین بردن میکروارگانیسم های داخل بدن که بوی بد تولید می کنند نیز کمک می کند.
• پاکسازی های منظم و دقیق ابزارهای متحرک ارتودنسی نیز فوق العاده توصیه می شود زیرا آنها یکی از مکان های اصلی برای تجمع باکتریایی هستند.
• کمک های اضافی مانند واتر پیک (واترجت) ها و خوشبو کننده های دهان می توانند به وسایل و تجهیزات در مبارزه علیه بوی بد دهان، در طول درمان ارتودنسی، افزوده شوند.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید. غذاهای ناسالمی که مملو از قند هستند می توانند منجر به بروز بوی بد دهان شوند. سعی کنید از محصولات سالم، پروتئین، دانه ها، مغزها، و محصولات لبنی استفاده کنید. فهرستی از غذاهایی که ارتودنتیست در اختیار شما قرار می دهد و می توانید در طول این دوره از آنها استفاده کنید می تواند به شما کمک کند.
• نوشیدنی های فاقد قند بنوشید. از خوردن نوشابه ها و آبمیوه های حاوی قند زیاد به همان دلیل خودداری کنید. آنها با بوی بد دهان ارتباط دارند.
• به بدن خود به اندازه کافی آب برسانید. دهانی که پیوسته خشک است، با جلوگیری از تولید بزاق به اندازه کافی، می تواند منجر به بوی بد دهان شود. تولید مداوم بزاق موجب زدوده شدن باکتری ها و ذرات باقی مانده غذا از داخل دهان می شود، که هر دوی آنها منجر به بروز بوی بد دهان می شوند.

نتیجه گیری

این یک حقیقت اثبات شده است که درمان ارتودنسی با ابزارها، احتمال از هم گسستن بافت های پریودنتال را در بیماران در تمام سنین افزایش می دهد مگر آنکه بهداشت دهان به دقت رعایت شود و توصیه های لازم توسط ارتودنتیست داده شوند و توسط بیماران به دقت رعایت شوند. خواه این ابزارها ثابت باشند یا متحرک، کنترل خوب پلاک های دندانی بسیار حیاتی است. یکی از یافته های جالب تأثیر RME روی بوی بد دهان است، حتی اگرچه تحقیقات بیشتری نیازی است تا ارتباط منفی بین آنها تأیید شود.

در طول درمان ارتودنسی با ابزارهای ثابت، به عنوان یک موقعیت نامطلوب ممکن است روی دندان ها ضایعات سفید رنگ ایجاد شوند. ضایعات سفید رنگ به عنوان نقاطی تعریف می شوند که در آن قسمت ها مواد معدنی مینای دندان ها از بین رفته است یا اصطلاحاً دمینرالیزیشن اتفاق افتاده است که می تواند در طول درمان با ابزارهای ثابت ارتودنسی، اطراف براکت ها، لوله ها، یا حلقه های ارتودنسی اتفاق بیفتد. محل آنها بیشتر روی تاج لبی- لثه ای دندان ها است. نقاط سفید رنگ می توانند حتی یک ماه پس از قرار گیری ابزارهای ثابت، و در اکثر بیماران پس از ۶ یا ۱۲ ماه مشاهده شوند. این وضعیت دمینرالیزیشن مینای دندان ها یکی از مشکلات درمان ارتودنسی است و نشانگر یک مشکل بالینی اصلی است که می تواند نتایج مواردی که با موفقیت درمان شده اند را پیچیده کند. ارتودنسی نه تنها عملکرد دندان ها، بلکه ظاهر لبخند بیمار را نیز  بهبود می بخشد، بنابراین در طول درمان این مشکلات باید به حداقل رسانده شوند. شایع ترین دلیل برای بروز این پدیده عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان ها است. در این مقاله به مرور ریسک فاکتورهای تشکیل، پیشگیری، و درمان موفق این ضایعات سفید رنگ خواهیم پرداخت.

برای اجتناب نمودن از عوارض جانبی استفاده از بریس های ارتودنسی، برای هر بیمار، قبل از قرار گیری ابزارهای ثابت ارتودنسی روی دندان ها، برای حفظ خوب بهداشت دهان باید آموزش های لازم داده شوند.

ایجاد لکه سفید دندان در طول ارتودنسی

ظهور ضایعات سفید رنگ روی دندان ها روی سطوح لبی دندان ها در طول درمان ارتودنسی شایع ترین مشکل بالینی است که به عنوان مشکلات جانبی درمان ارتودنسی اتفاق می افتد. افزایش و طولانی شدن تجمع پلاک های دندانی یکی از دلایلی است که این تغییرات ناخواسته اتفاق می افتند. وجود براکت ها، اتصالات، سیم ها، حلقه ها، لیگاچورها، و سطوح غیر هم سطح آنها در حفره دهان موجب افزایش انباشته شدن پلاک های دندانی روی سطوح لبی تاج های دندان ها می شود. در بیمارانی که بهداشت دهان و دندان ها را به خوبی رعایت نمی کنند، منجر به تجمع پلاک و تأثیر طولانی مدت آن می شود، که در نهایت به از بین رفتن مواد معدنی مینای دندان ها (دمینرالیزیشن) ختم می شود.

ضایعات سفید رنگ تحت عنوان “نخستین نشانه های پوسیدگی دندان تعریف می شوند که به عنوان یک نوع ضایعه روی مینای دندان ها مشاهده می شوند و با چشم غیر مصلح نیز قابل تشخیص هستند”. این ضایعات سفید رنگ تخلخل زیر سطح مینای دندان ناشی از دمینرالیزیشن (از بین رفتن مواد معدنی) هستند، که وقتی روی سطح صاف قرار می گیرند می توان آنها را به شکل شیری کدر مشاهده کرد. ظهور ضایعات سفید رنگ پس از درمان ارتودنسی ۲-۹۶% است. بیشترین دندان هایی که تحت تأثیر قرار می گیرند دندان های پیشین، دندان های لترال دندان های پیشین و دندان های نیش ماگزیلا، و دندان های نیش و دو پایه (پرمولر) مندیبل هستند. کنترل و مدیریت ضایعات سفید رنگ شامل روش های پیشگیری، دمینرالیزیشن و روش هایی هستند که برای معدنی سازی مجدد ضایعاتی استفاده می شوند که قبلاً شکل گرفته اند. معدنی سازی مجدد (ریمینرالیزیشن) فرایند احیاء مجدد مواد معدنی در قالب یون های معدنی در مینای دندان ها است. دمینرالیزیشن فرایند برداشتن مواد معدنی در قالب یون ها، از سطح مینای دندان ها است.

علت ایجاد لکه های سفید روی دندان

ظهور ضایعات سفید رنگ نتیجه روندی است که بین کربوهیدرات های موجود در رژیم غذایی و باکتری های موجود در بزاق اتفاق می افتند. این روند منجر به عدم تعادل در روند دمینرالیزیشن و ریمینرالیزیشن می شود که روی سطح مینای دندان ها اتفاق می افتد. بواسطه از دست رفتن مواد معدنی زیر سطح مینای دندان ها نقاط سفید کدری روی دندان ها ظاهر می شوند. این موجب افزایش تخلخل سطح مینای دندان می شود و مانند گچ به نظر می رسد. اگر سطح دندان دست نخورده باقی بماند، این امکان وجود دارد که روند دمینرالیزیشن متوقف شود و ریمینرالیزیشن (معدنی سازی مجدد) ضایعه می تواند به صورت خود به خود معکوس شود. برای رخ دادن این معدنی سازی مجدد خود به خود، ترکیبی از فلوراید لازم است که می تواند با اهداف درمانی و برای جبران مواد معدنی موجود در بزاق دهان روی دندان ها اعمال شود. در صورتی که مواد معدنی زیر سطح مینای دندان برای مدت زمان طولانی از دست رفته باشند، معدنی سازی مجدد نمی تواند به صورت خود به خود اتفاق بیفتد و پوسیدگی ها و حفره های دندانی می توانند شکل بگیرند. نقش اصلی در شکل گیری این ضایعات را تغییر pH در بزاق دهان و وجود باکتری در پلاک های دندانی ایفا می کند.

باکتری ها

با استفاده از نتایج تحقیقاتی که در گذشته انجام شده اند دریافتیم که در ضایعات پوسیدگی های دندانی وجود استرپتوکوک موتانس و لاکتوباسیلوس افزایش می یابند. با وجود ابزارهای ارتودنسی در دهان، باکتری های اسیدی افزایش پیدا می کنند. در دوره ۶ تا ۱۵ هفته پس از برداشتن ابزار ارتودنسی کاهش باکتری مشاهده می شود.

بزاق دهان

بزاق نقش مهمی در روند معدنی سازی مجدد مینای دندان ها ایفا می کند. با کمک بزاق دهان، یون های فلوراید می توانند یه مینای دندان برسند. بزاق دهان، قرار گرفتن دندان در معرض کربوهیدرات موجود در رژیم غذایی و اسیدیته پلاک، که دارای باکتری های اسیدی است، را تنظیم می کند. جریان داشتن بزاق دهان باعث می شود دهان به صورت خود به خود تمیزکاری مکانیکی خود را انجام دهد. دندان هایی که کمتر در معرض جریان بزاق دهان قرار دارند، اغلب دچار بروز ضایعات سفید رنگ می شوند. بیشتر سمت باکال دندان های قدامی قوس دندانی بالا دچار این عارضه می شوند. یک سوم لثه ای تاج دندان ها، بین محلی که براکت ها قرار دارند و قسمت گردن تاج بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند. سطح لینگوال دندان های مندیبل به خاطر بیشتر جریان داشتن بزاق دهان، کمتر دچار دمینرالیزیشن می شود. بنابراین، در بیمارانی که از ریتینرهای لینگوال در فک پایین، از دندان های نیش تا نیش استفاده می کنند، اغلب با تشکیل رسوب مواجه می شوند. این نکته به ما می گوید که افزایش معدنی شدن در نتیجه بزاق اتفاق می افتد. pH بزاق دهان به مقدار ترشح آن بستگی دارد. در مواردی که بزاق ترشح نشود، pH کمتر از ۶ است، در حالی که در صورت تحریک شدن ترشح بزاق، pH حدود ۸ است. pH پایین یا اسیدی موجب تحریک رشد باکتری های اسید می شود.

پیشگیری از بروز لکه سفید روی دندان

چندین عامل وجود دارند که در پیشگیری از بروز ضایعات سفید رنگ روی دندان ها نقش دارند. این عوامل در درجه اول آموزش بیماران برای حفظ صحیح بهداشت دهان و دندان ها قبل از کارگذاری ابزارهای ثابت و استفاده از فلوراید در طول درمان ارتودنسی است. اگر در نتیجه عدم رعایت بهداشت صحیح ضایعات سفید رنگ بروز پیدا کنند، روش هایی وجود دارند که می توانند به کاهش قابل مشاهده بودن آنها و متقاعد کننده بودن زیبایی ظاهری کمک کنند، مانند استفاده از کرم CPP-ACP و روش میکرو ابریژن microabrasion.

آموزش بیمار و بهداشت دهان

وجود ابزارهای ثابت ارتودنسی باعث می شود حفظ بهداشت دهان و دندان ها پیچیده باشد. بعلاوه، این ابزارها منجر به انباشته شدن پلاک های دندانی می شوند که بیشتر روی لبه های سرویکال مینای دندان، لبه های بین براکت ها و لثه ها، واقع شده اند. به همین علت، تصور می شود بیشترین ضایعات سفید رنگ در این بخش از تاج دندان ها ایجاد شوند. بیمارانی که بهداشت دهان و دندان ها را به خوبی رعایت نمی کنند، قبل از آغاز درمان ارتودنسی باید از عواقب احتمالی ناشی از بهداشت نامناسب آگاه باشند.

دستیار ارتودنتیست باید روش های مسواک زدن صحیح را به بیماران آموزش دهد. حداقل دو مرتبه مسواک زدن در طول روز، و برای نتایج بهتر، بعد هر وعده غذایی، برای جلوگیری از تجمع پلاک ها توصیه می شود.

فلوراید

فلوراید نقش مهمی در پیشگیری از تشکیل ضایعات سفید رنگ روی دندان ها ایفا می کند. آنها می توانند در شبکه هیدروکسی آپاتیت مینای دندان قرار بگیرند و به همین دلیل به استحکام آن بیفزایند. کلسیم فلوراید اصلی ترین محصولی است که طی درمان با فلوراید روی مینای دندان استفاده می شود و دارای ویژگی مهم ضد پوسیدگی بودن است. در طول درمان ارتودنسی می توان از فلوراید به روش های مختلفی استفاده کرد: دهانشویه، فلوراید موجود در خمیر دندان، ژل ها و وارنیش هایی که برای پوشش دادن دندان ها استفاده می شوند. مطالعات متعددی نشان می دهند که استفاده منظم از فلوراید در خمیر دندان، از ایجاد ضایعات در اطراف براکت ها جلوگیری نمی کند. استفاده از حلال های دهان (دهانشویه ها) با سدیم فلوراید (۰۵/۰% یا ۲/۰%) در طول درمان ارتودنسی می توانند به کاهش روند دمینرالیزیشن کمک کنند. استفاده از سمان (چسب مخصوص دندانپزشکی) گلاس آینومر برای چسباندن براکت ها و حلقه های ارتودنتیک، در مقایسه با سمان های رزین کامپوزیت، کاهش چشمگیر ۵/۱۶ درصدی در دمینرالیزیشن داشت. دورافات (۵% NaF)، محافظت کننده فلور (دی فلوئورسیلان ۱% و F 1%)، دورافلور (۵% NaF) همگی از جمله پر استفاده ترین وارنیش های فلوراید هستند.

کرم کازئین فسفو پپتید آمورفوس کلسیم فسفات  Casein phosphopeptide-amprphous calcium phosphate (CPP-ACP)

این کرم با تجویز دندانپزشک باید بعد از هر مرتبه (دو مرتبه) مسواک زدن در طول روز استفاده شود. پس از اعمال کرم، بیمار باید به مدت ۳ دقیقه دهان خود را باز نگه دارد. ۳۰ دقیقه پس از اعمال آن روی دندان ها، خوردن و نوشیدن ممنوع است. در طول این دوره، کرم می تواند روی دندان ها عمل کند و ضایعات سفید رنگ را ترمیم و برطرف نماید.

میکرو ابریژن Microabrasion

این تکنیک با اسید هیدرو کلریک ۱۸% که مخلوطی از پودر پوکه ریز (pumice powder) است انجام می شود تا شکل دوغاب مانندی به خود بگیرد. دندان هایی که روند تشکیل ضایعات سفید رنگ روی آنها آغاز شده است، با دقت با پودر pumice powder پاکسازی می شوند. برای ایزوله کردن بافت های اطراف می توان از رابر دم استفاده کرد. این فرایند برای یک دوره دو هفته ای، ۳ تا ۴ مرتبه تکرار می شود. تحقیقات حاکی از این هستند که تکنیک میکرو ابریژن نتایج زیبایی باور تکردنی خواهد داشت. این تکنیک برای ضایعات سفید رنگ خفیف تا متوسط ۹۹%، و برای ضایعات شدید ۹۴% موفقیت آمیز بوده اند.

توصیه ها

بر اساس تحقیقات و تجربیات خود ارتودنتیست ها، برخی توصیه ها هستند که می توانند به پیشگیری از بروز ضایعات سفید رنگ روی دندان ها کمک کنند، که عبارتند از:

• ایجاد انگیزه در بیمارانی که از ابزارهای ثابت ارتودنسی استفاده می کنند برای حفظ عادی بهداشت دهان
• دادن دستورالعمل های لازم به بیمار برای درست مسواک زدن
• حداقل دفعات مسواک زدن در طول روز باید دو مرتبه باشد
• استفاده روزانه از دهانشویه های فلوراید
• استفاده از سمان های گلاس آینومر برای باندینگ حلقه ها و براکت ها
• در صورتظاهر شدن ضایعات سفید رنگ باید از خمیر دندان یا میکروابریژن استفاده کرد.

نتیجه گیری

دمینرالیزیشنی که در طول درمان ارتودنسی اتفاق می افتد، اصلی ترین مشکل بالینی است که برای ارتودنتیست ها و بیماران اتفاق می افتد. ظهور ضایعات سفید رنگ در طول درمان ارتودنسی با ابزارهای ثابت قابل پیشگیری است. حفظ بهداشت خوب دهان و برداشت مکانیکی پلاک ها برای پیشگیری از بروز ضایعات سفید رنگ ضروری است. وجود فلوراید، حتی در غلظت های پایین برای پیشگیری از بروز پوسیدگی و حفره های دندانی لازم است. در صورت ظهور ضایعات سفید رنگ، استفاده از موس دندان و میکرو ابریژن می توانند زیبایی ظاهری را بهبود ببخشند.